Fot. Od lewej: dr hab. inż. J. Rosicka-Kaczmarek, prof. PŁ, dr hab. inż. J. Oracz, prof. Dorota Żyżelewicz, autor: M. Szmidt

W skład zespołu weszli: dr hab. inż. Joanna Oracz (PŁ), prof. dr hab. n. med. Urszula Lewandowska (UMed), dr n. med. Katarzyna Owczarek (UMed), lek. Miłosz Caban (UMed), dr hab. inż. Justyna Rosicka-Kaczmarek, prof. PŁ (PŁ), prof. dr hab. inż. Dorota Żyżelewicz (PŁ). Tytuł nagrodzonego artykułu brzmi: „Izolacja, charakterystyka strukturalna i ocena aktywności biologicznej melanoidyn z termicznie przetworzonych ziaren kakaowych, strąków karobu i żołędzi jako potencjalnych czynników cytotoksycznych” (z ang. „Isolation, structural characterization and biological activity evaluation of melanoidins from thermally processed cocoa beans, carob kibbles and acorns as potential cytotoxic agents”).

Temat prac badawczych wyjaśnia dr hab. inż. Joanna Oracz: – W ramach kierowanych przeze mnie badań opracowałyśmy metodę izolacji bioaktywnych melanoidyn z prażonych ziaren kakaowych, żołędzi dębu czerwonego i strąków karobu, a także przeprowadziłyśmy szczegółowe badania dotyczące podstawowego składu chemicznego otrzymanych preparatów oraz ich cech strukturalnych. Oceniłyśmy również właściwości biologiczne in vitro tych preparatów, w tym aktywność antyoksydacyjną i przeciwzapalną. Nasze wyniki wskazują, że melanoidyny izolowane z prażonych ziaren kakaowych i nasion dębu wykazują silną aktywność antyoksydacyjną w różnych testach in vitro oraz znaczącą aktywność przeciwzapalną in vitro poprzez inhibicję aktywności prozapalnych enzymów, a także są źródłem bioaktywnych związków fenolowych, które są uwalniane ze struktury melanoidyn podczas procesu trawienia.

Badania prowadzone we współpracy z zespołem prof. Urszuli Lewandowskiej z Uniwersytetu Medycznego w Łodzi wykazały, że wszystkie badane melanoidyny odznaczały się aktywnością cytotoksyczną w stosunku do komórek raka jelita grubego, w sposób zależny od ich stężenia i czasu. Najsilniejszą aktywnością cytotoksyczną charakteryzują się melanoidyny izolowane z prażonych żołędzi dębu czerwonego. Jest to szczególne osiągnięcie naukowe, ponieważ dotychczas nie pojawiły się informacje na temat możliwego działania cytotoksycznego melanoidyn z prażonych ziaren kakaowych, żołędzi dębu czerwonego i strąków karobu. Jak dodaje współautorka badań: – Otrzymane wyniki pozwoliły na poszerzenie ogólnej wiedzy z zakresu aktywności biologicznej melanoidyn i wyselekcjonowanie tych o największym potencjale antyoksydacyjnym, przeciwzapalnym i cytotoksycznym względem komórek nowotworowych. W przyszłości, melanoidyny, w szczególności te z prażonych nasion dębu, mogą być uznane za potencjalny nowy środek celowany przeciwko wysoce śmiertelnym nowotworom jelita grubego. Przypuszczalnie to właśnie ta grupa związków będzie odgrywać kluczową rolę w zmniejszaniu zachorowalności na ten typ nowotworów. W tym kontekście konieczne są dalsze interdyscyplinarne badania in vitro i in vivo w celu oceny skuteczności najbardziej aktywnych melanoidyn.

Tak obiecujące wyniki są podstawą dalszych prac badaczek PŁ z zespołem prof. Urszuli Lewandowskiej. Dotyczą one poznania molekularnych mechanizmów działania związków bioaktywnych występujących w ekstraktach z surowych oraz prażonych nasion i liści dębów, ich biodostępności, a także interakcji tych związków z enzymami i białkami odpowiedzialnymi za oporność wielolekową komórek nowotworowych.

Politechnika Łódzka