Chorzy na cukrzycę nie mają większego prawdopodobieństwa zachorowania na COVID-19 niż osoby w populacji ogólnej.

W grupie pacjentów z cukrzycą problemem jest nie tyle większe prawdopodobieństwo zakażenia wirusem, ile gorsze rezultaty leczenia. W Chinach zauważono, iż pacjenci z cukrzycą posiadają wyższe ryzyko rozwoju ciężkich powikłań i zgonu niż osoby bez cukrzycy. Ponadto można zauważyć pewną zależność między liczbą chorób towarzyszących (np. cukrzyca, choroba serca) i ryzykiem rozwoju ciężkich powikłań COVID-19 (im więcej chorób, tym to ryzyko jest wyższe). Oczekujemy również, że poprawa wykrywalności i leczenia zakażeń wywoływanych tym wirusem spowoduje z czasem spadek liczby zgonów.

 

Chorzy na cukrzycę posiadają większe prawdopodobieństwo rozwoju ciężkich powikłań COVID-19.

Chorzy na cukrzycę posiadają ogólnie większe prawdopodobieństwo rozwoju ciężkich objawów i powikłań infekcji wirusowych. Jeśli cukrzyca jest dobrze kontrolowana, ryzyko rozwoju ciężkiej postaci zakażenia COVID-19 jest podobne do tego, które obserwujemy w populacji ogólnej.

U osób ze złą kontrolą choroby i wahaniami poziomu cukru istnieje większe ryzyko rozwoju powikłań cukrzycowych. Obecność choroby serca lub innych powikłań poza cukrzycą może dodatkowo zwiększać ryzyko pacjenta związane z rozwojem ciężkiej postaci COVID-19. Jest to podobna sytuacja jak w przypadku innych zakażeń wirusowych, która wynika z upośledzonej zdolności organizmu do walki z infekcją.

Infekcja wirusowa u pacjentów z cukrzycą, jak każdy ostry stan zapalny, może prowadzić do gwałtownego wzrostu stężenia glukozy we krwi i zwiększa ryzyko rozwoju cukrzycowej kwasicy ketonowej (CKK), dotyczy to przede wszystkim chorych na cukrzycę typu 1.

 

COVID-19 różni się od grypy sezonowej.

Jak się okazuje, COVID-19 ma cięższy przebieg niż grypa sezonowa, co potwierdzono u chorujących, w tym u osób z cukrzycą. Wszystkie standardowe środki ostrożności pozwalające uniknąć zakażenia nabierają w przypadku walki z tym wirusem jeszcze większego znaczenia.

Zalecane środki ostrożności są podobne do tych, które są stosowane w przypadku grypy i obejmują przede wszystkim częste mycie rąk mydłem i ciepłą wodą. Ważne jest również, aby w trakcie kaszlu lub kichania zakrywać buzię chusteczką lub też kichać/kaszleć w przedramię/dół łokciowy. Zlecane jest także: unikanie zgromadzeń, ograniczenie przebywania w miejscach publicznych i zachowanie bezpiecznej odległości od rozmówcy nie mniej niż 1-1,5 m, odkażanie telefonów komórkowych, unikanie dotykania nieumytymi rękoma twarzy, rezygnacja z podróży. Nie zaleca się noszenia maseczek na twarzy przez osoby zdrowe.

Zachęcamy osoby z cukrzycą do postępowania zgodnie z zaleceniami Głównego Inspektoratu Sanitarnego i Administracji Państwowej.

 

Ryzyko u pacjentów z cukrzycą typu 1 i 2 jest podobne.

Nie są znane jakiekolwiek przyczyny, dla których ryzyko rozwoju COVID-19 u pacjentów z cukrzycą typu 1 lub 2 miałoby być inne. Ważniejszy jest fakt, iż osoby z cukrzycą danego typu różnią się między sobą wiekiem, powikłaniami i sposobem kontroli choroby podstawowej. Osoby z powikłaniami cukrzycowymi posiadają prawdopodobnie wyższe ryzyko osiągnięcia gorszych rezultatów leczenia COVID-19 niż chorzy na cukrzycę bez powikłań lub innych schorzeń bez względu na typ choroby.

 

Producenci leków nie zgłaszają problemów z dostępem do preparatów insuliny oraz innych środków wynikających z pandemii COVID-19.

