Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Szpik kostny – jak pracuje „fabryka” krwinek?

Ludzki organizm działa jak dobrze zaprojektowane miasto, w którym każdy element ma określoną, istotną funkcję. I tak, rolę ulic, za pomocą których odbywa się transport niezbędnych do życia produktów, odgrywają żyły i tętnice. Układ kostny jest rusztowaniem dla całego ciała, ale jednocześnie konstrukcją ochronną dla narządów wewnętrznych. Poszczególne komórki to mieszkańcy – muszą być silne i zdrowe, żeby móc stale rozbudowywać i odnawiać swoje „miasto”. Tak właśnie działa zdrowy organizm.

 

A co się dzieje, gdy pojawia się nowotwór krwi? Jaką rolę wówczas odgrywa szpik?

Szpik kostny jest „fabryką” krwinek – komórek, które są obecne we krwi. Każda z nich pełni określoną funkcję, ale wszystkie mają wspólny cel – ochronę organizmu przed chorobami. – Jak w każdej fabryce, funkcjonuje wiele linii produkcyjnych mających za zadanie wytwarzanie poszczególne rodzajów krwinek – komórek, które pełnią różne funkcje umożliwiające prawidłowe działanie organizmu. Wspólnym substratem są komórki macierzyste – dają one początek wszystkim liniom – tłumaczy prof. dr hab. n. med. Sebastian Giebel, kierownik Kliniki Transplantacji Szpiku i Onkohematologii Narodowego Instytutu Onkologii w Gliwicach.

Wyróżniamy:

· erytrocyty (krwinki czerwone) – są jednym z głównych elementów morfotycznych krwi; powstają w szpiku kostnym czerwonym i pełnią w organizmie człowieka funkcję „kurierów” – transportują cząsteczki tlenu z naszych płuc do wszystkich tkanek i narządów; dzięki ich pracy w organizmie wytwarzana jest energia niezbędna do procesów życiowych; gdy mamy ich za mało, może pojawić się niedokrwistość – potocznie zwana anemią,

· trombocyty (płytki krwi) – to natomiast w naszym organizmie „hydraulicy” – gdy dojdzie do urazu, skaleczymy się lub uszkodzeniu ulegną naczynia krwionośne, trombocyty gromadzą się, żeby stworzyć tzw. czop, który hamuje krwawienie; to naturalny plaster opatrunkowy tworzony przez nasz organizm,

· leukocyty (białe krwinki) – odpowiadają w naszym organizmie za odporność i pełnią funkcję „armii”, która broni nas przez atakiem „wrogów zewnętrznych”: wirusów, bakterii, grzybów oraz pasożytów, ale również „wrogów wewnętrznych”, jakimi są np. komórki nowotworowe; ze względu na różnorodne zagrożenia białe krwinki mają kilka rodzajów „żołnierzy”, którzy dzięki zróżnicowanym funkcjom i wyposażeniu w odpowiednią broń, są w stanie zwalczyć zagrożenie; w skład leukocytów wchodzą granulocyty (neutrofile, eozynofile, bazofile) oraz agranulocyty (limfocyty, monocyty); funkcjonowanie tych poszczególnych elementów sprawdza się za pomocą prostego badania – morfologii krwi, na podstawie której można ocenić, czy w organizmie zachodzą niepokojące zmiany chorobowe.

Gdy szpik „nie działa”

Każdego dnia w naszych organizmach powstają komórki nowotworowe, które dzięki prawidłowemu funkcjonowaniu systemu immunologicznego i wykorzystywaniu przez niego naturalnych mechanizmów obronnych, zostają zniszczone. Czasami jednak także komórki szpiku, które dają początek układowi odpornościowemu, mogą ulegać mutacjom i w zależności od rodzaju nieprawidłowości prowadzić do wystąpienia różnego rodzaju białaczek. – Jeśli złośliwe mutacje dotyczą dojrzałych form limfocytów, rozwijają się chłoniaki. Choroby te mają różną dynamikę – niektóre w ciągu kilku miesięcy mogą doprowadzić do śmierci, z innymi można żyć przez długie lata, nie odczuwając żadnych dolegliwości. Adekwatnie do tego stosuje się różne rodzaje leczenia – od intensywnej chemioterapii i transplantacji komórek krwiotwórczych, po postępowanie zachowawcze, tj. obserwację i włączanie leczenia dopiero wtedy, gdy choroba zaczyna dawać objawy. W zabiegach transplantacji szpiku chodzi o przeszczepienie komórek macierzystych, bo z nich organizm może wyprodukować wszystkie rodzaje krwinek. Odbywa się to stopniowo. Komórki, dzieląc się, stają się coraz bardziej dojrzałe. Nabierają cech, na podstawie których można je rozróżnić i w końcu stają się na tyle dorosłe, że mogą opuścić szpik, przeniknąć do krwi i pełnić swoje funkcje. Dojrzewanie wszystkich krwinek odbywa się w szpiku – opisuje prof. Sebastian Giebel. 

Potrzebny zgodny dawca!

Dla pacjentów potrzebujących przeszczepienia szpiku poszukuje się zgodnego dawcy. Jeśli nie znajdzie się go w rodzinie (tylko 25% chorych ma zgodnego dawcę wśród bliskich), wówczas pomocy szuka się u niespokrewnionych potencjalnych dawców szpiku, zarejestrowanych w bazie. Dołączając do niej, zwiększamy szanse na znalezienie zgodnego niespokrewnionego dawcy dla osób chorych i dajemy im nadzieję na powrót do zdrowia. Potencjalnym dawcą szpiku może zostać każdy, kto chce pomóc, jest ogólnie zdrową osobą pomiędzy 18. a 55. rokiem życia i nie zmaga się z otyłością. Żeby dołączyć do bazy dawców Fundacji DKMS, wystarczy wejść na stronę i zamówić darmowy pakiet do samodzielnego pobrania wymazu z wewnętrznej strony policzka. Te kilka minut, które poświęcimy na rejestrację, może uratować życie osobom mierzącym się z tak trudnym przeciwnikiem, jakim jest nowotwór krwi.

Źródła

Fot. https://pixabay.com/pl/illustrations/czerwone-krwinki-krew-nauka-kom%C3%B3rki-5975456/

KOMENTARZE
news

<Kwiecień 2025>

pnwtśrczptsbnd
31
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
1
2
3
4
Newsletter