Lenacapavir jest inhibitorem kapsydu wirusa HIV-1. Działa poprzez zakłócanie funkcji kapsydu, czyli białka strukturalnego wirusa, co wpływa na kilka etapów cyklu replikacyjnego, m.in. transport wirusa do jądra komórkowego czy proces składania się nowych cząsteczek wirusa. Skuteczność i bezpieczeństwo leku oceniano w dwóch dużych, wieloośrodkowych, podwójnie zaślepionych, randomizowanych badaniach fazy III – PURPOSE 1 oraz PURPOSE 2. W PURPOSE 1 badanie objęło cis-kobiety w krajach Afryki subsaharyjskiej (m.in. Ugandzie, RPA). W grupie otrzymującej lenacapavir nie stwierdzono żadnego nowego zakażenia HIV w czasie obserwacji, co stanowi wynik znacząco lepszy w porównaniu do codziennie przyjmowanych tabletek PrEP typu emtrycytabina/tenofowir disoproksylowy (FTC/TDF). W PURPOSE 2 uczestniczyli m.in. mężczyźni homoseksualni i osoby zróżnicowane płciowo. W grupie lenacapaviru odnotowano dwie infekcje HIV spośród ponad 2 tys. osób, co daje skuteczność ok. 99,9%. W porównaniu z grupą przyjmującą standardowe tabletki PrEP lenacapavir okazał się lepszy lub przewyższający pod względem zapobiegania zakażeniom. Istotne jest ostrzeżenie dotyczące ryzyka oporności wirusa HIV-1, jeśli lek zostanie zastosowany u osoby, która już ma zakażenie HIV, ale nie została jeszcze zdiagnozowana. Dlatego przed rozpoczęciem terapii i każdą kolejną iniekcją konieczne jest potwierdzenie, że osoba jest HIV-ujemna.

Do tej pory dominujące były codzienne tabletki PrEP (np. FTC/TDF lub F/TAF). Choć są skuteczne, ich efektywność w praktyce często zależy od tego, jak konsekwentnie użytkownicy je przyjmują. Zapominanie, niewłaściwe przechowywanie, obawa przed stygmatyzacją, koszty, dostęp do apteki – to wszystko wpływa na realne efekty. Lenacapavir, podawany tylko dwa razy w roku, eliminuje część tych barier. Dane wskazują, że uczestnicy badań PURPOSE wykazywali preferencję dla formy długodziałającej (iniekcyjnej) nad codzienną pigułką. Choć wyniki są bardzo obiecujące, istnieją istotne kwestie, które należy rozstrzygnąć w praktyce. Po pierwsze, dostępność i koszty – wdrożenie lenacapaviru jako opcji PrEP w krajach rozwiniętych może być względnie szybkie, ale w krajach o niższych zasobach systemów ochrony zdrowia wymaga współpracy międzynarodowej, negocjacji cenowych, licencji dla producentów generycznych, infrastruktury do podawania iniekcji medycznych i systemów monitorowania pacjentów. Po drugie, konieczność testowania HIV – potencjalne przypadki osób, które są już zakażone, ale nie wiedzą o tym, mogą prowadzić do rozwoju oporności, jeśli zostaną tylko zastosowane PrEP z lenacapavirem. Systemy opieki zdrowotnej muszą zagwarantować łatwy dostęp do testów HIV, zwłaszcza w okresach podejrzenia infekcji (np. po ekspozycji, przy objawach grypopodobnych). Po trzecie, ciąża i karmienie piersią oraz populacje specjalne – dane dotyczące stosowania lenacapaviru u kobiet w ciąży i karmiących piersią, a także młodzieży są włączone do badań PURPOSE, ale nadal wymagają dalszych obserwacji. Po czwarte, długie pozostawanie leku w organizmie – nawet po zaprzestaniu iniekcji stężenia lenacapaviru mogą utrzymywać się przez wiele miesięcy, co wiąże się z potencjalnym ryzykiem interakcji lekowych i oporności, jeśli infekcja się ujawni.

FDA zatwierdziła Yeztugo 18 czerwca 2025 r. jako opcję PrEP dla dorosłych i młodzieży ważących co najmniej 35 kg. W Europie EMA również wydaje się postępować w procesie zatwierdzania leku – w przeglądzie PrEPWatch podano, że lenacapavir został złożony do EMA oraz regulatorów w licznych krajach (Australii, Brazylii, Kanadzie, RPA itd.). WHO rekomenduje lenacapavir jako dodatkową opcję PrEP. Etycznie istotne jest zapewnienie, że dostęp do lenacapaviru będzie sprawiedliwy – również dla społeczności w krajach o ograniczonych zasobach. Jeśli lek pozostanie drogi lub trudno dostępny, nowa opcja może pogłębić nierówności w profilaktyce HIV. Obecnie prowadzone są dodatkowe analizy i badania, a wśród nich mniejsze badania fazy II (PURPOSE 3, PURPOSE 4, PURPOSE 5), które mają objąć populacje dotąd mniej reprezentowane oraz zbadać bezpieczeństwo w sytuacjach specjalnych. Rozważane są także wersje leku o jeszcze dłuższym działaniu, np. roczne iniekcje. Prezentowane dane na IAS 2025 obejmują również analizę tolerancji u kobiet ciężarnych i karmiących oraz specjalne okoliczności, jak terapia przy gruźlicy czy inne leki mogące wpływać na metabolizm lenacapaviru.