Trójskładnikowa terapia antyretrowirusowa HAART zmieniła życie pacjentów zakażonych wirusem HIV. Schorzenie niechybnie prowadzące do śmierci przeistoczyło się w chorobę, której postęp można skutecznie kontrolować przy użyciu arsenału nowoczesnych leków. Jednak jak dotąd, terapię HAART rozpoczynano, gdy dawały o sobie znać objawy immunosupresji, wywołane namnażaniem się śmiercionośnego wirusa. Zazwyczaj za granicę wprowadzania leczenia uznaje się poziom limfocytów CD4+ rzędu 350 komórek na milimetr sześcienny. Progresja do AIDS występuje niezwykle rzadko powyżej tej wartości. Dlatego wczesne wprowadzanie terapii antyretrowirusowej przez wiele lat było kością niezgody wśród klinicystów zajmujących się tym tematem. Jednak jak stwierdza dr Jens Lundgren z Uniwersytetu w Kopenhadze:

- HIV indukuje niedobór immunologiczny bardzo wcześnie w przebiegu infekcji.

Publikacja dwóch ważnych badań klinicznych – INSIGHT START i TEMPRANO – raz na zawsze zakończy tę kontrowersję. Tysiące pacjentów z bezobjawową infekcją wirusem HIV i wysokim poziomem limfocytów CD4+ zostało przydzielonych do dwóch grup: pierwsza otrzymała natychmiast leczenie, a druga dopiero gdy doszło do postępu choroby. W obu badaniach wczesne zastosowanie terapii HAART przełożyło się na zdecydowane zmniejszenie tempa progresji do AIDS. Aż 68% punktów końcowych wystąpiło u pacjentów z liczbą limfocytów CD4+ powyżej 500 komórek na milimetr sześcienny, co sugeruje, że infekcja HIV od początku prowadzi do upośledzenia funkcji układu immunologicznego. Pocieszający jest fakt, że wprowadzenie leczenia nie zwiększyło częstości występowania ciężkich działań niepożądanych. Mało tego, w badaniu INSIGHT wczesna terapia zmniejszyła również częstość występowania chorób niezwiązanych z AIDS m.in. układu krążenia i nerek. Liczba zgonów w terapii natychmiastowej była niższa, lecz ze względu na niewielką ilość statystycznie nieistotna. Szczegółowe wyniki badania INSIGHT START przedstawiają się następująco:

Tabela. Wyniki badania INSIGHT START.

Co istotne, korzyści wczesnej terapii nie ograniczają się tylko do poprawy zdrowia samych pacjentów. Terapia antyretrowirusowa poprzez ograniczenie replikacji wirusa zmniejsza również ryzyko transmisji. Zdaniem ekspertów, leczenie bezobjawowych pacjentów będzie miało gigantyczne konsekwencje dla zdrowia publicznego. Teraz przed służbami medycznymi stoi niebagatelne zadanie przełożenia wyników badań klinicznych na codzienną praktykę:

- Musimy dotrzeć do jak największej liczby pacjentów zakażonych wirusem HIV i zaoferować im leczenie – powiedział MedPage Today dr Julio Montaner z B.C. Centre for Excellence in HIV/AIDS.