Fight or flight

Naukowcy z Rosalind Franklin University już w 2007 roku odkryli, że szczury w stresującej sytuacji tracą komórki znajdujące się w hipokampie (części mózgu, która odpowiada za pamięć, uczenie się i emocje). Kiedy ciało jest zestresowane, współczulny układ nerwowy generuje odpowiedź walcz lub uciekaj (fight or flight response – ang.). Cała zgromadzona energia kierowana jest na ten cel – walki z zagrożeniem lub ucieczki przed wrogiem. Produkowane sygnały pobudzają nadnercza do uwalniania hormonów stresu – adrenaliny i kortyzolu. To one są odpowiedzialne za przyspieszone bicie serca, zwiększone tempo oddechu, rozszerzenie naczyń krwionośnych, zmianę w procesach trawiennych oraz zwiększenie poziomu glukozy w krwi. Gdy zagrożenie minie, ciało wraca do swojego pierwotnego, niezestresowanego stanu.

Stres chroniczny

Co jeśli stresujemy się dłużej? Wtedy oczywiście wszystkie wymienione wcześniej reakcje naszego ciała także trwają dłużej, powodując zużycie i zmęczenie organizmu. Ciągła aktywacja systemu nerwowego pod wpływem chronicznego stresu jest bardzo szkodliwa dla innych systemów. Najbardziej cierpi tzw. „główna oś stresu”, czyli droga komunikacyjna między podwzgórzem, przysadką i nadnerczami. Może nawet dojść do zmian neurodegradacyjnych pod wpływem działania hormonów stresu. Zdaniem prof. dr hab. Grzegorza Hessa stanowi to duży problem, szczególnie w dzisiejszym społeczeństwie.  

Ciekawym modelem do obserwowania reakcji komórek nerwowych na stres są modele zwierzęce. Badania nad wpływem stresu na komórki nerwowe prowadzone na Uniwersytecie Jagiellońskim, w Zakładzie Neurofizjologii i Chronobiologii dowiodły, że szczury umieszczone w ciasnym pomieszczeniu, a więc poddane czynnikowi stresującemu, charakteryzują się wzmożoną aktywnością synaps nerwowych w podwzgórzu i korze mózgowej.

Pielęgnuj swoje synapsy

Szczególnie teraz, w czasie kiedy semestr akademicki zbliża się do końca i przed studentami wiele godzin nauki i stresujących zaliczeń, należy pamiętać o odpowiedniej pielęgnacji układu nerwowego. Jak to zrobić? Nie można zapominać o odpowiedniej diecie i dostarczaniu organizmowi witamin, szczególnie z grupy B6 i B12. Odpowiednia ilość snu, kilkanaście minut ćwiczeń fizycznych każdego dnia, czy rozwiązywanie krzyżówki zamiast równań na pewno pomoże utrzymać układ nerwowy w dobrym stanie bez opanowywania technik medytacji.

Aleksandra Kowalczyk