Jakie zachowania współpracowników lub kadry zarządzającej mogą wpływać na to, że pracownicy będą zmobilizowani i chętniej podejmą się wykonywania swoich obowiązków?

To, w jaki sposób zachowują się współpracownicy oraz kadra zarządzająca, ma kluczowe znaczenie dla motywacji i zaangażowania pracowników. Można określić kilka tych zachowań, które mogą mieć pozytywny wpływ na pracownika i zwiększenie jego motywacji. Istotna jest klarowność celów i oczekiwań – pracownicy będą bardziej skłonni do zaangażowania w pracę, jeśli cele i oczekiwania dotyczące ich pracy będą jasno określone. Kadra zarządzająca powinna zadbać o to, aby wyraźnie określić cele, a także stworzyć odpowiednie warunki komunikacji z pracownikami dla ustalenia priorytetów firmy. Ważne jest także zapewnienie wsparcia i możliwości rozwoju dla pracowników. Kadra zarządzająca powinna udzielać wsparcia w formie oferowania szkoleń lub mentoringu. Również wszelkiego rodzaju pozytywne zachowania wzmacniające, takie jak docenianie osiągnięć i udzielanie konstruktywnej informacji zwrotnej, wpływają na motywację pracowników. Ponadto kultura organizacyjna nie jest bez znaczenia – współpracownicy i kadra zarządzająca powinni tworzyć atmosferę wzajemnego szacunku, zaufania i współpracy. Budowanie pozytywnej atmosfery, w której wszyscy czują się docenieni i mają możliwość wyrażenia swoich opinii, może znacznie zwiększyć motywację i zaangażowanie pracowników. Duże znaczenie ma także autonomia. Dając pracownikom odpowiedzialność i samodzielność w wykonywaniu swoich obowiązków, zwiększa się ich poczucie własnej wartości i zaangażowania w pracę. Kadra zarządzająca powinna udzielać pracownikom możliwości podejmowania samodzielnych decyzji w rozwiązywaniu problemów. Nie możemy zapomnieć o docenianiu osiągnięć i nagradzaniu. Niekoniecznie mówimy tu tylko o nagrodach w formie finansowej. Wszelkiego rodzaju pochwały i systemy motywacyjne mogą pozytywnie wpłynąć na działania pracownika. Jak w każdej relacji, najważniejsza jest komunikacja – regularna i skuteczna komunikacja to kluczowy czynnik motywacji pracowników. Współpracownicy i kadra zarządzająca powinni zapewnić klarowne informacje na temat celów, strategii i postępów organizacji. Otwarta komunikacja umożliwia pracownikom zrozumienie, jak ich praca przyczynia się do ogólnych celów organizacji.

W jaki sposób atmosfera w środowisku pracy oddziałuje na poczucie bezpieczeństwa pracowników, ich chęci do pracy i gotowość do stawiania czoła wyzwaniom?

Atmosfera w środowisku pracy ma ogromny wpływ na poczucie bezpieczeństwa pracowników, ich motywację do pracy, a także gotowość do stawiania czoła wyzwaniom, z którymi zmagają się na co dzień. W pierwszej kolejności warto skupić się na poczuciu bezpieczeństwa. Kiedy atmosfera w miejscu pracy jest sprzyjająca, pracownicy czują się bezpieczniej psychicznie. To oznacza, że są otwarci na dzielenie się swoimi opiniami, obawami i sugestiami bez strachu o negatywne konsekwencje. Poczucie bezpieczeństwa psychicznego sprzyja twórczej wymianie pomysłów, konstruktywnej krytyce i rozwiązywaniu problemów. Kiedy panuje atmosfera wsparcia, współpracy i wzajemnego szacunku, pracownicy czują się doceniani i zmotywowani do osiągania lepszych wyników. Czują, że ich wkład jest ważny i mają wpływ na sukcesy i rozwój organizacji. Pozytywna atmosfera powoduje rozwój kreatywności, dzięki czemu pracownik może wykazać się bardziej innowacyjnymi pomysłami, a także lepiej radzi sobie w sytuacjach stresowych. Rozwój potrzebuje bezpieczeństwa. Atmosfera w pracy może sprzyjać rozwojowi nie tylko pracowników, ale także całej firmy. Gdy pracownicy czują się bezpieczni i wspierani, są bardziej skłonni do podejmowania nowych wyzwań i eksplorowania nowych obszarów. Współpracownicy i kadra zarządzająca mogą tworzyć środowisko, w którym błędy są traktowane jako okazje do nauki, a nie powód do kary.

