W debacie publicznej coraz częściej można słyszeć o tym, że „liczba zakażeń wirusem SARS-CoV-2 spada”, „pandemia jest w odwrocie” i „kolejne miesiące nie będą ciężko naznaczone COVID-em”. Tego optymizmu i entuzjazmu nie podzielają jednak pacjenci transplantologiczni, hematoonkologiczni oraz onkologiczni. W ich przypadku COVID-19 wciąż stanowi istotne, wręcz śmiertelne zagrożenie. Choroby, na które się leczą, zwiększają ryzyko ciężkiego przebiegu zakażenia. Szczepienia, nawet w schemacie, uwzględniającym tzw. dawki przypominające, często nie są dla nich wystarczającym zabezpieczeniem. To m.in. dlatego aż 66% z nich, pomimo przyjęcia szczepionek przeciw COVID-19, obawia się kolejnej fali pandemii. – W przypadku mojego męża i wielu naszych pacjentów szczepienia nie przyniosły takiego efektu, jakiego się spodziewaliśmy. Mój mąż zgłosił się do eksperymentu medycznego „Ocena odpowiedzi poszczepiennej i czynników wpływających na skuteczność szczepienia przeciw SARS-CoV-2 u chorych na nowotwory układu chłonnego i krwiotwórczego”. Wyniki, które odebraliśmy, bardzo nas zaskoczyły – zero przeciwciał po szczepieniach. Kilku naszych pacjentów po szczepieniach bardzo ciężko przechodziło zakażenie – komentuje Katarzyna Lisowska, prezes Stowarzyszenia Hematoonkologiczni.

Jak wynika z ankiety, niemal połowa (47%) pacjentów chciałaby skorzystać z dodatkowego zabezpieczenia farmakologicznego przed COVID-19. Mogłoby to pomóc im powrócić do normalnego funkcjonowania społecznego. 1/3 ankietowanych wciąż ogranicza bowiem spotkania z rodziną czy znajomymi. Nawet w obliczu licznych okazji do tego typu spotkań w nadchodzącym okresie listopadowo-grudniowym strach przed ewentualnym ciężkim przebiegiem zakażenia SARS-CoV-2, który wpłynąłby również na leczenie podstawowej choroby, jest silnie odczuwalny. – Są pewne grupy pacjentów, dla których jedyną formą ochrony przed COVID-19 są inne, niż szczepionka, farmakoterapie. Mówię m.in. o pacjentach transplantacyjnych, u których przyjmowane leki immunosupresyjne wpływają na upośledzenie odporności, a przez to COVID-19 jest dla nich realnym i bardzo poważnym zagrożeniem. Dla nich powinny być dostępne dodatkowe formy zabezpieczenia, które pozwoliłyby im bez obaw przejść kolejną falę pandemii – mówi Grzegorz Perzyński, prezes Fundacji Transplantacji LIVERStrong. W podobnym tonie wypowiada się Łukasz Rokicki, prezes Fundacji Carita: – Wiemy, że nie wszyscy pacjenci wytwarzają odporność po szczepionce przeciwko COVID-19. Ma na to wpływ leczenie choroby podstawowej, np. niektóre terapie, wykorzystywane w leczeniu nowotworów, które obniżają odporność czy leki immunosupresyjne. Wyniki ankiety pokazują, że takich pacjentów nie chronią kolejne dawki szczepienia, a więc warto zastanowić się nad możliwością innego, dodatkowego zabezpieczenia tych chorych, aby mogli uniknąć zakażenia SARS-CoV-2 i powikłań z nim związanych. 

Jak tłumaczy prof. dr hab. n. med. Krzysztof Giannopoulos, kierownik Zakładu Hematoonkologii Doświadczalnej Uniwersytetu Medycznego w Lublinie, wspomniane przez przedstawicieli organizacji pacjentów dodatkowe zabezpieczenie chorych, będących w szczególnej sytuacji zdrowotnej, to tzw. przeciwciała monoklonalne – tiksagewimab i cilgawimab. – Wyniki ankiet pokazują, że pandemia wywiera nadal wielki wpływ na różne aspekty naszego życia. W badanej grupie chorych przewlekle była populacja cierpiących na rozrostowe choroby układu krwiotwórczego i chłonnego, którzy częściej wykazują niewystarczającą odpowiedź na szczepienie przeciw COVID-19 i mają największe ryzyko poważnych powikłań. Obawy, związane z mniejszą skutecznością szczepień, z jednej strony pokazują rosnącą świadomość i troskę pacjentów o własne zdrowie, a z drugiej – zwracają uwagę na niezaspokojone potrzeby medyczne. Wytyczne National Comprehensive Cancer Network (NCCN), dotyczące szczepień przeciw COVID-19 i profilaktyki przedekspozycyjnej, wskazują, że chorych na nowotwory układu krwiotwórczego lub chłonnego należy kwalifikować do kolejnych dawek szczepionki oraz profilaktyki przedekspozycyjnej tiksagewimabem-cilgawimabem. Aktualnie opracowane polskie zalecenia są zbieżne z NCCN – zaznacza ekspert.

Celem ankiety było sprawdzenie, jak pacjenci z grup ryzyka czują się w związku ze zniesieniem większości obostrzeń dotyczących COVID-19 i czy podejmują dodatkowe działania, wiedząc, że choroba naraża ich na ciężki przebieg zakażenia SARS-CoV-2. Wśród badanych byli chorzy na raka piersi, raka płuca, nowotwory krwi, choroby nerek, choroby immunologiczne, a także pacjenci po przeszczepach. – Ankieta została przeprowadzona przez organizacje, które wspierają chorych z różnych obszarów terapeutycznych. To daje nam duży przekrój informacji od obecnie leczących się pacjentów, u których obawa przed COVID-19 jest taka sama. Dla nas, jako organizacji, takie subiektywne opinie są bardzo ważne, ponieważ pokazują aktualne, realne problemy i potrzeby polskich pacjentów, którzy po prostu obawiają się o swoje zdrowie i życie – podsumowuje Anna Kupiecka, prezes Fundacji OnkoCafe. W ankiecie wzięło udział 157 pacjentów – podopiecznych Fundacji OnkoCafe, Fundacji Carita, Fundacji Onkologicznej Alivia, Fundacji Transplantacja LIVERStrong i Stowarzyszenia Hematoonkologiczni.