Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Wirusowe zapalenie wątroby typu C epidemią naszych czasów. Czy możliwe jest całkowite wyleczenie? – odpowiada hepatolog profesor Kazimierz Madaliński
Nowoczesne leki są nadzieją na eradykację wirusowego zapalenia wątroby typu C. Według danych epidemiologicznych na lata 2012-2013 w Polsce jest ponad 730 tysięcy osób zakażonych wirusem HCV. Należy podkreślić, że tylko u 50 tysięcy osób wykryto wirusa, a aż 700 tysięcy jest nieświadoma jego nosicielstwa. Profesor Kazimierz Madaliński jest kierownikiem Pracowni Immunopatologii Zakażeń Wirusami Hepatotropowymi w Państwowym Zakładzie Higieny i wyjaśnia nam wiele kwestii związanych z wirusem zapalenia wątroby typu C (ang. hepatitis C virus, HCV).

Wirusowe zapalenie wątroby typu C to choroba zakaźna wywołana wirusem zapalenia wątroby typu C (HCV). Choroba może ujawnić się szybko i jednocześnie przebiegać gwałtownie; w postaci ostrej. Częściej jednak spotykana jest postać przewlekła choroby, gdzie objawy jej są mało nasilone i przebieg jest powolny. Okres wylęgania choroby, tj. czas pojawienia się objawów chorobowych od momentu zakażenia, wynosi od 2 do 26 tygodni  wyjaśnia profesor Kazimierz Madaliński.

 red. Ewelina Hoffman: Około 10-30% przypadków ulega samoistnemu wyleczeniu;  wirus jest samoczynnie usuwany. Większość pacjentów jest nosicielami nie doświadczając żadnych objawów choroby nawet przez 20-30 lat. Niestety, u 70-90% osób zakażonych rozwija się przewlekłe zapalenie wątroby, które może prowadzić do uszkodzenia wątroby. U około 1-5% chorych rozwija się natomiast rak wątroby. Czasami objawy są niezwiązane z wątrobą. Jakich symptomów należy się spodziewać?

prof. Kazimerz Madaliński: Najczęściej podawanymi dolegliwościami są: osłabienie, przewlekłe zmęczenie, nadmierna senność, depresja, objawy grypopodobne: bóle mięśni, bóle stawów; stany podgorączkowe, utrata apetytu, nudności, wymioty, wzdęcia, spadek  masy ciała, powiększenie wątroby i śledziony, świąd skóry, zażółcenie białkówek, oraz zażółcenie skóry. Uszkodzenie wątroby możemy stwierdzić wykonując badania laboratoryjne, z oceną poziomu np.: aminotransferazy alaninowej (ALT) i aminotransferazy asparaginowej (AST).

Jaka jest skuteczność dotychczasowo stosowanej terapii?

Jest to terapia z użyciem pegylowanego interferonu α (IFN α) i rybawiryny (RBV). Wirus HCV dzieli się na sześć głównych genotypów:  1 (a, b), 2, 3 (a, b), 4, 5, 6. W Polsce występują tylko genotypy 1, 2, 3, 4.  Zarówno intensywność terapii jak i długość jej trwania jest dostosowana do genotypu wirusa zakażającego. Jednocześnie genotyp 1, najczęściej występujący w USA i Europie stał się miernikiem pomiaru odpowiedzi terapeutycznej. Skuteczność terapii jest mierzona osiągnięciem tzw. trwałej odpowiedzi wirusologicznej (SVR) na leczenie (nie jest to równe eradykacji). Średnio dla wszystkich genotypów HCV osiąga się trwałą odpowiedź w 72%, przy czym dla genotypów 2 i 3 wynosi ona 67%-79%, a dla genotypów 1 (4) wynosi ona 47%-65%. Podany zakres jest zależny od drugiego parametru – wyjściowego poziomu wiremii HCV w organizmie.

Nowa terapia, przy użyciu inhibitorów proteazy – boceprewiru (BOC) i teraprewiru (TPV), tzw. terapia trójlekowa np. IFN α + RBV + BOC; IFN α + RBV + TPV, podwyższyła wskaźniki trwałej odpowiedzi do ok 90% przy zakażeniu genotypami 2 i 3 i do ok >75% przy zakażeniu genotypem 1. Jest to olbrzymi sukces, gdyż kolejna frakcja pacjentów może liczyć na trwałą odpowiedź.