Jakie mogą być skuteczne sposoby na szybkie pozbycie się napięcia po stresującym dniu w pracy?

Na pewno należy wybierać sposoby, które są indywidualnie dostosowane do nas samych. Dla każdego człowieka coś innego może okazać się skuteczną metodą w radzeniu sobie ze stresem, dlatego warto eksperymentować. Może być to aktywność fizyczna – siłownia, spacer, różnego rodzaju sporty, które pozwolą na uwolnienie napięcia po całym dniu w pracy. Skuteczne także są wszelkiego rodzaju metody relaksacyjne, takie jak głębokie oddychanie, medytacja, joga lub proste ćwiczenia rozluźniające, które pomogą w obniżeniu poziomu stresu. Poświęcenie czasu na swoje pasje i zainteresowania to kolejne dobre rozwiązanie. Warto zastanowić się, czy w ostatnim czasie nie zaniedbaliśmy naszych pasji, które mogą skutecznie przyczynić się do redukcji stresu. Nie zapomnijmy również o tym, aby korzystać ze wsparcia społecznego. Spędzenie czasu z bliskimi osobami, rodziną i przyjaciółmi może mieć pozytywny wpływ na redukcję stresu. Rozmowa z kimś bliskim, wyjście na spotkanie towarzyskie lub po prostu spędzanie czasu z innymi mogą pomóc w rozładowaniu napięcia i zapewnieniu wsparcia emocjonalnego. Tak naprawdę wszystko zależy od tego, co nam pomaga. Warto poznać samego siebie i wybierać aktywności, które sprawiają nam przyjemność.

Co najczęściej powoduje, że pracownicy są zestresowani i odczuwają niepokój?

Pracownicy mogą doświadczać stresu i niepokoju z różnych powodów. Najczęstszymi czynnikami, które mogą wpływać na ich poziom stresu, są obciążenia wynikające z ilości obowiązków i nadmiernych wymagań. Przeładowanie obowiązkami, wysokie oczekiwania dotyczące wydajności i terminów oraz brak równowagi między pracą a życiem osobistym mogą prowadzić do stresu. Pracownicy, którzy odczuwają presję, że muszą stale nadążać za rosnącymi wymaganiami, mogą czuć się przytłoczeni i zestresowani. Także wtedy, gdy pracownicy nie mają możliwości podejmowania decyzji, brakuje im autonomii i kontroli nad swoją pracą, mogą odczuwać frustrację i stres. Poczucie braku wpływu na sytuację i możliwości realizacji własnych pomysłów i inicjatyw może prowadzić do niepokoju. Ponadto niedostatek wsparcia ze strony współpracowników i kierownictwa często negatywnie wpływa na samopoczucie zespołu. Deficyt wsparcia emocjonalnego, otwartej komunikacji i konstruktywnej informacji zwrotnej nierzadko prowadzą do poczucia izolacji i niepokoju. Także wszelkiego rodzaju konflikty interpersonalne, niezdrowa atmosfera w pracy i trudności w relacjach między pracownikami wywołują stres. Gdy cele są niejasne, a komunikacja niedostateczna, pracownicy mogą odczuwać niepewność. Brak jasnych wytycznych, niezdolność do zrozumienia oczekiwań oraz brak informacji zwrotnych na temat ich pracy to kolejne źródła frustracji i niepokoju.

Jakie zachowania często nie są identyfikowane jako mobbing, choć wykazują jego cechy, przez co podwładni lub współpracownicy mogą być nieświadomi, że doświadczają przemocy psychicznej?

