Transhumanizm – era lepszego (?) człowieka

W najnowszym numerze „Ethics in progress”, poświęconym transhumanizmowi tj. ideologii postulującej zastosowanie nauki i techniki w przezwyciężaniu ludzkich ograniczeń oraz poprawy jakości naszego życia, odnajdziemy trzy interesujące teksty. Interesujące z punktu widzenia bioetyki i biotechnologii. Autorką dwóch z nich jest dr Marta Soniewicka, autorem trzeciego ‒ dr Błażej Kmieciak. Poniżej, znajdują się krótkie streszczenia w/w artykułów. Oboje naukowcy współpracują w ramach projektu „Prawne i etyczne standardy etyki reprodukcyjnej”, o którym pisaliśmy na Portalu w kwietniu br.

Biomedyczne ulepszanie człowieka

Artykuł pani dr Marty Soniewickiej, pt. „Transhumanizm: kilka uwag na temat filozoficznych źródeł sporu o ideę biomedycznego ulepszania moralnego” dotyczy pojawienia się wśród niektórych badaczy, kontrowersyjnego postulatu-idei moralnego ulepszania człowieka. Idea ta stanowi podstawę działań transhumanistów, zwolenników teorii, że nie wszystko co naturalne jest dobre, tj. np. choroby czy wady genetyczne.Transhumaniści, do których zalicza się m.in. autor tego pojęcia Julian Huxleye, nawołują do wzięcia odpowiedzialności za ewolucję człowieka dla maksymalizacji jego możliwości zdrowotnych, poznawczych i emocjonalnych, w celu osiągnięcia dobrobytu przez przyszłe pokolenia. Ulepszanie gatunku ludzkiego, miałoby się odbywać poprzez działania i dokonania takich dziedzin jak neutotechnologia, biotechnologia i nanotechnologia. Postawa transhumanistów, przeciwników biokonserwatystów wzbudza wiele emocji i kontrowersji etycznych. Autora artykułu dowodzi, ze istotą sporu pomiędzy tymi dwiema grupami jest odmienne definiowanie pojęcia „człowiek” i „ludzki rozwój”.

Recenzja książki

Autorstwa pani dr Marty Soniewickiej jest również recenzja książki F.M. Kamm „Bioethical Prescriptions: To Create, End, Choose, and Improve Lives”, jednej z wiodących filozofów analitycznych w zakresie filozofii moralnej, znanej m.in. z „Indicate Ethics” (2007 r.). Całość tekstu w języku angielskim dostępna jest na stronie „Ethics in progress”.

Chirurgia zarodka

Dr Błażej Kmieciak, swój artykuł zatytułowany: „W stronę chirurgii zarodka: socjoprawne aspekty innowacyjnych technik wspomaganego rozrodu”, poświęcił problemowi natury etycznej i prawnej, dotyczącego stosowania zaawansowanych metod wspomaganego rozrodu z wykorzystaniem dwóch żeńskich komórek jajowych (zapłodnienie pozaustrojowe). Ta zaawansowana technika, zdaniem praktykujących ją naukowców, ma na celu wyeliminowanie zagrożenia w postaci dziedziczenia rozwojowych wad genetycznych, wykrytych u ludzkich zarodków. Zdaniem autora artykułu, mamy do czynienia z klarowaniem się nowej subdyscypliny naukowej, tj. „mikrochirurgii prenatalnej”, która może stanowić uzupełnienie diagnostyki preimplantacyjnej, pozwalającej na ocenę zdolności rozwojowych zarodka. Autor stawia pytania o konsekwencje tego typu manipulacji genetycznych z socjologicznego, prawnego, ale przede wszystkim etycznego punktu widzenia, bazując na doniesieniach medialnych.

Czemu warto czytać?

Powyższe publikacje stanowią bardzo ciekawą propozycję do dalszych poszukiwań w temacie, zarówno w kontekście etycznym jak i biotechnologicznym. Można zaryzykować stwierdzenie, że poruszana w nich problematyka stanowi podstawę współczesnej biotechnologii i inżynierii genetycznej. Jest to jednocześnie spełnienie wcześniejszych prognoz o możliwościach stojących przed naukami biomedycznymi. A dociekania współczesnych nam badaczy, pozwoli na wyklarowanie się ścieżki ich dalszego rozwoju. Analizowanie dwóch opisywanych we wspomnianych artykułach problemów, tj. idei transhumanizmu i oraz innowacyjnych metod wspomaganej prokreacji, z perspektywy socjologiczno- i filozoficznoprawnej, wskazuje dodatkowo na złożoność kwestii i jej interdyscyplinarne znaczenie.

„Ethics in progress”

„Ethics in progress” jest interdyscyplinarnym czasopismem naukowym, ukierunkowanym na rozpowszechnianie wyników najnowszych nadań i odkryć z zakresu m.in. bioetyki. “Ethics…” ukazuje się dwa razy do roku – wiosną i jesienią. Czasopismo stanowi most pomiędzy etyką rozstrzyganą w murach akademickich, a praktyką społeczną.

Zofia Szafrańska-Czajka

dział BIOETYKA