O trwałej odpowiedzi wirusologicznej (SVR) mówimy gdy materiał genetyczny wirusa nie jest wykrywany we krwi pacjenta po zakończeniu leczenia oraz sześć miesięcy później. Naukowcy z USA przedstawili do akceptacji FDA dwa nowe leki: simeprevir (Johnson & Johnson w New Brunswick) oraz sofosbuvir (Gilead Sciences w Foster City, Kalifornia). Każdy z nich stosowany
w skojarzeniu z ribawiryną eliminuje HCV u 80% badanych.

Dalszy postęp terapii następuje nadal i jest widoczny. Zastosowanie nowych leków sofosbuviru i ledipaviru, u pacjentów zakażonych genotypem 1 po 12 tyg. leczenia dało trwałą odpowiedź immunologiczną (SVR) u 90% z nich. Odnotowano szereg objawów ubocznych, ale żaden nie był poważny. Następny lek, który doczekał się rejestracji w krajach zachodnich to simeprevir, również inhibitor proteazy HCV.

Czy możliwa jest całkowita eradykacja wirusa HCV?

Jest to pojęcie złożone. Lekarz prowadzący pacjenta, który osiągnął SVR, zdaje sobie sprawę, że musi go sprawdzać co 6 miesięcy czy nie ma nawrotu, gdyż jest to stosunkowo częste. Jednocześnie istnieją wnikliwe badania naukowe wskazujące, że wirus HCV może zasiedlać leukocyty jednojądrzaste krwi obwodowej, szereg innych nisz w organizmie; nawet komórki glejowe – czyli tkanki (komórki), które nie podlegają rutynowym badaniom poszukiwania replikacji wirusa, stosowanym w medycynie klinicznej. To stwarza dodatkową trudność, czym jest naprawdę eradykacja. Pojęcie to obejmuje zarówno kryterium laboratoryjne – badania HCV RNA prowadzimy przy określonym poziomie czułości, jak i kryterium czasowe – nawrót choroby może nastąpić nawet do 10 lat po wyleczeniu. Pojęcie eradykacji wirusa w społeczeństwie danego kraju czy na świecie, jest również szerokim tematem edukacyjnym – oświaty zdrowotnej, badań przekrojowych określonych grup społecznych, jak również zapewnienia dobrego dostępu do leczenia. Skoordynowane działania interdyscyplinarne mają na celu zlokalizowanie grup ryzyka zakażenia, zweryfikowanie procedur medycznych i niemedycznych mogących brać udział w przenoszeniu wirusa; edukacja o zakażeniach, poczynając od pracowników ochrony zdrowia, ale również służb mundurowych (strażacy, policjanci, pracownicy służby więziennej), którzy mogą być narażeni, z racji swojego zawodu na uszkodzenia ciągłości tkanek. Działania te są prowadzone w wielu krajach, w tym ostatnio zostały zintensyfikowane w Polsce.

Czy nowoczesne terapie chronią przed ponownym zakażeniem wirusem HCV?

NIE. Tylko szczepionka, na którą wszyscy czekają, może zapewnić wystąpienie przeciwciał i komórek pamięci o działaniu ochronnym.

Warto więc regularnie wykonywać badania profilaktyczne, które pozwalają na wykrycie wirusa HCV, aby nie stać się wieloletnim, nieświadomym nosicielem wirusa HCV z poważnymi schorzeniami wątroby. Pamiętajmy, że wcześnie zastosowana terapia za pomocą nowoczesnych leków pozwala osiągnąć trwałą odpowiedź immunologiczną.

 

Portal biotechnologia.pl i redaktor Ewelina Hoffman serdecznie dziękują za rozmowę.

 

Źródła

http://www.who.int/csr/disease/hepatitis/whocdscsrlyo2003/en/index3.html [dostęp 04.11.2013]

Pol S., Corouge M., Mallet V., Sogni P., Rapid progression of antiviral treatments of chronic hepatitis C virus infection. Minerva Gastroenterol Dietol. 2013 Jun;59(2):161-72.

Martel-Laferrière V.Bichoupan K.Dieterich D.T., Interferon-Free Regimens for Hepatitis C: Combine and Conquer. BioDrugs. 2013 Oct 30. 

KOMENTARZE
Newsletter