Złoty Medal Chemii to konkurs, którego celem jest wyłonienie najlepszych prac licencjackich lub inżynierskich z zakresu chemii oraz jej pogranicza z fizyką i biologią. W tym roku zgłoszono 40 prac z 9 miast i 18 uczelni w Polsce. Autorzy 15 z nich zostali zakwalifikowani do II etapu. Tam ich zadaniem było przedstawienie krótkiej prezentacji ustnej przed Jury Konkursu. Wszyscy Finaliści mieli możliwość udziału w dyskusji po każdym wystąpieniu oraz wzajemnej oceny swoich prac. Prezentacje finalistów były podstawą wyboru laureatów konkursu. 

Najlepszy okazał się Maciej Piejko, absolwent Wydziału Chemii, Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego. Otrzymał on Złoty Medal Chemii oraz 10 tys. złotych na dalszy rozwój kariery naukowej. Nagrodzoną pracę pod tytułem „Opracowanie koncepcji mechanizmu zwijania białek z głębokimi węzłami” przygotował pod kierownictwem dr hab. Joanny Sułkowskiej, prof. UW i prof. dr hab. Andrzeja Kolińskiego. Otrzymał on również nagrodę przyznawaną przez Finalistów. 

– W tym roku wyłoniliśmy zwycięzcę Złotego Medalu Chemii już po raz dziewiąty. Wieloletnie doświadczenie pokazuje, że konkurs cieszy się dużym zainteresowaniem w środowiskach studenckich i wysokim prestiżem wśród pracowników naukowych. Jesteśmy przekonani, że przyznawane przez nas nagrody to nie tylko uhonorowanie dotychczasowej pracy tych młodych ludzi, ale przede wszystkim motywacja do ich dalszego rozwoju. Liczymy na to, że za kilka lat spotkamy się z laureatami naszego konkursu w ośrodkach naukowo-badawczych w instytutach PAN i na wyższych uczelniach – powiedział prof. dr hab. Marcin Opałło, dyrektor IChF PAN.

Srebrny Medal Chemii i 5 tys. złotych otrzymał Wojciech Stawski z Wydziału Chemii Uniwersytetu Wrocławskiego. Nagrodzona praca przygotowana pod kierownictwem dr hab. Miłosza Pawlickiego nosi tytuł „Hybrydy tetrafiryny(1.1.1.1) i trifiryny(2.1.1) – synteza i charakterystyka”. Brązowy Medal Chemii i 2,5 tys. złotych powędrowało do Sebastiana Gołojucha, absolwenta Wydziału Chemii, Centrum Nowych Technologii Uniwersytetu Warszawskiego. Jego praca nosi tytuł „Synteza i badanie właściwości nowych amidofosforanowych i amidotiofosforanowych analogów kapu – potencjalnych pronukleotydowych inhibitorów translacji” i została przygotowana pod kierownictwem dr hab. Jacka Jemielity, prof. UW. 

W konkursie przyznano również cztery wyróżnienia – zdobyli je Karolina Dzięciołowska, Igor Kaczmarczyk, Adam Koza i Marta Zaborowska. Ponadto jak co roku ogłoszono również wyróżnienia DuPont dla prac zakwalifikowanych do jednej z dwóch kategorii: biotechnologii przemysłowej oraz materiałów zaawansowanych. Otrzymali je: Jakub Durka, Anna Kuziel i Marta Zaborowska. Wszyscy finaliści zyskali także możliwość odbycia stażu naukowego w IChF PAN i zrealizowania projektów badawczych w laboratoriach instytutu Chemii Fizycznej PAN.

– Każda z wyróżnionych osób otrzymała ufundowane przez nas nagrody finansowe. To dla nas zaszczyt, że możemy w ten sposób dołożyć swoją cegiełkę do wsparcia tych młodych badaczy. Wierzymy, że to dopiero początek ich kariery naukowej, a w przyszłości staną się fundamentem rozwoju polskiego przemysłu w zakresie chemii – powiedział Andrzej Pałka, Dyrektor Generalny Specialty Products DuPont.  

Honorowy patronat nad wydarzeniem objęli: Polskie Towarzystwo Chemiczne, Komitet Chemii Analitycznej Polskiej Akademii Nauk oraz prof. dr hab. Maciej Żylicz, prezes Fundacji na rzecz Nauki Polskiej.