Wiodący producenci na świecie podają, że COVID-19 nie ma wpływu na obecne możliwości produkcji i dystrybucji insuliny oraz innych środków potrzebnych do leczenia cukrzycy. Monitorujemy tę sytuację, tak aby w razie jakichkolwiek zmian przekazać aktualne informacje.

 

Stosowanie ACE-inhibitorów i sartanów

W mediach pojawiły się informacje mogące wzbudzić obawy co do stosowania leków z tych grup w okresie infekcji CoV-19 . W świetle dostępnych aktualnych informacji nie ma podstaw do modyfikacji terapii – rezygnacji z leczenia inhibitorem konwertazy lub sartanem. Jest to jednocześnie aktualne stanowisko Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego.

 

Jeśli COVID-19 rozprzestrzenia się w twojej społeczności, stosuj dodatkowe środki ostrożności, zachowując właściwą odległość od innych osób. Pozwoli to zmniejszyć ryzyko zakażenia nowym wirusem. Jeżeli możesz zostań w domu.

 

Przygotuj plan na wypadek ewentualnego zachorowania.

Zgromadź potrzebne materiały:

* numery telefonów do lekarzy i zespołu terapeutycznego, apteki oraz ubezpieczyciela,

* listę leków, które stosujesz i ich dawki (w tym witamin i suplementów),

* zestaw produktów zawierających cukry proste, takich jak słodzone napoje gazowane, miód, dżem, galaretki lub landrynki na wypadek hipoglikemiii dużego osłabienia spowodowanego chorobą, które utrudnia normalne przyjmowanie pokarmów,

* zapas insuliny na tydzień do przodu na wypadek choroby lub niemożności wykupienia kolejnej recepty,

* dodatkowe środki, jak płyn dezynfekujący na bazie alkoholu i mydło do odkażania/mycia rąk,

* glukagon i testy paskowe do badania stężenia ciał ketonowych w moczu, jeżeli jesteś leczony insuliną,

* odpowiedni zapas artykułów gospodarstwa domowego i produktów żywnościowych na wypadek konieczności pozostania w domu przez dłuższy czas.

 

Porozmawiaj z członkiem zespołu terapeutycznego na następujące tematy:

* Kiedy należy zadzwonić do gabinetu lekarza (w sprawie stężenia ketonów w moczu, zmian w diecie, dawek leków, itd.)?

* Jak często należy kontrolować poziom cukru we krwi?

* Kiedy należy oznaczyć stężenie ketonów w moczu?

* Jakie leki należy przyjmować na przeziębienie, grypę, infekcje wirusowe?

* Jak należy dostosować leczenie cukrzycy w trakcie choroby?

 

Codziennie przestrzegaj odpowiednich środków ostrożności:

* Unikaj bliskiego kontaktu z chorymi osobami.

* Stosuj działania profilaktyczne:

* Często myj ręce wodą z mydłem przez co najmniej 20 sekund, szczególnie po czyszczeniu nosa, kaszlnięciu, kichnięciu lub po pobycie w miejscu publicznym.

* Jeśli woda i mydło nie są dostępne, stosuj płyn odkażający zawierający co najmniej 60% alkoholu.

* Jeśli to tylko możliwe, unikaj dotykania często używanych powierzchni w miejscach publicznych, takich jak przyciski w windzie, klamki, drzwi, poręcze. Unikaj podawania ręki na przywitanie itd. Jeśli musisz czegoś dotknąć, używaj chusteczki lub rękawa.

* Po dotknięciu tych powierzchni umyj ręce.

* Unikaj dotykania twarzy, nosa, oczu, itd.

* Myj i dezynfekuj powierzchnie i przedmioty w domu, aby usunąć zarazki: regularnie czyść często dotykane powierzchnie (np. stoły, klamki drzwi, włącznik światła, uchwyty, biurka, toalety, kurki i telefony komórkowe)

* Unikaj zatłoczonych, słabo wentylowanych miejsc. Ryzyko kontaktu z wirusami przenoszonymi drogą kropelkową, jak COVID-19, wzrasta w zatłoczonych, zamkniętych pomieszczeniach o słabym przepływie powietrza, w których znajdują się chore osoby.

* Zrezygnuj z wszystkich niepotrzebnych podróży, w tym z zaplanowanych wyjazdów.