Mobbing może przybierać różnego rodzaju formy, nie zawsze są one łatwe do zidentyfikowania. Poniżej przedstawiłam kilka zachowań, które mogą wykazywać cechy mobbingu, ale często nie są identyfikowane jako przemoc psychiczna.

• Ignorowanie i wykluczenie – pracownicy mogą doświadczać mobbingu, gdy są systematycznie ignorowani, pomijani w komunikacji lub wykluczani z ważnych decyzji i projektów. Choć to zachowanie może wydawać się subtelne, może powodować uczucie izolacji i niskiej samooceny.

• Krytyka i deprecjonowanie – stała krytyka, publiczne upokarzanie, deprecjonowanie czy wyśmiewanie się z pracy lub pomysłów pracownika to również zachowania, które mogą wpisywać się w ramy mobbingu. Nie zawsze jednak są one jednoznacznie identyfikowane jako przemoc psychiczna, a ich częstość i skala mogą wpływać na samopoczucie i zaangażowanie pracowników.

• Sabotaż i utrudnianie pracy – przełożeni lub współpracownicy mogą stosować działania sabotażowe, takie jak celowe opóźnianie lub utrudnianie wykonania zadań, ukrywanie ważnych informacji czy ukierunkowane działania mające na celu zaszkodzenie karierze pracownika. Te subtelne formy przemocy psychicznej mogą być trudne do zidentyfikowania, ale powodują duży stres i utrudniają efektywne wykonywanie obowiązków.

• Izolacja społeczna – systematyczne ograniczanie kontaktów społecznych, wykluczanie z życia towarzyskiego w pracy, tworzenie barier komunikacyjnych lub wprowadzanie przeszkód w relacjach międzyludzkich mogą prowadzić do izolacji społecznej i poczucia osamotnienia oraz braku wsparcia. 

• Niejasne oczekiwania i celowe zamieszanie – kiedy pracownik jest bombardowany sprzecznymi instrukcjami, niejasnymi celami lub celowo wprowadzanym zamieszaniem, może to generować frustrację, bezsilność i stres. Ta forma mobbingu jest często trudna do zidentyfikowania, ponieważ manipuluje się pracownikiem, aby czuł się nieskuteczny i niepewny.

Ważne jest, aby pracownicy i kadra zarządzająca byli świadomi, że mobbing może przybierać różne formy, zarówno jawne, jak i subtelne. Edukacja na temat mobbingu oraz budowanie świadomości i otwartości w miejscu pracy może pomóc w identyfikowaniu i zapobieganiu takim zachowaniom.

Czy odejście z pracy to jedyny skuteczny sposób na poprawę stanu psychicznego, który uległ pogorszeniu ze względu na toksyczne środowisko pracownicze?
Odejście z pracy może być jednym z rozwiązań dla poprawy stanu psychicznego, gdy środowisko pracy jest toksyczne, jednak nie zawsze jest to jedyny skuteczny sposób. Decyzja o odejściu z pracy jest osobistą kwestią i zależy od wielu czynników, takich jak sytuacja finansowa, możliwość znalezienia innej pracy i indywidualne cechy osobowościowe. Ważne jest, aby szukać wsparcia. Wsparcie emocjonalne i rozmowa z bliskimi osobami, takimi jak rodzina, przyjaciele lub psycholog/terapeuta, mogą pomóc w radzeniu sobie ze stresem i negatywnymi skutkami toksycznego środowiska pracy. Jeśli jest to możliwe, warto spróbować szukać wsparcia wewnątrz firmy. Możemy skonsultować się z działem HR lub przełożonym, aby omówić swoje obawy i prosić o pomoc w rozwiązaniu problemów w miejscu pracy. W niektórych przypadkach dział HR może zainicjować środki zaradcze lub proces rozwiązywania konfliktów.

Czy jeśli ktoś doświadczył załamania nerwowego lub odczuwa negatywne skutki wpływu środowiska pracowniczego, z którego postanowił się zwolnić, powinien odczekać jakiś czas, nim podejmie kolejną pracę? Oczywiście, jeśli sytuacja finansowa mu na to pozwoli? 

