Schorzenie skóry spowodowane zapaleniem mieszków łojowo-włosowych występuje główne na twarzy, ale często rozprzestrzenia się na: plecy, szyję i klatkę piersiową.  Nieleczony trądzik zwykle trwa  4–5 lat. W niektórych przypadkach całkowite wyleczenie tej kłopotliwej skórnej dolegliwości  trwa dłużej. Bywa na tyle poważny, iż nieuniknione jest specjalistyczne leczenie, by w przyszłości uniknąć pozapalnych przebarwień skóry, blizn zanikowych czy zwłókniałych zmian zapalnych.

Powstawanie trądziku (etapy):

• Zmiana składu wydzielanego łoju i jego nadmierna produkcja w większości przypadków związane z naturalnym procesem dojrzewania
• Nieprawidłowe rogowacenie przewodów wyprowadzających gruczołów łojowych – wzmożone rogowacenie komórek
• Powstanie mikrozaskórnika i kolejno zaskórnika złożonego z łoju, keratyny i bakterii Propionibacterium Acnes
• Zapoczątkowanie stanu zapalnego. Zaleganie łoju powoduje tworzenie się w skórze torbieli, które pękają i uwalniając na powierzchnię skóry bakterie, keratynę. Skutkuje to tworzeniem grudek i krost.

Trądzik młodzieńczy występuje u 95% chłopców i 80% dziewczynek. Związany jest ze zmianami w czynności gruczołów łojowych oraz mieszków włosowych.  Na powstanie zaskórników oraz zmian zapalnych wpływa utrudnione wydzielanie łoju na powierzchnię skóry.

Przyczyny powstawania trądziku:

• Czynniki hormonalne – częste nasilenie zmian skórnych przed miesiączką, w okresie dojrzewania
• Stres, silne emocje
• Niektóre leki (przeciwpadaczkowe, hormony anaboliczne, barbiturany) i kosmetyki zatykające ujścia mieszków włosowych
• Niewłaściwa dieta i pielęgnacja
• Pora roku. Częste zaostrzenie stanu zapalnego zimą, u osób z łagodnym trądzikiem polepszenie stanu skóry latem.

 Trądzik jest przewlekłą chorobą, trwającą nawet kilka lat. W zależności od rodzaju wykwitów skórnych wyróżnia się trzy główne typy:  

1. Zaskórnikowy (acne comedonica) – występowanie mikrozaskorników oraz zaskórników otwartych (z czarnym zakończeniem) i zamkniętych
2. Grudkowo-krostkowy (acne papulo-pustulosa) – żółta wydzielina na szczytowym zakończeniu wykwitu
3.  Ropowiczy (acne phlegmonsa) – wykwity zapalne rozmiaru nawet do kilku centymetrów, którego konsekwencją często jest trwałe uszkodzenie tkanki podskórnej, powstanie blizn, przebarwień skórnych.

Podział ten oraz rozróżnienie postaci trądziku są niezbędne przy wyborze najlepszej metody leczenia. W trądziku zaskórnikowym zwykle stosuje się zewnętrzne leki, w trądziku grudkowato-krostnym chorym przepisywany jest antybiotyk doustnie z towarzysząca terapii lekami zewnętrznymi, zaś przy trądziku ropowiczym często stosuje się izotretynoinę – pochodną witaminy A.

Dr Dorota Bystrzanowska*, specjalista dermatolog, do głównych leków stosowanych w leczeniu trądziku zalicza:

• Dostępne na receptę antybiotyki klindamycyna oraz erytromycyna – zahamowanie namnażania bakterii ( nie stosuje się w monoterapii z powodu narastającego problemu lekooporności)
• Nadtlenek benzoilu – hamowanie namnażania bakterii. Działanie złuszczające, zmniejszające łojotok, przeciwzapalne. Dostępny w postaci kremów i żeli
• Nadtlenku benzoilu z klindamycyną oraz nadtlenku benzoilu z adapalenem –  na receptę
• Kwas azelainowy – słabe właściwości przeciwbakteryjne, działanie zmniejszające łojotok, zapobiegające powstawaniu przebarwień
•  Izotretynoina, tretynoina, tazaroten, adapalen . Pochodne witaminy A  działają przeciwzapalne, zmniejszają wydzielania łoju, spłycają blizny potrądzikowe.

– Leki stosowane ogólnie przy zmianach trądzikowych:

• Antybiotyki – tetracykliny, minocyklina, doksycyklina, azytromycyna – działanie przeciwbakteryjne, ale przede wszystkim przeciwzapalne. Możliwe działania niepożądane – bóle brzucha, biegunki.
• Hormony – spironolakton  jest obecnie rzadko stosowany. Częściej  ordynowane są doustne leki antykoncepcyjne zawierając estrogeny i gestageny. Terapia trwa min. 6 miesięcy. Pierwsze efekty widoczne są po 3 miesiącach.
• Izotretyronina – pochodna witaminy A, dostępna wyłącznie na receptę. Bardzo skuteczna terapia, ale musi być prowadzona przez doświadczonego specjalistę. Wymaga kontrolnych badan w trakcie terapii. Możliwe zastosowanie leku po dwukrotnym wykonaniu próby ciążowej, istnieje bowiem ryzyko wewnątrzmacicznego uszkodzenia dziecka.  Izotretyronina może powodować wzrost enzymów wątrobowych i lipidów, dlatego podczas terapii należy w odstępach 3 miesięcy wykonywać oznaczenia aktywność wspomnianych enzymów.

–  Światłoterapia, czyli światło czerwone i niebieskie o długości 400–700 nm emitowane przez lampy LED korzystnie wpływają na zmiany trądzikowe. Niszczą namnażające się bakterie Propionibacterium Acnes. – dodaje dr Dorota Bystrzanowska.

Z kolei dzięki laseroterapii, np. laser frakcyjny, skóra zostaje wygładzona, gruczoły łojowe zmniejszają sią, a przebarwienia znikają.  Dobre efekty wspomagające terapię trądziku przynosi seria zabiegów VPL/IPL (impulsywne źródło światła) czy peelingowów chemicznych.

*Dr Dorota Bystrzanowska – Asystent w Klinice Dermatologicznej Akademii Medycznej w Warszawie. Wieloletni pracownik Poradni Fotobiologii i Poradni Łuszczycowej. Lekarz medycyny estetycznej. Członek Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego i Stowarzyszenia Lekarzy Dermatologów Estetycznych.  Autor wielu artykułów w pismach lekarskich i prasie kobiecej.
Organizator i wykładowca na kursach specjalizacyjnych dla lekarzy dermatologów.