Już w roku 1959 badacze odkryli zdolność preparatu BCG (Bacillus Calmette-Guerin) do hamowania wzrostu guza na modelach zwierzęcych. W późniejszym czasie przeprowadzono badania kliniczne nad zastosowaniem tego preparatu u pacjentów chorych na czerniaka, białaczkę granulocytową, raka piersi i jajników. Najlepsze rezultaty uzyskano jednak u pacjentów w leczeniu powierzchownego raka pęcherza moczowego.
Podanie szczepionki BCG w postaci wlewki dopęcherzowej ma na celu zniszczenie pierwotnego guza nowotworowego i zapobieganie lub opóźnienie kolejnych jego nawrotów. Mechanizm działania BCG nie jest dokładnie poznany, choć wiadomo, że główną rolę odgrywa tu pobudzenie silnej reakcji immunologicznej i miejscowy stan zapalny. Toksyczne działanie BCG wywołuje uszkodzenia komórek guza przez produkty mediatorów zapalenia.
Preparat zawiera liofilizowaną zawiesinę żywych, atenuowanych (czyli pozbawionych złośliwości) prątków BCG. Lek nie zawiera więc prątków gruźlicy, lecz szczepionkę – prątki BCG.
Skuteczność i niska cena terapii BCG w leczeniu i profilaktyce raka pęcherza przyczyniła się do wzrostu jej zastosowaniem na całym świecie, co pozwoliło zaobserwować różnorodność powikłań u pacjentów.
Leczenie jest dobrze tolerowane w większości przypadków, jednak najczęstszym powikłaniem są objawy zapalenia pęcherza moczowego, występujące zwykle dopiero po drugim lub trzecim podaniu. Do innych skutków ubocznych zaliczane są: częstomocz, krwiomocz, bolesne parcie na mocz, a także reakcje ogólne, tj. złe samopoczucie, wzrost temperatury ciała, dreszcze, nudności, bóle mięśniowe i stawowe, biegunka, ból w okolicy narządów płciowych. Objawy ogólne zwykle ustępują po 1-3 dniach. Poważniejsze następstwa terapii to gruźliczopodobne zapalenie głębszych warstw ściany pęcherza moczowego, zapalenie gruczołu krokowego i najądrzy z tworzeniem się ognisk martwicy serowatej. Odnotowano także wystąpienie ognisk gruźliczopodobnych w wątrobie i płucach, stany zapalne gałki ocznej oraz wysiękowe zapalenie stawów. Bardzo rzadko wyżej wymienione objawy zmuszają do przerwania terapii i podania leków przeciwprątkowych.
Pomimo wysokiej toksyczności terapia BCG ma wiele zalet. Jest najskuteczniejszą i najtańszą formą leczenia uzupełniającego w przypadku niepowodzenia resekcji ogniska nowotworowego. Leczenie wlewkami dopęcherzowymi BCG traktuje się dziś jednak jako leczenie uzupełniające w leczeniu chorych na raka pęcherza moczowego.
KOMENTARZE