Ważnym elementem kwalifikacji pacjenta do leczenia jest ocena stanu odżywienia organizmu, którą w szpitalach przeprowadza zespół specjalistów przeszkolonych w obszarze żywienia pozajelitowego i dojelitowego. Jednak każdy chory może odpowiedzieć sobie na kilka pytań, które będą pierwszym sygnałem, czy warto porozmawiać z lekarzem lub dietetykiem i odpowiednio wcześnie zapobiegać niedożywieniu oraz jego poważnym konsekwencjom.
Diagnostyka stanu odżywienia pacjenta w szpitalach
Prawidłowy stan odżywienia organizmu odgrywa jedną z kluczowych ról w podjęciu leczenia u pacjentów chorych przewlekle, w tym także chorych na nowotwory. Pacjenci onkologiczni są szczególnie narażeni na problem niedożywienia z uwagi na szybsze tempo przemiany materii i zwiększone zapotrzebowanie organizmu na składniki odżywcze. Ich niedobory i zbyt niska waga ciała mogą mieć negatywny wpływ na skuteczność terapii, czy wręcz spowodować niezakwalifikowanie pacjenta do danego rodzaju leczenia.
Każdy pacjent przed rozpoczęciem hospitalizacji zostaje poddany obowiązkowej ocenie stanu odżywiania organizmu, którą przeprowadza dedykowany zespół specjalistów składający się m.in. z lekarza, pielęgniarki, farmaceuty i dietetyka. Badanie polega na zastosowaniu skali Oceny Ryzyka Żywieniowego NRS 2002 (Nutritional Risk Score) lub Subiektywnej Całościowej Oceny Stanu Odżywienia (SGA). Każdy pacjent, u którego zdiagnozowano zbyt niski poziom odżywienia organizmu, otrzymuje wsparcie żywienie (dojelitowe lub pozajelitowe).
Wstępną ocenę stanu odżywienia można przeprowadzić w domu
Odpowiedź na kilka kluczowych pytań pozwoli ocenić, czy występują pierwsze niepokojące objawy pogorszenia stanu odżywienia. Rozwiązanie testu polega na udzieleniu odpowiedzi „TAK” lub „NIE” w kilku prostych pytaniach, m.in. o to, czy pacjent zauważył w ostatnim czasie spadek masy ciała, zmniejszenie apetytu czy zmiany w nawykach żywieniowych. Wynik wskazujący na występowanie nieprawidłowości powinien być pierwszym sygnałem świadczącym o konieczności konsultacji chorego ze specjalistą w kierunku niedożywienia organizmu i konieczności wprowadzenia zmian w diecie i/lub włączenia żywienia medycznego.
Specjalistyczne wsparcie żywieniowe
W przypadku niedoborów żywieniowych istotną rolę pełni zastosowanie żywienia medycznego. Wybór metody żywienia medycznego powinien być oparty na analizie stanu klinicznego chorego, stopniu i rodzaju niedożywienia, planowanym czasie żywienia oraz okresie stosowania żywienia (np. przedoperacyjne, pooperacyjne). Najlepszą, najwygodniejszą i co najważniejsze fizjologiczną formą żywienia medycznego jest metoda żywienia doustnego. W sytuacji, gdy nie jest możliwe pokrycie zapotrzebowania białkowo-energetycznego pacjenta niedożywionego ze słabym apetytem poprzez codzienną lub fortyfikowaną (wzmocnioną) dietę produktami naturalnymi o dużej gęstości kalorycznej, Polskie Towarzystwo Żywienia Pozajelitowego, Dojelitowego i Metabolizmu (POLSPEN) rekomenduje hiperkaloryczne i wysokobiałkowe doustne specjalistyczne preparaty odżywcze typu Nutridrink, które dostarczają w niewielkiej objętości skoncentrowaną ilość kalorii i wartości odżywczych [1].
Test stanu odżywienia dla pacjentów z chorobą nowotworową*
|
1. Czy w ostatnim czasie zauważył Pan/Pani spadek wagi ciała o 5% lub więcej (np. 2,5 kg lub więcej w przypadku osoby ważącej 50 kg, a 5 kg lub więcej przy wadze 100 kg)? |
|
a. W ciągu ostatnich 2 tygodni |
|
b. W ciągu ostatniego miesiąca |
|
c. W ciągu ostatnich 2-3 miesięcy |
|
2. Czy w ostatnim czasie zauważył Pan/Pani, że dotychczas noszone ubrania są za duże? a. TAK b. NIE |
|
3. Czy w ostatnim czasie ktoś z Pana/Pani otoczenia zwrócił uwagę, że Pan/Pani schudł(a)? a. TAK b. NIE |
|
4. Czy Pana/Pani BMI wynosi 18,5 lub poniżej? (wzór: BMI = waga w kg/wzrost w m2, np. pacjent waży 50 kg i mierzy 164 cm, to BMI = 50/(1,64)2) a. TAK b. NIE |
|
5. Czy w ostatnim czasie ma Pan/Pani mniejszy apetyt? a. TAK b. NIE |
|
6. Czy w ostatnim czasie mniej Pan/Pani jada (np. jada mniej posiłków i/lub mniejsze porcje)? |
|
a. TAK b. NIE |
|
7. Czy w ostatnich dwóch tygodniach doświadczył Pan/Pani nudności, wymiotów, biegunek lub zaparć? a. TAK b. NIE |
W przypadku odpowiedzi twierdzącej (TAK) na którekolwiek z powyższych pytań warto porozmawiać z lekarzem prowadzącym lub dietetykiem o stanie odżywienia, wprowadzeniu zmian w diecie i/lub włączenia żywienia medycznego.
*Celem testu jest wstępna ocena, czy istnieje ryzyko nieprawidłowości w stanie niedożywienia organizmu. Test ma charakter wyłącznie informacyjny i nie może zastępować konsultacji z lekarzem. W żadnym razie nie wolno wykorzystywać go do stawiania diagnozy lekarskiej w przypadku jakiejś choroby czy problemu zdrowotnego.
[1] Standardy Leczenia Żywieniowego w Onkologii, Nowotwory 2015
KOMENTARZE