– Cieszymy się, że po raz kolejny mogliśmy uhonorować młodych naukowców. Po poziomie zgłaszanych prac badawczych i umiejętności prezentacji ich rezultatów nie martwimy się o przyszłość chemii jako dyscypliny naukowej. Tym samym serdecznie dziękujemy wszystkim uczestnikom, którzy zgłosili swoje prace i życzymy im dalszych sukcesów naukowych. Jednocześnie już teraz wybiegamy w przyszłość i czekamy na kolejną edycję Konkursu – w przyszłym roku X, jubileuszową – powiedział prof. dr hab. inż. Robert Nowakowski, koordynator konkursu. 

Nabór zgłoszeń do kolejnej edycji Złotego Medalu Chemii rozpocznie się w czerwcu przyszłego roku. Szczegóły dotyczące konkursu, w tym jego harmonogram i regulamin są dostępne na stronie internetowej www.zlotymedalchemii.pl.

--

Opisy prac laureatów:

I Nagroda: 

Maciej Piejko, Wydział Chemii, Centrum Nowych Technologii, Uniwersytet Warszawski

Opracowanie koncepcji mechanizmu zwijania białek z głębokimi węzłami

Kierujący pracą: dr hab. Joanna Sułkowska, prof. UW i prof. dr hab. Andrzej Koliński

Niesamowite właściwości białek – cząsteczek centralnych dla życia – zawdzięczają one specyficznemu, trójwymiarowemu ułożeniu w przestrzeni. Niedawno odkryto nową klasę białek o egzotycznej strukturze – białka zawęźlone, których zwijanie nie jest dobrze poznane, a istniejące koncepcje tego procesu – kontrowersyjne. W pracy przetestowano za pomocą symulacji numerycznych najważniejsze proponowane koncepcje powstawania głębokich węzłów w białkach, a także nową koncepcję, w której białko zawęźla się już podczas swojej biosyntezy. Mechanizm ten tłumaczy, najlepiej spośród istniejących koncepcji, jak nawet głębokie węzły są w stanie utworzyć się w białkach.

II Nagroda:

Wojciech Stawski, Wydział Chemii, Uniwersytet Wrocławski

Hybrydy tetrafiryny(1.1.1.1) i trifiryny(2.1.1) – synteza i charakterystyka

Kierujący pracą: dr hab. Miłosz Pawlicki

W ramach pracy licencjackiej otrzymano nowe hybrydy dwóch związków makrocyklicznych, porfiryny i trifiryny, które połączone są ze sobą krawędziami. W otrzymanych hybrydach obecne są dwie wnęki, które zdolne są do wiązania zarówno metalu przejściowego (niklu), jak i metaloidu (boru). Zarówno wiązanie atomu boru przez otrzymane związki, jak i ich deprotonacja za pomocą zasady, powodują „komunikację” między elektronami z tychże dwóch makrocyklicznych części, co prowadzi do drastycznych zmian we właściwościach optycznych.

III Nagroda:

Sebastian Gołojuch, Wydział Chemii, Centrum Nowych Technologii, Uniwersytet Warszawski

Synteza i badanie właściwości nowych amidofosforanowych i amidotiofosforanowych analogów kapu – potencjalnych pronukleotydowych inhibitorów translacji

Kierujący pracą: dr hab. Jacek Jemielity, prof. UW

W ramach pracy licencjackiej otrzymano w wyniku syntezy chemicznej nowe, pronukleotydowe i nukleotydowe analogi końca 5' mRNA (kapu), które następnie przebadano z wykorzystaniem metod biochemicznych i biofizycznych w celu częściowej weryfikacji ich potencjału terapeutycznego. Trzy z otrzymanych pronukleotydowych analogów okazały się wysoce odporne na degradację w warunkach fizjologicznych, wykazując jednocześnie podatność na aktywację przez enzymy obecne w ekstraktach komórkowych, z wytworzeniem związków wykazujących wysokie powinowactwo do białka eIF4E, które jest celem terapeutycznym w chorobach nowotworowych. Rezultaty badań pozwoliły na wyłonienie związków, które będą użyte w badaniach biologicznych z udziałem nowotworowych linii komórkowych, ale też stanowią wkład w rozwój metodologii dostarczania leków pozwalającej wykorzystać potencjał terapeutyczny analogów kapu poprzez zwiększenie ich przenikalności przez błonę komórkową.