Fizjologia wzrostu włosa a znaczenie odżywienia organizmu

Cykl życia włosa obejmuje trzy fazy: anagen (wzrost), katagen (fazę przejściową) i telogen (spoczynek). W fazie anagenu komórki macierzy mieszka włosowego dzielą się bardzo intensywnie, ponieważ to jeden z najbardziej aktywnych metabolicznie obszarów w całym organizmie. Aby proces ten przebiegał prawidłowo, niezbędny jest stały dopływ energii, aminokwasów, minerałów i witamin. Każdy niedobór, nawet niewielki, może zakłócić ten cykl, skracając fazę anagenu i przyspieszając przejście włosa w fazę wypadania. Kluczową rolę odgrywa również mikrokrążenie skóry głowy – dobra perfuzja tkanek zapewnia dostarczanie tlenu i substancji odżywczych do cebulek włosów, wspomagając ich regenerację.

Kluczowe składniki odżywcze dla skóry głowy i włosów

* Białko jako podstawowy budulec włosa

Włosy są zbudowane głównie z keratyny – białka o wysokiej zawartości aminokwasów siarkowych, tj. metioniny i cysteiny. To one decydują o wytrzymałości i sprężystości włosa. Niedostateczna podaż białka lub długotrwałe diety niskobiałkowe skutkują osłabieniem cebulek i przerzedzeniem włosów. Warto więc dbać o obecność w diecie pełnowartościowych źródeł białka: jaj, ryb, chudego mięsa, roślin strączkowych i orzechów.

* Żelazo, cynk i miedź – mikroelementy wzrostu

Żelazo odpowiada za transport tlenu do mieszków włosowych. Jego niedobór to częsta przyczyna telogenowego wypadania włosów, zwłaszcza u kobiet z obfitymi miesiączkami lub stosujących diety roślinne. Cynk z kolei uczestniczy w podziałach komórek i syntezie keratyny, a jego niedobory prowadzą do łamliwości i osłabienia włosów. Miedź jest niezbędna do syntezy melaniny, a jej brak może przyspieszać siwienie i zaburzać pigmentację włosa.

* Witaminy z grupy B zapewniające energię i regenerację

Kompleks witamin z grupy B uczestniczy w przemianach energetycznych, wspiera proliferację komórek i regenerację tkanek. Biotyna (witamina B7), choć często reklamowana jako „witamina na włosy”, przynosi efekty głównie u osób z niedoborami, a to z kolei zdarza się rzadko. Kwas foliowy (B9) i witamina B12 wspomagają produkcję nowych komórek w macierzy włosa, a niacyna (B3) poprawia mikrokrążenie skóry głowy, co sprzyja odżywieniu cebulek.

* Witaminy D i E (rozpuszczalne w tłuszczach)

Witamina D wpływa na ekspresję genów odpowiedzialnych za inicjację fazy anagenowej. Niedobór tej witaminy wiąże się z przerzedzeniem włosów i suchą, łuszczącą się skórą głowy. Z kolei witamina E, jako silny antyoksydant, chroni lipidy naskórka przed utlenianiem, wspomaga barierę hydrolipidową i zapobiega stanom zapalnym skóry głowy.

* Kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6

Nienasycone kwasy tłuszczowe pełnią funkcję regulatorów procesów zapalnych. Omega-3 (z ryb, siemienia lnianego, orzechów włoskich) działają przeciwzapalnie i nawilżająco, natomiast omega-6 (z olejów roślinnych) wspierają regenerację skóry. Należy jednak zachować równowagę, ponieważ nadmiar omega-6 może nasilać łojotok i stany zapalne skóry głowy.

* Antyoksydanty i polifenole jako tarcza przeciw stresowi oksydacyjnemu

Stres oksydacyjny jest jednym z czynników przyspieszających starzenie się mieszków włosowych. Antyoksydanty, takie jak witamina C, polifenole i flawonoidy, neutralizują wolne rodniki, chroniąc komórki cebulek przed uszkodzeniem DNA. Produkty bogate w przeciwutleniacze, w tym jagody, zielona herbata, kakao czy warzywa liściaste, powinny stanowić stały element diety.

Mikroflora jelitowa a mikrobiom skóry głowy

Ostatnie lata przyniosły liczne dowody na istnienie tzw. osi jelito-skóra-mózg, która łączy układ pokarmowy z kondycją skóry i jej przydatków. Zaburzenia mikrobioty jelitowej (np. po antybiotykoterapii lub diecie wysokoprzetworzonej) mogą wpływać na równowagę mikrobiomu skóry głowy, sprzyjając stanom zapalnym, łupieżowi czy przetłuszczaniu. W diecie wspierającej zdrowie skóry głowy powinny znaleźć się produkty fermentowane (kiszonki, kefiry, jogurty naturalne) bogate w probiotyki i prebiotyki. Błonnik, polifenole i naturalne fermenty pomagają odbudować mikroflorę jelitową, co przekłada się na poprawę odporności skóry i równowagę mikrobiologiczną w obrębie głowy.

Najczęstsze błędy żywieniowe a problemy trychologiczne

Diety restrykcyjne, eliminacyjne czy oparte na deficycie kalorycznym bez kontroli specjalisty często skutkują niedoborami żelaza, cynku, witaminy B12 i białka. W efekcie dochodzi do nadmiernego wypadania włosów, ich łamliwości i spowolnienia wzrostu. Z kolei nadmierne spożycie cukrów prostych oraz tłuszczów trans nasila procesy zapalne, zaburza wydzielanie łoju i może zaostrzać łojotokowe zapalenie skóry głowy. Niewystarczające nawodnienie organizmu z kolei wpływa na suchość skóry i osłabienie bariery hydrolipidowej. Warto pamiętać, że suplementacja ma sens tylko w przypadku udokumentowanych niedoborów. Nadmiar niektórych składników, jak żelazo czy witamina A, może paradoksalnie nasilać wypadanie włosów. Niezbędne jest więc indywidualne podejście, oparte na analizie diety i wynikach badań laboratoryjnych. 

Podsumowanie

Stan skóry głowy i włosów jest zwierciadłem ogólnej kondycji organizmu. Dieta bogata w białko, witaminy, minerały i nienasycone kwasy tłuszczowe stanowi podstawę zdrowego wzrostu włosów. Równie ważne jest utrzymanie równowagi mikrobiomu jelitowego, który pośrednio reguluje funkcjonowanie skóry. Holistyczne podejście obejmujące analizę nawyków żywieniowych staje się nieodłącznym elementem skutecznej terapii trychologicznej.