Przyczyny wypadania włosów
Istnieje kilka podziałów przyczyn łysienia. Poniższy schemat przedstawia podział na przyczyny łysienia wrodzone i nabyte.
Wtórne przyczyny łysienia
- Łysienie na skutek przebytej choroby: zaburzenia hormonalne (pomenopauzalne lub polekowe, nadczynność i niedoczynność tarczycy), cukrzyca, nowotwory narządów wewnętrznych, choroby owłosionej skóry głowy jak: łojotokowe zapalenie skóry głowy, łuszczyca, grzybica oraz ciężkie uszkodzenia wątroby.
- Stresy i nerwice
- Palenie papierosów
- Nieprawidłowa dieta: niedobór białka, deficyt kaloryczny, anemia
- Przyjmowanie niektórych leków m.in. cytostatyków, leków immunosupresyj
- nych, witaminy A i jej pochodnych, retinoidów, środków hipolipemizujacych, przeciwzakrzepowych i β-blokerów.
- Zatrucie metalami ciężkimi, niektórymi pestycydami
- Nieprawidłowa pielęgnacja i zabiegi upiększające, trwała ondulacja, prostowanie, lokowanie, rozjaśnianie i farbowanie włosów, uszkodzenie struktury włosów poprzez nadmierne czesanie, nadmierna ekspozycja na promieniowanie słoneczne.
Łysienie bliznowaciejące
Ten typ charakteryzuje się nieodwracalnym uszkodzeniem mieszków włosowych. Może być spowodowany dermatozami owłosionej skóry głowy, genodermatozami i wrodzonymi zespołami skórnymi. Do przyczyn tej choroby zalicza się także urazy np. oparzenia i odmrożenia oraz infekcje grzybicze i bakteryjne. Rozmiary blizn uzależnione są od czasu trwania i przebiegu choroby. Początkowo na skórze głowy występują małe ogniska zapalne, które z czasem poszerzają się tworząc wyłysiałe place. Leczeniem z wyboru w tym typie łysienia jest leczenie chirurgiczne.
Łysienie plackowate
Łysienie plackowate jest chorobą dotykającą mieszki włosowe o podłożu autoimmunologicznym. Według praktyków liczba wyleczeń po zastosowaniu środków terapeutycznych jest zbliżona do odsetka samoistnych remisji, dlatego często jako metodę leczenia wymienia się „brak leczenia”. W terapii łysienia plackowatego wykorzystuje się:
- Kortykosteroidy, gł. dezoksymetazon i propionian klobetazonu są najczęściej wykorzystywanymi lekami w leczeniu łysienia plackowatego. Ich skuteczność nie jest jednak jednoznacznie udowodniona. Kortykosteroidy mogą być stosowane miejscowo lub systemowo. Podanie systemowe powoduje znacznie bardziej nasilone działania niepożądane.
- Aplikacja na skórę alergenów kontaktowych, gł. difenylocyklopropofenon (DPCP), wywołuje wyprysk kontaktowy. Pierwsze rezultaty obserwuje się po ok. 3 miesiacach. Doniesienia literaturowe wskazują na dużą skuteczność terapii. Stosowanie leku może prowadzać do stanu zapalnego w miejscu podania oraz skórnych przebarwień.
- Cyklosporyna jest lekiem immunosupresyjnym o dodatkowym działaniu pobudzającym porost włosów. Podawanie doustne tego leku naraża chorych na liczne, niebezpieczne działanie niepożądane, w tym uszkodzenie nerek.
- Wykorzystywane są również inne leki immunosupresyjne, jak metotreksat. W terapii wspomagającej można zastosować leki antyhistaminowe, o potwierdzonej skuteczności na zwierzętach i ludziach.
- Fotochemioterapia: UV A+ psoralen, polega na podawaniu doustnym lub miejscowym psoralenu wraz z naświetlaniem miejsc zmienionych chorobowo lub całego ciała promieniowaniem UVA. W celu utrzymania rezultatów leczenia wymagane jest powtarzanie terapii, wiążące się z częstą ekspozycją na duże dawki promieniowania ultrafioletowego.
- Cygnolina-lek o działaniu drażniącym, wykorzystywany w terapii łuszczycy. Przynosi rezultaty w leczeniu łysienia plackowatego, gdy krem aplikowany jest często i w stosunkowo wysokich stężeniach substancji aktywnej. Leczenie kontynuuje się przez 3-6 miesięcy.
Łysienie androgenowe
Najczęstsza przyczyna utraty włosów to łysienie androgenowe (AGA). Występuje u mężczyzn w wieku między 20 a 40 rokiem życia oraz u kobiet najczęściej powyżej 30 roku życia. Wypadanie włosów często poprzedzone jest zmniejszeniem ich gęstości i grubości a także łojotokiem lub łupieżem tłustym.
