Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Rola witamin w kosmetykach
Przez lata witaminy były uznawane za niezwykle cenne składniki różnych produktów kosmetycznych. Witaminy oferują wiele różnych korzyści nie tylko dla organizmu ludzkiego, ale również dla skóry takich jak: tłumienie pigmentacji (czyli rozjaśnienie przebarwień), stymulacja syntezy kolagenu, wyrównanie powierzchni skóry. Mają również znaczenie antyoksydacyjne oraz przeciwzapalne.

Przeciwutleniające działanie witamin jest szczególnie doceniane, ponieważ wolne rodniki, wytwarzane przez światło UV lub zanieczyszczenia są skutecznie neutralizowane przez witaminy i nie są już w stanie doprowadzić do uszkodzeń komórek skóry. Poprzez stosowanie witamin w kosmetykach można zwiększyć ich wydajność.

Najszerzej stosowanymi witaminami w kosmetyce są witamina A, witamina C, witamina E i prowitamina B5.

Witamina A

Podstawową zaletą witaminy A i jej pochodnych stosowanych w kosmetykach jest ich zdolność do normalizacji rogowacenia skóry poprzez regulację wzrostu komórek skóry i ich różnicowanie. Co za tym idzie, skóra jest mniej szorstka, bardziej wygładzona, natomiast drobne linie (zmarszczki) ulegają spłyceniu. W związku z tym witamina A jest często nazywana „normalizerem skóry” lub „składnikiem odmładzającym”.

 

Ryc. 1. Retinol.

Pochodnymi witaminy A, które wykorzystuje się często w kosmetyce są retinol, estry witaminy A (palmitynian retinylu, octan retinylu ), aldehyd witaminy A (retinal) i tretinoina. Tretinoina jest najbardziej aktywną formą witaminy A, stąd też można ją nabyć tylko na receptę.

Wszystkie inne formy w tym retinol, palmitynian retinylu, octan retinylu i retinal muszą być przekształcone w skórze do czynnej tretinoiny. Tych stopni aktywacji mogą dokonać tylko pochodne. Są one bardziej stabilne i mała ich skuteczność może wzrastać poprzez zwiększenie dawki.

Witamina C

Zainteresowanie witaminą C jako składnikiem  kosmetycznym jest głównie wynikiem jego zdolności do usuwania wolnych rodników i regeneracji witaminy E, będącej innym silnym przeciwutleniaczem. Istnieją trzy formy witaminy C powszechnie stosowane w kosmetykach: palmitynian askorbylu, ester fosforowy kwasu askorbinowego i kwas L-askorbinowy. Palmitynian askorbylu, który jest syntetyczną pochodną witaminy C jest stabilny w produktów kosmetycznych przy obojętnym pH. Z kolei kwas L-askorbinowy jest najbardziej aktywną formą witaminy C i ma wiele zalet dla skóry. Rozpuszcza się w wodzie i aby był aktywny receptury kosmetyczne z jego udziałem muszą być formułowane w niskim pH.

 

Ryc. 2. Witamina C.

W badaniach klinicznych stwierdzono, że witamina C działa jako przeciwutleniacz i środek przeciwzapalny. Stosowana po nadmiernej ekspozycji skóry na promieniowanie UV, witamina C zmniejsza zaczerwienienie do 50%. Jest również pomocna w takich chorobach jak łuszczyca oraz egzema. Ponadto witamina C stymuluje syntezę kolagenu i zmniejsza przebarwienia skóry. Tak więc jest również uważany jako składnik przeciw starzeniu się skóry.

Witamina E

Ze względu na swoją zdolność do zmiatania wolnych rodników jest określana jako „ochraniacz” (ang. protector). Badania prowadzone nad witaminą E wykazały, że zmniejsza rumień wywołany promieniowaniem UV oraz obrzęk. Widocznie poprawia napięcie postarzałej skóry, co zostało udowodnione w badaniach klinicznych. Udokumentowano znaczący spadek marszczenia się skóry. Może być to również związane z bardzo dobrymi właściwościami nawilżającymi tej witaminy.  Tokoferol jest najczęściej stosowaną formą aktywną witaminy E, ale wykazano, że estry takie jak octan witaminy E i sorbinian są także bardzo aktywne. Jednakże estry muszą najpierw zostać przekształcone w bardziej aktywną formę w skórze. Istnieją doniesienia naukowe, że witamina E w połączeniu z witaminą A powoduje zwiększone magazynowanie witaminy A kiedy stosowane są one miejscowo. Taki mechanizm działania jest cenną zaletą witaminy E.

