Zdrowie decyduje o dobrobycie w większym stopniu niż pieniądze

Wyniki badania wskazują, że choć zależność między zdrowiem a sytuacją finansową jest dwukierunkowa, wpływ zdrowia na finanse jest wyraźnie silniejszy niż finansów na zdrowie. Z największą siłą na portfele Europejczyków, a w szczególności Polaków, oddziałuje pojawienie się problemów związanych z depresją.  – Problemy finansowe również mogą szkodzić zdrowiu. Nie mają jednak bezpośredniego przełożenia na nie. Finanse oddziałują na zdrowie głównie przez zwiększenie odczuwanego stresu, a także obniżone możliwości prowadzenia zdrowego trybu życia, tj. uprawiania sportów czy stosowania prawidłowej diety – tłumaczy prof. Piotr Białowolski z Akademii Leona Koźmińskiego, który od dwóch dekad zajmuje się badaniem zarówno finansów osobistych, jak i dobrostanu. Ekonomista zaznacza, że analizowane dane dotyczą zarówno tego, jak postrzegamy naszą sytuację życiową i finansową, jak i stanu konta bankowego czy listy wizyt lekarskich. – Okazuje się, że to odczucia dotyczące obciążenia finansowego, a nie obiektywne dane, jak wysokość dochodu czy oszczędności, są najsilniej powiązane z gorszym zdrowiem psychicznym i fizycznym. Czynnikiem, który powoduje, że finanse wpływają na zdrowie, jest nasza umiejętność radzenia sobie w trudnych sytuacjach oraz samo doświadczanie trudności finansowych i w konsekwencji – obawy o to, czy damy sobie radę do „pierwszego”. Skala postrzegania trudności finansowych zależy od naszych kompetencji finansowych, wcześniejszych zabezpieczeń i tego, jak dobrze rozumiemy świat finansów – dodaje Białowolski.

Po 65. roku życia zależność między zdrowiem a finansami ulega zmianie

Analiza wykazała, że wśród badanych w wieku 65+ ograniczenia w codziennym funkcjonowaniu, które wynikają ze stanu zdrowia, przekładają się negatywnie na zawartość portfela. Z kolei problemy z mobilnością wiążą się ze spadkiem wartości majątku. Takich zależności nie odnotowano jednak w grupie wiekowej między 50. a 65. rokiem życia. Zauważono w niej natomiast silniejszy związek między zdrowiem psychicznym a wysokością dochodów. – Takie wyniki mogą być konsekwencją tego, że starsi respondenci są w większym stopniu zabezpieczeni finansowo przez system emerytalny, co zmniejsza powiązanie zdrowia psychicznego z bieżącą sytuacją dochodową. System nie chroni ich jednak dostatecznie przed skutkami pogarszającego się zdrowia fizycznego, które wymusza dodatkowe wydatki i obniża wielkość posiadanego majątku – wyjaśnia prof. Piotr Białowolski.

Nadciśnienie to źródło finansowych problemów

Badacze przyjrzeli się także pięciu najgroźniejszym chorobom podawanym przez OECD jako kluczowe przyczyny zgonów, tj. zawałowi serca, udarowi, nowotworom, cukrzycy oraz nadciśnieniu. Sprawdzili, czy i w jakim stopniu wpływają one na dobrostan finansowy. Okazuje się, że najbardziej jednoznaczne są wnioski dotyczące nadciśnienia, które doprowadza do realnego spadku dochodów gospodarstw domowych w Europie. – Z jednej strony nadciśnienie wydaje się najmniej poważną z analizowanych chorób, z drugiej jednak – jako przewlekła choroba, wykrywana często w wieku produkcyjnym – generuje stałe koszty i wymusza regularne leczenie, a to przekłada się na niższą produktywność i dochody gospodarstw domowych. Z kolei choroby, takie jak zawał, udar czy nowotwór, w większym stopniu ograniczają zatrudnienie, ale jednocześnie ich wpływ na bieżący dochód bywa łagodzony przez świadczenia i krótszy horyzont oddziaływania – twierdzi Białowolski. Analizy potwierdziły również, że wymienione wyżej choroby wpływają na rynek pracy i znacząco obniżają prawdopodobieństwo zatrudnienia. W następstwie diagnozy raka spada ono o ponad 3 punkty procentowe, a w przypadku cukrzycy, udaru lub zawału – o ok. 1,5 punktu procentowego, przy czym należy pamiętać, że mówimy o populacji osób starszych, w której zatrudnienie przed wystąpieniem szoku wynosi jedynie ok. ¼ całości (25%).

Troska o zdrowie publiczne może zbudować stabilność finansową Polaków

Wyniki badania mogą być przydatne przy tworzeniu polityki społecznej. – Zdrowie publiczne powinno być traktowane jako inwestycja w stabilność finansową obywateli. Skuteczna profilaktyka oraz łatwiejszy dostęp do opieki zdrowotnej, a także wsparcie psychiczne dla osób starszych mogą ograniczać spadki zatrudnienia czy zmniejszać ryzyko utraty majątku wynikające z pogarszającego się zdrowia. Istotne jest również włączenie wskaźników finansowych do codziennej praktyki zdrowotnej – uważa Piotr Białowolski. Zdaniem ekonomisty warto, aby lekarze bardziej uważnie obserwowali sygnały wskazujące na stres związany z sytuacją finansową pacjenta. Subiektywne odczucie trudności ekonomicznych jest bowiem istotnym czynnikiem wpływającym na problemy zdrowotne, zwłaszcza psychiczne. Uwzględnienie tego aspektu w opiece medycznej może zwiększyć skuteczność leczenia. Potrzebne jest również wzmacnianie edukacji finansowej, a co za tym idzie – kreowanie odporności psychicznej. – Podnoszenie świadomości finansowej oraz nauka radzenia sobie ze stresem mogą pozytywnie wpływać na zdrowie, zwłaszcza na to, jak sami je oceniamy. Jest to szczególnie ważne w starzejącym się społeczeństwie, ponieważ takie działania mogą pomóc ograniczyć negatywne powiązania między problemami zdrowotnymi a trudnościami finansowymi – podsumowuje prof. Piotr Białowolski. 

Badania zostały sfinansowane z projektu MNiSW „Nauka dla Społeczeństwa”.

Źródło: Akademia Leona Koźmińskiego