Jaka w tym schorzeniu, tak ściśle monitorowanym przez lekarza specjalistę, jest rola farmaceuty? Farmaceuci mogą stanowić cenne źródło informacji dla rodziców w zakresie farmakoterapii, informacji o chorobie. Mogą być także wsparciem psychologicznym podczas wizyty w aptece. U niektórych pacjentów już zażywających leki, ujawniają się schorzenia współistniejące, zwykle dotyczące układu sercowo-naczyniowego. Należy wówczas pamiętać o możliwych interakcjach mogących skutkować nagłym wzrostem ciśnienia, udarem, zawałem a nawet śmiercią. Farmaceuta powinien również starać się pełnić nadzór nad farmakoterapią określając czy do leczenia nie zostały włączone nowe medykamenty, czy pacjent przyjmuje odpowiednia dawkę leku we właściwych odstępach czasu, czy lek nie jest nadużywany oraz czy występują uciążliwe objawy niepożądane. Zadaniem farmaceuty jest zwiększenie czujności przy wydawaniu leków/suplementów z kategorii OTC zawierających pseudoefedrynę, aby ostrzec o ryzyku związanym z przyjmowaniem różnych stymulantów jednocześnie.

Niestety, na ADHD nie ma jednego i skutecznego panaceum. W większości przypadków najlepiej skorzystać z połączenia metod farmakologicznych (kombinacja leków) i wczesnej psychoterapii. Nie istnieje również jeden uniwersalny schemat leczenia. Terapia jest bardzo indywidualna oraz plastyczna (zmienia się w odpowiedzi na stan kliniczny pacjenta). Farmakoterapia polega przede wszystkim na podawaniu leków paradoksalnie pobudzających. To obecnie złoty standard postępowania, ale i przedmiot nadużyć. Od niedawna do terapii włączona także leki niestymulujące takie jak Atomoksetyna, Guanfacyna, Bupropion, Klonidyna oraz Atypowe Neuroleptyki. Mogą one ograniczyć negatywne skutki długoterminowego stosowania środków pobudzających oraz być alternatywą dla osób z predyspozycjami do nadużyć i dywersji. Leki psychostymulujące wykazują podobną skuteczność, lecz różnią się postacią farmaceutyczną, schematem dawkowania oraz czasem działania. Jak wszystkie specyfiki stosowane w terapii ADHD wykazują też efekty uboczne oraz wymagają ścisłego monitorowania przez lekarza specjalistę, farmaceutę oraz rodziców. Najczęstsze działania niepożądane to zmniejszenie apetytu, bezsenność, zwiększony niepokój , drażliwość, bóle brzucha i głowy. Najbardziej popularne leki z tej grupy obejmują:

- Sole amfetaminy (Adderall , Adderall XR) – sympatykomimetyki CNS.

- Siarczan dekstroamfetaminy (Dexedrine) – prawoskrętny izomer amfetaminy.

- Lisdexamfetamine (Vyvanse) - prolek, który metabolizuje się do dekstroamfetaminy.
Wymienione powyżej leki z grupy amfetaminy działają poprzez hamowanie zwrotnego wychwytu Noradrenaliny o Dopaminy w części presynaptycznej, zwiększając tym samym uwalnienie transmiterów do przestrzeni międzyneuronalnej.
- Chlorowodorek Metylfenidatu (Ritalin, Ritalin SR, Metadate CD, Methylin ER, Concerta) – łagodny stymulanat CNS. Mechanizm działania polega na aktywacji pnia i kory mózgu.

- Chlorowodorek Dexmetylfenidatu (Focalin , Focalin XR) – postać prawoskrętna Ritalinu. Przyjmuje się, że D-izomery lepiej blokują wychwyt zwrotny neurostymulantów. 
- Modafinil (Provigil) – stymulant OUN zatwierdzony przez FDA do leczenia bezsenności. W leczeniu ADHD stosowany off-label.

- Atomoksetyna (Staterra) – często stosowana jako lek pierwszego rzutu u dzieci i dorosłych ze względu na swoja dużą skuteczność oraz niestymulujący profil. Dokładny mechanizm działania leku w tym schorzeniu nie jest znany ale przypuszcza się, że może za niego odpowiadać zdolność leku do inhibicji transportera Noradrenaliny w części presynaptycznej. Minusem podawania leku jest skłonność do myśli samobójczych.

ADHD to najczęściej diagnozowane zaburzenie nuerobehawioralne w dzieciństwie. Dzieci z występującą nadpobudliwością zwykle mają problemy ze skupieniem uwagi, kontrolą zachowań impulsywnych oraz nadaktywnością. Objawy takie zazwyczaj spotykają się z brakiem akceptacji w szkole i w domu, utrudniają kontakty międzyludzkie oraz zawieranie nowych przyjaźni. Centrum Kontroli i Prewencji Chorób w Stanach Zjednoczonych podaje, że 5.5% dzieci w wieku od 4 do 10 lat , 8.6 % w wieku od lat 11 do 14 , i 9,3 % w wieku od 15 do 17 lat ma zdiagnozowane ADHD. Dodatkowo około 5 razy częściej choroba dotyka chłopców. Objawy utrzymują się u 80% w okresie dojrzewania oraz u 65% osób dorosłych. W większości przypadków, wraz z wiekiem, pojawiają się także inne choroby współistniejące jak zaburzenia nastroju, depresja, lęk, nadużywanie substancji psychoaktywnych, bezsenność. Dokładna przyczyna oraz ewentualne czynniki ryzyka wystąpienia ADHD nie są znane. Obecne badania skupiają się na poszukiwaniu źródła zaburzenia w genach. Inni naukowcy upatrują przyczyn w czynnikach środowiskowych (np. ołów), alkoholu, paleniu tytoniu w czasie ciąży, uszkodzeniu mózgu czy komplikacjach porodowych. ADHD wydaje się ujawniać we wczesnym okresie życia, czyli wtedy kiedy intensywnie rozwija się mózg. Badania dowodzą, że w pewnych obszarach mózgu dzieci ze stwierdzonym ADHD dochodzi do zmian w neurotransmisji dopaminy i noradrenaliny. W zasadzie można już odłożyć do lamusa poglądy o takich przyczynach choroby jak spożywanie nadmiernej ilości cukru lub sztucznych słodzików (aspartam), oglądnie nałogowo telewizji czy chaos panujący w domu rodzinnym. Fakt - mogą one nasilać objawy, ale nie są same w sobie przyczyną schorzenia.

red. Magdalena Habuz