Warzywo z rodziny dyniowatych

Dynia (Cucurbita L) to rodzaj rośliny jednorocznej, płożącej się z rodziny dyniowatych obejmujący około 20 gatunków, o przeróżnych kolorach: pomarańczowym, zielonym, żółtym czy wielobarwnym.  Każda z dyni ma swój niepowtarzalny kształt – podłużny, owalny czy też okrągły.

Na dziko dynia rośnie w strefach klimatu gorącego i ciepłego Ameryki. Odmiany dyni jadalnej są uprawiane powszechnie w wielu krajach świata. Do prawidłowego wzrostu dynia jadalna potrzebuje  temperatury od 8-25°C. Pod jej uprawę wybiera się stanowiska ciepłe, słoneczne lub uprawia w szklarniach, pod osłonami. Gleba powinna być przewiewna, żyzna i przepuszczalna. Zawierająca min. średnią wysokość azotu. 

Najczęściej uprawianymi gatunkami są: dynia zwyczajna (Cucurbita pepo), dynia olbrzymia (Cucurbita maxima), dynia piżmowa (Cucurbita moschata). Spośród, których dynia olbrzymia potrzebuje najwięcej miejsca, gdyż wytwarza długie i płożące pędy.

Dynia jest warzywem o niskich wymaganiach. Do podstawowych zabiegów pielęgnacyjnych należy spulchnianie gleby, odchwaszczanie, podlewanie i nawożenie. Owoce dyni jadalnej zbiera się, gdy są całkowicie dojrzałe.

Dynie jadalne można także przechowywać w przewiewnym pomieszczeniu w temperaturze ok. 10°C przez okres 6 miesięcy. W tym celu zebrane owoce rozkłada się na słońcu, aby ich skórka stwardniała i stała się barierą, która zahamuje utratę wody.

Dynie mogą być także ozdobne. Nie są one jadalne, jednak ze względu na swoje kształty i kolory bardzo atrakcyjne. Najczęściej dekorują stoły, witryny sklepowe czy warzywniaki. Hodując je jako pnącza można osłonić nieestetyczne miejsca na działce. Przy użyciu podpór, dynia może pnąć się nawet na wysokość kilku metrów, tworząc przy tym ładną i zwartą ścianę zieleni.

Dynia jako źródło cennych składników odżywczych

Dynia zawiera wiele cennych pierwiastków, a wśród nich: potas (278 mg/100g), wapń (66 mg/100g), fosfor (43 mg/100 mg), magnez (14 mg/100g), żelazo (0,8 mg/100g). W śladowych ilościach występuje selen, miedź, mangan i cynk.

Ilość karotenów (głównie a i b) jest bardzo wysoka i uzależniona jest od intensywności barwy miąższu. Im bardziej dynia jest pomarańczowa tym zawartość karotenów wzrasta. Średnio ok. 426 μg witaminy A zawarte jest w 100 g dyni.

Dynia ma w sobie znikome ilości tłuszczów i białe, i nieco więcej węglowodanów. Zawiera jednak dużą ilość substancji balastowych (błonnika).

Miąższ dyni zawiera witaminy rozpuszczalne w tłuszczach (A, E i K) oraz rozpuszczalne w wodzie (witamina C i witaminy z grupy B). Oprócz witamin w miąższu dyni znajduje się kwas foliowy i pantotenowy.

Jak spożywać dynię jadalną?

Dojrzałe dynie spożywa się zarówno na surowo, jak i po ugotowaniu czy upieczeniu. Jest lekko strawna. Ze względu na niską kaloryczność (30 kcal/100 g dyni) można ją jeść w ilościach, na jakie ma się ochotę.  

Część gatunków dyni jadalnej posiada także jadalne nasiona, które są bombą niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych i fitosteroli.

Jedną z zalet dyni jest to, iż można ją dostarczyć organizmowi pod różnymi postaciami tj. miąższ, pestki, olej z pestek czy sok z dyni, a po ugotowaniu nie traci swoich walorów odżywczych.

Korzyści dla zdrowia

Substancje balastowe dyni przeciwdziałają zaparciom i obniżają poziom cholesterolu.

Dynia może być stosowana w leczeniu schorzeń nerek. Spożywanie świeżego soku z dyni działa bowiem moczopędnie. Duża ilość potasu pomaga regulować gospodarkę wodną organizmu, co wspomaga funkcjonowanie nerek.

Spożywanie przetworów z dyni może obniżyć poziom glukozy we krwi, zapobiegając cukrzycy. Dynia ma także niski indeks glikemiczny, stąd mogą ją używać diabetycy.

Ze względu na zawartość witamin C i E, cynku i selenu wspomaga nasz układ immunologiczny.

Fitosterole i cynk zawarty w pestkach dyni mają działanie ochronne przed powiększeniem gruczołu prostaty. Poprawiają sprawność seksualną oraz żywotność plemników.

Cynk także wzmacnia, rozjaśnia i wygładza naszą cerę.

Nasiona dyni mają również znaczenie w leczeniu stanów zapalnych błony śluzowej i skóry.

Dzięki zawartości kukurbitacyny świeże pestki dyni pomagają pozbyć się owsików, tasiemca i innych pasożytów.

Obecna w dyni niacyna (witamina B3) jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego.  

Dynia całkowicie pozbawiona jest sodu. Pomaga zatem w odchudzaniu i leczeniu nadciśnienia. Działa również odkwaszająco na organizm.

Olej z pestek z dyni mimo, iż nie znosi podgrzewania, a po otwarciu trzeba przechowywać go w lodówce pomaga w problemach z wątrobą i schorzeniach układu naczyniowo-sercowego.
 

Kosmetyki z dyni

Dynia stanowi składnik maseczek do twarzy. Witamina B1 chroni skórę przed UV, witamina B2 wspomaga walkę ze stanami zapalnymi, a witamina PP ma wpływ na odświeżenie i regenerację skóry, zmniejszając przy tym prawdopodobieństwo fotoalergii. Witamina E działa odmładzająco i przeciw wolnym rodnikom.

Kawałkami dyni można przecierać twarz, poprawiając tym samym nawilżenie skóry. W ten sposób zamykamy pory i usuwamy tłuszcz z okolic czoła i nosa. Wyciśnięty sok z dyni działa tonizująco na każdy rodzaj cery.

Miksując dynie z twarogiem można zrobić regenerująca maseczkę do spierzchniętych ust