Budowa kwasu cytrynowego

Kwas cytrynowy (kwas 2-hydroksy-1,2,3-propanotrikarboksylowy) jest organicznym związkiem chemicznym należącym do grupy hydroksykwasów karboksylowych. Posiada pojedynczą grupę hydroksylową w pozycji α i β względem grup kwasu karboksylowego w cząsteczce. Występuje naturalnie w owocach cytrusowych. Hydroksykwasy składają się z grupy hydroksylowej (-OH) oraz karboksylowej (COOH). Taka budowa pozwala im ulegać reakcjom z kwasami oraz alkoholami. W zależności od zastosowanego stężenia stanowią one składnik preparatów kosmetycznych lub wyrobów medycznych. Od dziesięcioleci stosowane są do leczenia wielu schorzeń skóry. Od momentu wprowadzenia ich do kosmetologii zrewolucjonizowały też pielęgnację skóry. Kwasy hydroksylowe zwane są również kwasami owocowymi. Należą do jednych z najszerzej stosowanych i najlepiej przebadanych związków przeciwstarzeniowych w pielęgnacji skóry. Przeprowadzone badania wskazują na ich skuteczność w odwracaniu efektów fotostarzenia skóry, wygładzaniu zmarszczek, poprawie kolorytu oraz nawilżenia skóry.

Działanie kwasu cytrynowego

W pielęgnacji skóry kwas cytrynowy wykazuje przede wszystkim działania keratolityczne, czyli złuszczające. Powoduje zmniejszenie adhezji pomiędzy martwymi komórkami naskórka (korneocytami) a cementem międzykomórkowym. W efekcie dochodzi do usunięcia korneocytów, co doprowadza do odsłonięcia nowych komórek naskórka. W konsekwencji poprawia się koloryt skóry oraz wzrasta nawilżenie naskórka. W związku ze wspomnianą cechą surowiec ten znajduje zastosowanie w preparatach rozjaśniających skórę oraz redukujących przebarwienia. Regularne stosowanie tego kwasu pomaga zmniejszyć widoczność blizn oraz plam, dzięki czemu świetnie sprawdza się u osób, które borykają się z  problemami z pigmentacją. Skóra staje się bardziej miękka oraz gładsza. Ponadto przyczynia się do ujędrnienia skóry. Kolejną cenioną cechą tego kwasu jest działanie antyoksydacyjne, które chroni skórę przed szkodliwym działaniem wolnych rodników. Wolne rodniki są reaktywnymi formami tlenu, które łączą się ze strukturami komórkowymi (białkami, lipidami, DNA) i prowadzą do ich uszkodzenia. Antyoksydanty, zwane przeciwutleniaczami, mają dobroczynny wpływ na skórę, bowiem neutralizują oddziaływanie wolnych rodników – hamują powstawanie nowych oraz usuwają już powstałe. Dodatkowo pobudzają procesy regeneracyjne i opóźniają proces starzenia się skóry. Kwas cytrynowy jest także substancją maskującą, czyli zmniejszającą bądź tłumiącą podstawowy zapach kosmetyku lub surowców. 

Regulacja pH produktu

Kwas cytrynowy jest znany jako surowiec regulujący pH produktu, które jest niezwykle istotnym parametrem decydującym o jego jakości oraz bezpieczeństwie. Idealne pH preparatu, które się nie zmienia w czasie, sprawia, że produkty są bezpieczniejsze i mniej drażniące w użyciu. Działanie niektórych substancji czynnych, barwników czy zagęszczaczy zależy od poziomu pH. Jego zaburzenia mogą powodować niepożądane efekty, tj. zmianę lepkości czy zbyt słabe działanie produktu. Podczas tworzenia formulacji kosmetycznej, by obniżyć poziom pH do pożądanej wartości, można dodać wspomniany kwas cytrynowy.

Z czym nie łączyć kwasu cytrynowego?

Nie zaleca się łączyć kwasu cytrynowego i retinolu, ponieważ oba składniki wykazują silne działanie i mogą powodować podrażnienia. Należy rozdzielić je na różne dni pielęgnacji. Połączenie kwasu cytrynowego z witaminą C może spowodować jej utlenienie oraz utratę aktywności, jak również powstanie podrażnień. Nie zaleca się stosować kwasu cytrynowego z alfa-hydroksykwasami oraz beta-hydroksykwasami, ponieważ mogą doprowadzić do nadmiernego złuszczenia naskórka i powstania podrażnień, a także zaburzenia bariery hydrolipidowej.