Wirus brodawczaka ludzkiego, znany jako HPV, odpowiada za niemal wszystkie przypadki raka szyjki macicy, a jego obecność może być wykryta nawet wiele lat przed rozwojem choroby. Skuteczna profilaktyka opiera się na regularnych badaniach przesiewowych, które pozwalają na wczesne wykrycie zmian i wdrożenie leczenia, zanim dojdzie do progresji nowotworu. Pomimo dostępności takich badań, znacząca część kobiet nie poddaje się im regularnie. Przyczyny tej sytuacji są złożone – obejmują bariery ekonomiczne, kulturowe, systemowe i osobiste. W maju 2025 r. amerykańska Agencja Żywności i Leków (FDA) zatwierdziła przełomową technologię, która może zrewolucjonizować podejście do diagnostyki HPV – domowy test Teal Wand, opracowany przez firmę Teal Health. To urządzenie może pomóc w zmniejszeniu zachorowalności i śmiertelności z powodu raka szyjki macicy, zwłaszcza w grupach, które dotychczas pozostawały poza zasięgiem konwencjonalnych programów przesiewowych.

Teal Wand to narzędzie przypominające z wyglądu tampon, przeznaczone do samodzielnego pobierania próbek komórek z pochwy. Cała procedura trwa kilka minut i może być wykonana w domu, bez udziału personelu medycznego. Po pobraniu materiału użytkowniczka odsyła próbkę pocztą do współpracującego laboratorium, gdzie przeprowadzana jest analiza pod kątem obecności onkogennych typów HPV, przede wszystkim typów 16 i 18, które są odpowiedzialne za ok. 70% przypadków raka szyjki macicy. Wyniki udostępniane są online, a w razie wykrycia zakażenia kobieta otrzymuje zalecenia dotyczące dalszej diagnostyki.

FDA zatwierdziła test Teal Wand na podstawie wyników badania klinicznego SELF-CERV, w którym uczestniczyło ponad 600 kobiet. Badanie miało na celu ocenę zgodności wyników uzyskanych metodą samopobrania z wynikami klasycznych testów wykonywanych przez specjalistów w gabinecie. Wyniki okazały się bardzo obiecujące – czułość testu wyniosła 96%, co oznacza, że niemal wszystkie infekcje HPV wykrywane w warunkach klinicznych można było również zidentyfikować przy użyciu domowego zestawu. Co więcej, 94% uczestniczek wskazało, że wolałyby wykonywać test samodzielnie, a 86% zadeklarowało większą chęć regularnego testowania, gdyby mogły robić to w domu.

Zatwierdzenie Teal Wand przez FDA ma szczególne znaczenie w kontekście danych epidemiologicznych dotyczących dostępu do opieki zdrowotnej w Stanach Zjednoczonych. Według danych CDC ok. 1/4 kobiet w USA nie uczestniczy regularnie w badaniach przesiewowych w kierunku raka szyjki macicy. Problem ten dotyczy szczególnie kobiet z obszarów wiejskich, o niższym statusie ekonomicznym, bez ubezpieczenia zdrowotnego lub należących do mniejszości etnicznych, zwłaszcza Latynosek i Afroamerykanek. Te grupy są jednocześnie obarczone wyższym ryzykiem zachorowania i śmierci z powodu tego nowotworu. Dostępność testu Teal Wand może również mieć pozytywny wpływ na osoby transpłciowe i niebinarne, które posiadają szyjkę macicy, ale z powodu traumy, braku akceptacji lub złych doświadczeń w systemie ochrony zdrowia unikają badań ginekologicznych. Samodzielne testowanie w domowym zaciszu pozwala tym osobom na zadbanie o swoje zdrowie, bez narażania się na stygmatyzację lub dyskomfort związany z wizytą w tradycyjnej placówce medycznej.

Ekonomiczny aspekt nowej technologii także budzi zainteresowanie. Teal Health prowadzi rozmowy z największymi firmami ubezpieczeniowymi w USA, aby domowy test został objęty refundacją w ramach ubezpieczeń prywatnych oraz Medicare i Medicaid. Jednocześnie firma zapowiada, że test będzie dostępny również dla osób nieubezpieczonych, w cenie porównywalnej do ceny pojedynczej wizyty ginekologicznej. Koszty dystrybucji testów mają być dostosowane do warunków lokalnych, a proces wysyłki – maksymalnie uproszczony. Pilotażowa dystrybucja rozpocznie się w czerwcu 2025 r. w Kalifornii, a następnie stopniowo obejmie inne stany.

Pomimo niewątpliwego sukcesu, jaki stanowi zatwierdzenie Teal Wand, eksperci przypominają, że testy tego typu nie zastępują całkowicie kontaktu z lekarzem. U osób, u których wykryto obecność HPV, konieczne może być wykonanie dodatkowych procedur diagnostycznych – cytologii lub biopsji. Dlatego skuteczny system profilaktyki powinien łączyć elementy samodiagnostyki z możliwością szybkiego dostępu do konsultacji specjalistycznej w razie potrzeby. Ponadto, sam test na HPV nie służy do wykrywania wszystkich zmian nowotworowych – u części kobiet nowotwór może się rozwinąć, mimo braku wykrywalnego zakażenia wirusem. W kontekście globalnym zatwierdzenie Teal Wand może stać się impulsem do wdrażania podobnych rozwiązań w innych krajach. WHO podkreśla, że eliminacja raka szyjki macicy jako problemu zdrowia publicznego jest możliwa dzięki upowszechnieniu szczepień przeciwko HPV, regularnym badaniom przesiewowym oraz dostępnemu leczeniu. Technologie, takie jak domowe testy, mogą znacząco zwiększyć efektywność drugiego z tych filarów, zwłaszcza w państwach o ograniczonym dostępie do opieki ginekologicznej. Jeśli programy pilotażowe w USA zakończą się sukcesem, istnieje realna szansa, że domowe testy HPV staną się standardem opieki również w systemach publicznych innych państw, w tym w Europie.