Dotychczas w peelingach mechanicznych najchętniej wykorzystywanym składni­kiem ścierającym były gra­nulaty polimerowe. Kilka lat temu rozgorzała gorąca dyskusja nad ich szkodliwością, ze względu na ich słabą biodegradowalność i negatywne oddziaływanie na środowisko morskie. Jako pierwsze cał­kowity zakaz produkcji kosmetyków z mikrogranulkami polietylenu wprowadziły Stany Zjednoczone, w stanie Il­linois. Również w Europie pojawia się coraz więcej opinii przemawiających za wprowadzeniem podobnego zakazu, a na rynku obserwuje się rosnące zainteresowanie pro­duktami naturalnymi, zarówno wśród konsumentów, jak i producentów. Dla 67% konsumentów składniki kosme­tyczne pochodzenia naturalnego są głównym kryterium przy wyborze gotowego preparatu. Dlatego też alterna­tywnym rozwiązaniem dla granulatów polietylenowych są całkowicie biodegradowalne substancje naturalne.

Bogatym źródłem substancji peelingujących są różne części roślin – nasiona zbóż, pestki owoców, zmielone łu­piny, otręby, peelingi cukrowe, uwodornione oleje roślinne, a także granulki celulozowe. Chętnie wykorzystywane są też eksfolianty mineralne, takie jak krzemionki, pumeks, zeolity, glinki kaolinowe czy peelingi solne. Wyjątkowym rozwiąza­niem są też peelingi produkowane z wosku syntetycznego.

Typ ścierniwa dobiera się w zależności od oczekiwań konsumentów, rodzaju preparatu kosmetycznego, założeń recepturowych i cenowego pozycjonowania kosmetyku. Decydujące znaczenie ma też rozmiar i kształt cząstek, ich twardość, stabilność, ścieralność, kolor i łatwość tworzenia trwałej zawiesiny.

Rozmiar cząstek

Poprzez wybór odpowiedniej wielkości cząstek można osiągnąć bardziej lub mniej ścierny efekt, odpowiedni dla różnych zastosowań gotowego produktu:

• 1000–2000 μm – silny efekt złuszczający, m.in. preparaty do stóp;
• 500–1000 μm – peelingi do ciała i dłoni;
• 200–500 μm – peelingi do twarzy i ciała, m.in. dla skóry wrażliwej;
• 100–200 μm – peelingi do twarzy i skóry głowy;

Ścieralność

Właściwości ścierne peelingów zależą też od twardości stosowanego materiału. Do oceny ścieralności stworzono skalę od 1 do 5, orientacyjnie określając twardość surowca, gdzie 1 – oznacza najdelikatniejszy efekt ścierny, a 5 – naj­bardziej agresywny. Najdelikatniejsze są płatki kwiatów i liście [1] oraz skórka gorzkiej pomarańczy, trukwa i pestki np. truskawek, winogron [2]. Nieco bardziej agresywne złuszczanie można osiągnąć, stosując pestki migdałów, brzoskwiń, skorupę orzecha włoskiego [3] oraz pestki oli­wek i scruby celulozowe [4]. Najbardziej agresywne działa­nie ma korund, kwarc i piasek wulkaniczny [5].

Istotna jest też stabilność ścieralności substancji pee­lingującej (Wykres 1). Niektóre granule świetnie spraw­dzają się w układach wodnych, także z dodatkiem środków powierzchniowo-czynnych – są to m.in. scruby celulozowe, skorupki i ziarna, minerały, peelingi woskowe (np. Decor­nel) oraz uwodorniony olej rycynowy (np. BergaScrub). Efektywność ścierną w układach wodnych może obniżać zjawisko pęcznienia (widoczne w przypadku ryżu) lub hy­drofilowy charakter peelingów owocowych (skórka gorzkiej pomarańczy). Natomiast niektóre cząsteczki takie jak sól i cukier są stabilne jedynie w preparatach bezwodnych, gdyż łatwo rozpuszczają się w wodzie.

Kształt

Właściwości ścierne kosmetyków zależą także od kształtu cząsteczki peelingującej. Owalny, regularny kształt zapew­nia odpowiednie ścieranie martwych komórek naskórka oraz zapobiega podrażnieniom w trakcie użytkowania pre­paratu. Popularne mikrogranulki polietylenowe posiadają kształt regularny, kulisty i m.in. dlatego są tak chętnie wy­korzystywane w kosmetykach. Podobnie cząsteczki celu­lozowe, produkowane w procesie granulacji rozpryskowej.

Bezpieczną alternatywę stanowią uwodornione oleje, np. rycynowy z linii produktów BergaScrub. Składniki te zalecane są do pielęgnacji skóry delikatnej ze skłon­nościami do podrażnień, a także skóry głowy (szampony przeciwłupieżowe oraz peelingi skóry głowy poprzedzające użycie szamponu).

Istotną cechą, decydującą o łatwości użycia, jest sto­pień rozwinięcia powierzchni. W procesie tworzenia za­wiesin jest to negatywne zjawisko, które obserwuje się np. w przypadku pestek owoców i pumeksu.

Kolor i jego stabilność

Kolor wykorzystywanych cząsteczek w procesie produkcji peelingów ma głównie znaczenie estetyczne. Substancje na­turalne wykazują szerokie spektrum kolorystyczne, od boga­tych ciemnych barw do czystej bieli. Neutralne i białe kolory wykorzystywane są w preparatach wyciszających do skór wrażliwych i delikatnych. Z kolei żywe, tęczowe kolory pee­lingów celulozowych, nierozjaśnione łupiny orzecha nadają kosmetykowi egzotyczny wygląd i są składnikami preparatów antycellulitowych, peelingów do ciała i twarzy. W przypad­ku koloru problemem może być jednak jego stabilność, szczególnie w preparatach na bazie wody (Wykres 1). Nie­które cząstki peelingujące, np. rozdrobnione łupiny, ziar­na, minerały, peelingi woskowe i celulozowe będą stabilne w układach wodnych, podczas gdy pestki owoców, kawa oraz peelingi z liści i kwiatów niestety nie.

Stabilność zawiesiny

Warunkiem uzyskania stabilnej zawiesiny jest dostosowanie lepkości układu do ciężaru oraz średnicy drobin peelingują­cych. Jeśli ciężar zawieszonych drobin jest zbyt duży, opadają one na dno produktu, uniemożliwiając jego prawidłowe za­stosowanie. Zdecydowana większość naturalnych substan­cji ściernych ma ciężar umożliwiający sporządzenie trwałej zawiesiny (Wykres 1). Wyjątek stanowią niektóre składniki mineralne, które mają dużą gęstość. Łatwość tworzenia trwa­łych zawiesin wykazują granulaty woskowe, np. Decornel, pestki owoców i celuloza mikrokrystaliczna.

Dla gotowych preparatów zawierających naturalne skład­niki peelingujące sporym problemem jest też ryzyko aglo­meracji zawieszonych drobin. Występuje ona dość często w przypadku takich cząstek jak pumeks, sól i cukier.

Substancje ścierne pochodzenia naturalnego są całkowicie biodegradowalne, dzięki czemu są bezpieczne dla ludzkie­go zdrowia i środowiska. Wpisują się również w panujące obecnie trendy „eko”, co zwiększa ich wartość, zarówno dla konsumentów, jak i producentów. Pomimo, że zastąpienie granulatów polietylenowych może wymuszać zmiany recep­turowe, warto poszukiwać nowych, skutecznych i bezpiecz­nych składników.

Katarzyna Korgol, Kierownik Działu Home & Personal Care Overlack Sp z o.o.