Postać cynku w kosmetykach

Należy pamiętać, że w produktach kosmetycznych cynk występuje w postaci jonowej (Zn²⁺), oczywiście jest naładowany przeciwnie, co powoduje powstanie elektrycznie obojętnego związku. Jest to ważna informacja, gdyż przeciwnie naładowane związki mogą wpływać na rozpuszczalność i biodostępność jonów cynku. Do kosmetyków cynk wprowadzany jest w postaci bioaktywnych kompleksów. Często w kosmetyce wykorzystywane są następujące postacie cynku:

a) Siarczan cynku (ZnSO₄) – charakteryzuje się działaniem ściągającym i przeciwtrądzikowym;

b) Węglan cynku (ZnCO₃) – charakteryzuje się działaniem ochronnym skóry;

c) Tlenek cynku (ZnO) – charakteryzuje się działaniem ściągającym i ochronnym skóry. Wykorzystywany w przypadku zapalenia skóry, zapalenia skóry wywołanym przez sumaka czy pieluszkowym zapaleniem skóry, jest także filtrem UV;

d) Undecylenian cynku (C₁₁H₂₀O₂·0,5 Zn) – charakteryzuje się działaniem przeciwgrzybicznym, działanie przeciwłupieżowe;

e) Pirytionian cynku – charakteryzuje się działaniem przeciwgrzybicznym i przeciwłupieżowym.

Zastosowanie w kosmetykach

Związki cynku stosuje się w przypadku trądziku. Tetracykliny i antybiotyki makrolidowe są stosowane do leczenia trądziku od ponad 20 lat, jednak  od 1992 roku zwiększa odporność na te antybiotyki, a zwłaszcza erytromycyny, na bakterie z rodzaju Propionibacterium acnes. Najnowsze badania wykazują, że sole cynku (glukonian i siarczan cynku) charakteryzują się wysoką skutecznością w leczeniu trądziku zapalnego, jak również ich aktywnością bakteriostatyczną wobec Propionibacterium acnes. Cynk uczestniczy w wytwarzaniu prostaglandyn, substancji regulujących między innymi funkcje wydzielnicze skóry, odpowiedzialne za ilość wytwarzanego sebum. Preparaty na jego bazie ułatwiają oczyszczanie skóry z nagromadzonego łoju, przywracają jej naturalne pH, ściągają nadmiernie rozszerzone pory, łagodzą stany zapalne, zmniejszają skłonność skóry do powstawania zaskórników. W ostatnim czasie wykazano także, że cynk ma zdolność zwiększania elastyczności skóry, a tym samym redukcji oznak jej starzenia się. Dzięki tym właściwościom cynk jest składnikiem kremów i maseczek kosmetycznych. Zastosowanie w w/w środkach jest także uzasadnione udowodnionym działaniem antyoksydacyjnym cynku. Dzięki braku zdolności do tworzenia wolnych rodników , możliwości zastąpienia bardziej szkodliwych jonów metali  (takich jak miedź czy żelazo), które powodują tworzenie wolnych rodników tlenowych, cynk ma właściwości antyoksydacyjne. Cynk ma także zastosowanie w kosmetykach przeznaczonych do atopowego zapalenia skóry. Przeprowadzono wiele badań klinicznych z użyciem pirytionianu cynku stosowanego miejscowo u chorych na atopowe zapalenie skóry. Na rynku znajduje się wyjątkowy produkt zawierający pirytionian cynku BLUE-CAP®, w którym molekuła pirytionianu cynku została aktywowana przy pomocy pola elektrycznego. Efekty kliniczne uzyskane po zastosowaniu tego preparatu porównywane były do miejscowego stosowania kortykosteroidów, kremu zawierającego 1% pimekrolimusu i 0,03% i 0,1% takrolimusu. Opisano doskonały efekt stosowania miejscowego pirytionianu cynku w przerwach terapii sterydowej, co powodowało przedłużenie okresów remisji choroby. Sole cynku mają szerokie zastosowanie w preparatach przeciwłupieżowych. Spośród nich najczęściej wykorzystywany jest pirytionian cynku. Mechanizm jego działania polega na zaburzeniu metabolizmu błony komórkowej grzyba. Pirytionian cynku jest substancją lipofilną, której działanie przeciwgrzybicze następuje podczas powolnego rozpuszczania w łoju. Cząsteczki pirytionianu wytrącają się na powierzchni owłosionej skóry głowy. Następnie dochodzi do ich powolnego rozpuszczania się w wydzielinie gruczołów łojowych i potowych, co daje efekt przeciwgrzybiczy. Lipofilne rezerwuary substancji przeciwgrzybiczej na powierzchni skóry są odpowiedzialne za stałe i długotrwałe działanie pirytionianu po spłukaniu szamponu wodą i w okresach przerw w jego stosowaniu. Komlpeksy cynku mają także zastosowanie w preparatach zapobiegających łysieniu plackowatemu,  jako składniki maści, zasypek i past przeciwgrzybicznych.

Podsumowanie

Udokumentowane i oparte na dowodach korzyści stosowanie cynku w produktach kosmetycznych dotyczą gojenia uszkodzonej skóry, jak i ochrony przeciw uszkodzeniami (UV, wolne rodniki). Z krótkiego przeglądu właściwości cynku są podstawy do potwierdzenia jego korzystnego wpływu na skórę. Należy pamiętać że pierwiastek ten występuje także w wielu preparatach kosmetycznych zawierających naturalne ekstrakty roślinne.

Opracowała: mgr inż. Michalina Adaszyńska