Załamanie nerwowe lub negatywne skutki wynikające z toksycznego środowiska pracy mogą być wyjątkowo wyczerpujące dla organizmu i umysłu. Ważne, aby dać sobie czas regeneracji i odpoczynku, zredukować stres i przywrócić równowagę. Kluczowym aspektem jest skoncentrowanie się na dbaniu o swoje zdrowie psychiczne i dobre samopoczucie. Konsultacja z psychologiem/terapeutą lub innym specjalistą ds. zdrowia psychicznego może okazać się dobrym rozwiązaniem. Warto jednak zaznaczyć, że to, czy należy odczekać jakiś czas przed podjęciem kolejnej pracy, zależy od indywidualnych potrzeb i sytuacji każdej osoby. Nie ma jednoznacznej odpowiedzi, ile czasu powinno się odczekać, ponieważ to zależy od wielu czynników. Ważne jest, aby słuchać swoich potrzeb, zadbać o swoje zdrowie i podejmować decyzje, które są najlepsze dla nas samych. Okres przerwy po odejściu z toksycznego środowiska pracy może dać czas na dokładne przyjrzenie się sytuacji i dokonanie refleksji. Możemy zastanowić się nad czynnikami, które przyczyniły się do zaistniałej sytuacji i wyciągnąć wnioski, aby uniknąć podobnych w przyszłości.

Gdzie powinna w pierwszej kolejności poszukać pomocy osoba, która ze względu na stres i presję związaną z pracą, dostrzega u siebie problemy z normalnym funkcjonowaniem? Jakie myśli i uczucia świadczą o tym, że należy zacząć szukać pomocy w tym kierunku?

Osoba, która dostrzega problemy z normalnym funkcjonowaniem związane ze stresem i presją w pracy, może rozważyć skorzystanie z pomocy psychologa/terapeuty. Skonsultowanie się ze specjalistą może być bardzo pomocne, szczególnie jeśli dostrzegamy, że stres związany z pracą wpływa na nasze codzienne funkcjonowanie, samopoczucie i relacje z innymi. Specjaliści są wyszkoleni w tym, aby pomagać w radzeniu sobie ze stresem, zarządzaniu emocjami i rozwijaniu zdrowych strategii samopomocowych. Czasami konsultacja z lekarzem psychiatrą może być również konieczną opcją. Jeśli mamy poważniejsze objawy, takie jak poczucie ciągłego zmęczenia, lęki, bezsenność lub inne problemy zdrowotne związane ze stresem, specjalista ten może ocenić, na jakim poziomie są to poważne zachowania i zaproponuje odpowiednie leczenie lub interwencje. Czasami po prostu rozmowa z bliskimi osobami może przynieść ulgę i pomaga w dostrzeżeniu innej perspektywy. Jeśli zaczynamy szukać pomocy, warto zwrócić uwagę na pewne myśli i uczucia, które mogą wskazywać, że to jest odpowiedni czas, np. trudności w codziennym funkcjonowaniu. Gdy dostrzegamy problemy w wykonywaniu codziennych czynności, takie jak kłopoty z koncentracją, podejmowaniem decyzji, utrzymaniem motywacji lub zasypianiem, może to być sygnał, że potrzebujemy wsparcia. Jeśli coraz częściej odczuwamy uczucie przytłoczenia, beznadziei, smutku lub lęku związane z pracą, może to wskazywać na potrzebę pomocy. Jeśli zauważamy pogorszenie swojego stanu zdrowia fizycznego objawiające się np. problemami z żołądkiem, bólem głowy, nadciśnieniem czy osłabieniem odporności, które mogą być związane ze stresem w pracy, warto zwrócić uwagę na te sygnały. Także wtedy, gdy zauważamy, że stres związany z pracą wpływa na nasz relacje z innymi ludźmi, zarówno w pracy, jak i poza nią, to może być sygnał dotyczący potrzeby zasięgnięcia pomocy i wsparcia u specjalisty.