W patogenezie łysienia androgenowego u mężczyzn odgrywają czynniki genetyczne i hormonalne. Testosteron z jednej strony pobudza porost włosów m.in. na brodzie i tułowiu, natomiast z drugiej, powoduje utratę włosów na głowie.
U kobiet przyczyną łysienia androgenowego jest podwyższony poziom androgenów lub nieprawidłowy stosunek testosteronu do estradiolu.
Terapia łysienia
Skuteczność terapii w dużej mierze zależy od prawidłowego zdiagnozowania choroby. W terapii łysienia unika się ryzykownych, o niepotwierdzonej skuteczności metod terapeutycznych, ponieważ choroba nie jest zagrażająca życiu.
- Minoksydyl, początkowo stosowany jako lak na nadciśnienie tętnicze, obecnie jest wykorzystywany w terapii łysienia androgenowego w roztworach 2 i 5% do użytku zewnętrznego. Mechanizm działania opiera się na pobudzeniu przepływu krwi przez naczynia krwionośne skóry a także na stymulacji mitotycznej. Nie posiada działania androgenowego. Może podrażniać skórę głowy, powodować nadmierne owłosienie a także objawy niepożądane ze strony układu krążenia, takie jak: tachykardia, niedociśnienie i bóle wieńcowe. Pierwsze rezultaty leczenia pojawiają się po upływie minimum 2 miesięcy.
- Mechanizm działania finasterydu opiera się hamowaniu enzymu 5-α-reduktazy steroidowej typu II, metabolizującego testosteron do silniejszego w działaniu 5-α-dihydrotestosteronu (DHT). Obniżenie stężenia DHT w skórze głowy hamuje proces łysienia. Zmniejszenie miniaturyzacji mieszków włosowych, powoduje zwiększenie liczby włosów oraz korzystnie wpływa na ich wygląd. Wskazaniem do stosowania finasterydu jest leczenie łagodnego przerostu gruczołu krokowego oraz łysienie typu męskiego. Lek jest skuteczny i dobrze tolerowany. Rzadko pojawiają się zaburzenia wzwodu, osłabienie libido, ból jąder oraz reakcje nadwrażliwości.
- Dutasteryd jest inhibitorem obu typów 5-α-reduktazy steroidowej. Obniża stężenie dihydrotestosteronu w surowicy. Działania niepożądane dutasrerydu są zbliżone (jednakże bardziej nasilone) do finasterydu, co wynika z analogicznego mechanizmu działania.
- Amineksyl jest analogiem minoksysylu i wchodzi w skład preparatów kosmetycznych. Zapobiega utracie włosów ale nie powoduje odrastania już utraconych. Mechanizm działania opiera się na hamowaniu włóknienia okolic mieszków włosowych i wydłużenie ich przeżywalności.
- 2% izopropanolowy roztwór fluridilu jest składnikiem kosmetyków przeznaczonych do aplikacji na skórę. Działa poprzez hamowanie receptorów androgenowych występujących w mieszkach włosowych, dlatego jest wykorzystywany w terapii łysienia androgenowego. Z uwagi na swój lipofilowy charakter, rozpuszcza się w sebum docierając do miejsca działania.
- U kobiet w terapii łysienia androgenowego, po wykluczeniu przeciwskazań internistycznych i ginekologicznych, stosuje się terapię z wykorzystaniem blokerów receptorów androgenowych. Podaje się spironolakton lub octan cyproteronu w polaczeniu z estrogenami. Leki te hamują wypadanie włosów lecz nie powodują odrostu. Mimo, iż cyproteron wykazuje wiele działań niepożądanych, zwykle jest dobrze tolerowany przez pacjentki.
- W terapii wspomagającej łysienia androgenowego wykorzystywane są pochodne kwasu nikotynowego oraz ekstrakt z ruszczyka
kolczastego, zwiększające przepływ krwi w naczyniach skórnych. Można zastosować wyciąg z palmy sabalowej, zawierający substancje o aktywności 5-α-reduktazy. - U mężczyzn z łysieniem androgenowym codzienne stosowanie 2% ketokonazolu w formie szamponu przyniosło pozytywne rezultaty, szczególnie gdy łysieniu towarzyszy łojotokowe zaburzenia skóry głowy.
Wyżej wymienione środki często nie przynoszą oczekiwanego rezultatu. Zdarza się, że po ich odstawieniu problem łysienia powraca. Lekarze pokładają nadzieje w substancjach otrzymywanych metodami biotechnologicznymi, w tym komórkach macierzystych oraz w terapii genowej. Metody te z pewnością będą odgrywały dużą rolę w leczeniu łysienia w przyszłości. Coraz większe znaczenie mają ingerencje chirurgiczne, przeszczepy włosów i leczenie laserem.
KOMENTARZE