 

Obserwuj, czy nie występują u Ciebie objawy ostrzegawcze COVID-19 wymagające pilnej interwencji medycznej. Jeśli wystąpią, niezwłocznie skontaktuj się telefonicznie z lekarzem. U dorosłych objawy ostrzegawcze wymagające pilnej interwencji medycznej obejmują:

* trudności w oddychaniu lub duszność,

* utrzymujący się ból lub uczucie ucisku w klatce piersiowej,

* splątanie lub trudności z obudzeniem się,

* zasinienie warg lub twarzy.

 

Jeśli czujesz, że rozwijają się u Ciebie objawy choroby, skontaktuj się telefonicznie ze swoim lekarzem. Zwróć uwagę na potencjalne objawy COVID-19, jak gorączka, suchy kaszel i duszność. Przed rozmową telefoniczną z lekarzem przygotuj:

* wyniki pomiaru glikemii,

* wynik pomiaru stężenia ciał ketonowych w moczu,

* zapisuj i podaj ilość przyjętych płynów (możesz do tego celu wykorzystać butelkę o pojemności 1 litra),

* jasno określ odczuwane objawy (np. czy masz nudności, czy masz tylko zatkany nos?),

* zapytaj o to, jak w tej sytuacji należy kontrolować cukrzycę?

 

Dowiedz się, jak masz postępować, kiedy zachorujesz. Poniżej znajduje się kilka częstych wskazówek, z których możesz skorzystać:

* Pij dużo płynów. Jeśli wymiotujesz, przyjmuj płyny małymi łyczkami, co 15 minut, żeby uniknąć odwodnienia.

* Jeśli zaobserwujesz spadek poziomu cukru (poniżej 70 mg/dl lub zalecanego docelowego przedziału glikemii), spożyj 15 gramów łatwo przyswajalnych cukrów prostych, jak miód, dżem, galaretka, sok lub słodzony napój typu coca cola i skontroluj poziom cukru za 15 minut, aby upewnić się, czy poziom glikemii wzrasta. Wykonuj dodatkowe oznaczenia poziomu cukru w ciągu dnia i w nocy (zazwyczaj co 2-3 godziny, jeśli używasz urządzenia do ciągłego monitorowania glikemii [CGM], często sprawdzaj odczyty).

* Jeśli stwierdzisz u siebie wysoki poziom cukru (powyżej 250 mg/dl) więcej niż w 2 kolejnych oznaczeniach, sprawdź stężenie ketonów w moczu, aby uniknąć rozwoju CKK.

* Jeśli w teście paskowym stwierdzisz średni lub wysoki poziom ketonów (ewentualnie ślad lub niski poziom ketonów zgodnie ze wskazówkami lekarza), niezwłocznie skontaktuj się z gabinetem lekarza.

* Pamiętaj o tym, że acetaminofen (Paracetomol) wpływa na wartości glikemii mierzone przez niektóre urządzenia CGM (Dexcom G5, MedtronicEnlite i Guardian). Dla pewności oznacz poziom cukru na glukometrze.

Umyj ręce i oczyść miejsce iniekcji/infuzji oraz nakłucia opuszki palca wodą z mydłem lub środkiem dezynfekującym na bazie alkoholu.

 

Aby uzyskać więcej informacji, należy dzwonić na numer infolinii Narodowego Funduszu Zdrowia dotyczącej postępowania w sytuacji podejrzenia zakażenia koronawirusem - 800 190 590. Listę wszystkich stacji sanitarno-epidemiologicznych (wojewódzkich i powiatowych) można znaleźć na stronie GIS. Listę szpitalnych oddziałów chorób zakaźnych działających na terenie całego kraju znaleźć można na stronie Ministerstwa Zdrowia. Praktyczne informacje na temat postępowania w sytuacji podejrzenia zakażenia nowym koronawirusem można uzyskać na stronie rządowej. 

--

W imieniu ZG Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego:

Prof. dr hab. med. Krzysztof Strojek,
Konsultant krajowy w dziedzinie diabetologii

Prof. dr hab. med. Dorota Zozulińska-Ziółkiewicz,
Prezes Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego

Materiał przygotowany w oparciu o zalecenia Amerykańskiego Towarzystwa Diabetologicznego zaadaptowane dla warunków polskich oraz Zalecenia Głównego Inspektoratu Sanitarnego i Ministerstwa Zdrowia.

Podziękowania dla NovoNordisk za pomoc w tłumaczeniu części materiału