Prowitamina B5

Prowitamina B5 (inaczej D-pantenol) jest stosowana od lat w kosmetykach do pielęgnacji włosów, ponieważ działa jako humektant, czyli zwiększając zawartość wody powoduje utrzymanie odpowiedniego nawilżenia włosów i poprawia ich elastyczność. D-pantenol jest nieaktywny, ale jest łatwo przekształcany w kwas pantotenowy w skórze. Kwas ten jest następnie włączony jako ważny element w cyklu energetycznym komórek. Pantenol może także gromadzić wodę w górnej warstwie skóry i tym samym skutecznie działać jako składnik nawilżający i zmiękczający. Uczestniczy także w gojeniu się skóry, stąd jest używany w preparatach łagodzących oparzenia słoneczne.

Inne witaminy

W preparatach kosmetycznych stosuje się również inne witaminy, takie jak: niacynamid (lub nikotynamid), jest to forma witaminy B3. Wykazano, że witamina ta ma właściwości przeciwzapalne i jest wykorzystywana w preparatach do pielęgnacji skóry trądzikowej. Natomiast miejscowe stosowanie 1% witaminy K znalazło zastosowanie w przyspieszeniu „znikania” siniaków.

 

Witamina A

Witamina C

Witamina E

Witamina B5

Aktywne formy

Retinol, retinal, plamitynian retinylu, octan retinylu.

Kwas L-askorbinowy, palmitynian askorbylu, ester fosforowy kwasu askorbinowego

α-tokoferol, sorbinian α-tokoferolu, octan α-tokoferolu

D-pantenol, octan pantenolu

Rozpuszczalność

Rozpuszczalna w tłuszczach

Rozpuszczalna w wodzie (palmitynian askorbylu jest rozpuszczalny w tłuszczach)

Rozpuszczalna w tłuszczach

Rozpuszczalna w wodzie

Aktywność

1 IU retinolu=0,3 µg RAE (retinol activity equivalents)

-

1mg∙dl-octanu α-tokoferolu=1IU

1mg∙dl- α-tokoferol=1,5IU

-

Najmniejsza dawka potrzebna skórze

Około 5 IU/2,5 cm skóry

Około 0,08 mg/2,5 cm skóry

Około 0,03 IU/2,5 cm skóry

Około 0,01 mg/2,5 cm skóry

Używane stężenie w kosmetykach

0,1-2% jeżeli roztwór zawiera 500000 IU/g

0,2-4% (2g witaminy C/100g kremu=2%)

10-500 IU/g (odpowiada 10-500 mg/g octanu α-tokoferolu lub 7-330 mg/g α-tokoferolu

0,5-3%

3g prowitaminy B5/100g kremu=3%

Właściwości biologiczne

Poprawia elastyczność kolagenu oraz skóry, niweluje przebarwienia, poprawia wygląd skóry, nadaje gładkość skórze, wygładza powierzchnię skóry

Chroni przed wolnymi rodnikami, rozjaśnia skórę, poprawia elastyczność skóry

Chroni przed wolnymi rodnikami, nawilża, działa przeciwstarzeniowo

Nawilża, regeneruje, ma właściwości wygładzające

Tab.1. Cechy witaminy A, C, E oraz B5. 

 
Źródła

1) Arct J., Pytkowska K. „Leksykon surowców kosmetycznych”. Warszawa 2010.

2) Barel A.O., Paye M., Maibach H.I. „Handbook of Cosmetic Science and Technology”, 2001.

3) Glinka R., Glinka M. „Receptura kosmetyczna z elementami kosmetologii” tom I, Łódź 2008.

4) Salvador A., Chisvert A. „Analysis of cosmetic products”, 2007.

KOMENTARZE
Newsletter