Dlaczego pomimo toksycznego środowiska pracy, niektórzy ludzie wciąż nie podejmują żadnych kroków, które pozwoliłyby na poprawę ich trudnej sytuacji?

Ludzie często obawiają się reakcji ze strony przełożonych lub kolegów z pracy, jeśli zdecydują się zgłosić problemy lub próbować wprowadzić zmiany. Obawa przed utratą pracy lub reputacji może powstrzymywać pracowników od podjęcia działań. Długotrwałe przebywanie w toksycznym środowisku pracy może prowadzić do utraty wiary w możliwość poprawy. Ludzie mogą uwierzyć, że nic się nie zmieni lub że ich wysiłki nie przyniosą żadnych rezultatów, co skutkuje brakiem motywacji do podejmowania działań. Czasami pracownicy mogą przyzwyczaić się do toksycznego środowiska pracy i zacząć uważać je za normę. Mogą sądzić, że wszędzie jest tak samo i nie zdawać sobie sprawy, że istnieją zdrowsze i bardziej wspierające środowiska pracy. Niektóre osoby mogą po prostu nie być świadome, że doświadczają toksycznego środowiska pracy. Mogą przypisywać swoje negatywne uczucia i trudności innym czynnikom, nie rozpoznając, że problemy wynikają z samego środowiska zatrudnienia. Również sytuacja finansowa ma duży wpływ na to, że pozostajemy w miejscu, które nie jest dla nas korzystne. Tego rodzaju presja może ograniczać możliwość jego zmiany. Czasami nie mamy dostępu do odpowiednich źródeł wsparcia, takich jak psycholog czy inni specjaliści, a brak zewnętrznego wsparcia może utrudniać podjęcie działań w celu poprawy sytuacji.

Jakie mogą być konsekwencje długotrwałego funkcjonowania w toksycznym środowisku pracy?

Stres związany z toksycznym środowiskiem pracy może prowadzić do różnych problemów zdrowotnych, obejmujących: wzrost ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, nadciśnienia tętniczego, chorób układu pokarmowego, bólów głowy, bezsenności, zmęczenia chronicznego i spadku odporności. Toksyczne środowisko pracy może znacząco wpływać także na zdrowie psychiczne danej osoby i prowadzić do wzrostu poziomu stresu, lęku, wypalenia zawodowego, obniżonego poczucia własnej wartości, poczucia bezradności, zniechęcenia oraz problemów z koncentracją i pamięcią. Funkcjonowanie w toksycznym środowisku często powoduje zmniejszenie zadowolenia z pracy oraz spadek motywacji do wykonywania obowiązków. Tracimy zainteresowanie, zaangażowanie, co wpływa na naszą wydajność i produktywność. Toksyczne środowisko pracy nierzadko prowadzi do trudności w relacjach między pracownikami, takich jak konflikty, mobbing, brak wsparcia ze strony kolegów lub przełożonych, co powoduje napięcia i pogorszenie atmosfery pracy. Funkcjonowanie w toksycznym środowisku pracy negatywnie wpływa też na równowagę pomiędzy życiem zawodowym a prywatnym. Możemy doświadczać przeciążenia związanego z pracą, braku czasu dla siebie i swoich bliskich oraz utraty zainteresowania i energii do innych dziedzin życia. Ponadto toksyczne środowisko pracy może utrudniać rozwój zawodowy. Konsekwencje mogą się różnić w zależności od indywidualnych czynników życiowych, takich jak odporność psychiczna, sposób radzenia sobie ze stresem i ilość wsparcia społecznego, jakie otrzymujemy.

--

Izabela Żurawska – psycholog, psychoedukatorka, certyfikowana trenerka TUS, terapeutka ręki, trenerka rozwoju osobistego, właścicielka firmy szkoleniowej z ponad 10-letnim stażem, autorka pomocy edukacyjnych. Udziela indywidualnych konsultacji psychologicznych oraz wsparcia psychospołecznego. Tworzy i prowadzi autorskie szkolenia z zakresu psychologii rozwojowej.