Stwardnienie rozsiane jest najbardziej powszechną chorobą układu nerwowego, która dotyka osoby młode na całym świecie. W samej tylko Polsce grupę chorych ocenia się na 50–60 tys. osób. Nazwa choroby, sclerosis multiplex, jest opisem tego procesu. Sclerosis oznacza zbliznowaciałe stwardnienia powstałe w miejscu uszkodzonej mieliny, natomiast multiplex odnosi się do licznych miejsc w centralnym układzie nerwowym, w których te uszkodzenia powstają.

Dostępne są różne leki pomagające walczyć z SM. Zaliczyć można tu leki modyfikujące przebieg choroby, które mają za zadanie spowolnić rozwój choroby. Są także leki, które pomagają walczyć z rzutami. Nie ma wśród nich natomiast żadnego leku działającego ochronnie w stosunku do osłonek mielinowych nerwów. Badacze mają nadzieję, że fenytoina, znany i stosowany od lat lek przeciwpadaczkowy, wypełni lukę terapeutyczną.

Zaczęło się od zaobserwowania, że lek chronił tkankę nerwową u pacjentów ze zdiagnozowanym zapaleniem nerwu wzrokowego. Zapalenie nerwu wzrokowego jest jednym z pierwszych objawów SM, które skutkuje zaburzeniami przenoszenia informacji z oka do mózgu. W badaniach z udziałem 86 osób z ostrym zapaleniem nerwu wzrokowego przez okres trzech miesięcy cześć otrzymywała fenytoinę, a część placebo. Pod koniec badania okazało się, że grupa przyjmująca lek przeciwdrgawkowy miała o około 30% mniejsze uszkodzenie warstwy włókien nerwowych w porównaniu z drugą grupą.

Naukowcy skupiają się w swoich badaniach nad rolą kanałów sodowych. Podczas trwania stanu zapalnego aksony komórek nerwowych są wręcz „zalewane” jonami sodu, co powoduje w konsekwencji napływ jonów wapnia i śmierć komórek. Zespół pracuje więc nad teorią blokady kanałów sodowych, aby zastopować tą „kaskadę śmierci neuronów”. Fenytoina zdaje się być dobrym kandydatem na pierwszy lek neuroprotekcyjny, ponieważ jej mechanizm działania polega na blokowaniu właśnie kanałów sodowych oraz hamowaniu przenikania jonów wapnia przez błony komórkowej podczas depolaryzacji.

Badacze otrzymali duże środki finansowe na kontynuację swoich osiągnięć w dziedzinie neuroprotekcji. Podjęcie takiego leczenia na początku choroby wydłuża czas konieczny do korzystania z innych leków i zapobiega niepełnosprawności.

- Jeżeli to odkrycie zostanie potwierdzone przez szersze badania, może ono doprowadzić do opracowania terapii zapobiegających uszkodzeniom nerwu i ślepocie powstających w przebiegu stwardnienia rozsianego, a także mogłoby pomóc w innych problemach związanych z tą chorobą - uważa dr Raju Kapoor, autor badania.