Co to są standardy opieki okołoporodowej?

Standard organizacyjny opieki okołoporodowej to standard medyczny określający m.in. opisy procedur medycznych. Standardy opracowują towarzystwa naukowe oraz zespoły ekspertów w poszczególnych dziedzinach medycyny na podstawie aktualnej wiedzy medycznej, w oparciu o dowody naukowe. Zgodnie z punktem 1 postanowień ogólnych wspomnianego Rozporządzenia: „standard organizacyjny w podmiotach wykonujących działalność leczniczą udzielających świadczeń zdrowotnych w zakresie opieki okołoporodowej sprawowanej nad kobietą w okresie ciąży, porodu, połogu oraz nad noworodkiem określa poszczególne elementy organizacji opieki mającej na celu zapewnienie dobrego stanu zdrowia matki i dziecka, przy ograniczeniu do niezbędnych interwencji medycznych”. Warto sprawdzić, co znajduje się w standardach opieki okołoporodowej i co jest ważne dla przyszłej rodzącej.

Kontrola ryzyka depresji poporodowej

Osoba, która sprawuje opiekę nad ciężarną, ma obowiązek kontroli pod kątem ryzyka depresji poporodowej. Kontrola będzie odbywała się w trzech etapach. Pierwszy etap odbędzie się w 11-14. tygodniu ciąży, drugi w 33-37. tygodniu, ostatni zaś już po porodzie, podczas wizyty położnej w miejscu pobytu matki i dziecka. Bez względu na to, czy narodziny dziecka odbywają się siłami natury, czy przez cięcie cesarskie, warto zaplanować jego przebieg. Do tego celu należy stworzyć plan porodu, w którym przyszli rodzice mogą umieścić swoje życzenia co do tego, jak mają wyglądać narodziny malucha oraz szczegóły dotyczące opieki okołoporodowej. Istotną kwestią jest przygotowanie planu porodu, wspólnie z położną. Zapewnia on ogromne poczucie bezpieczeństwa zarówno pacjentce, jak i położnej prowadzącej poród. Dzięki temu położona jest świadoma oczekiwań pacjentki, a wszystkie wątpliwości przyszłej mamy związane z porodem zostaną rozwiane.

Wybór położnej, lekarza oraz miejsca porodu. Prawo do edukacji przedporodowej

Ciężarna ma prawo wybrać, kto będzie sprawował nad nią opiekę – lekarz ginekolog, czy położna. Od 2017 r. położna może prowadzić ciążę fizjologiczną, a w razie powikłań lub nieprawidłowości ma obowiązek skierować pacjentkę do lekarza. Pomiędzy 21. a 26. tygodniem ciąży kobieta powinna też wybrać położną rodzinną, która będzie odpowiedzialna za przygotowanie do porodu oraz opiekę nad nią i maleństwem w okresie połogu. Lekarz prowadzący ciążę ma obowiązek kierować ciężarne do położnej POZ na bezpłatną edukację przedporodową. Fakt ten, musi zostać odnotowany w dokumentacji medycznej. Kobieta w ciąży ma prawo wyboru miejsca porodu. Nie musi być to jednak szpital. Może ona urodzić w warunkach pozaszpitalnych w domu narodzin lub własnym domu. Ostateczna decyzja należy do kobiety, natomiast musi ona uwzględnić ewentualne czynniki ryzyka, które mogą się pojawić w trakcie ciąży.

Likwidacja obowiązkowej hospitalizacji po 41. tygodniu ciąży

W przypadku, gdy ciąża trwa dłużej niż 40 tygodni, obowiązkowe jest przeprowadzenie dodatkowego USG. Ciężarne po 40. tygodniu monitorowane są za pomocą KTG i USG, jednak już bez konieczności hospitalizacji, a w warunkach ambulatoryjnych.

Kompleksowa informacja na temat metod łagodzenia bólu porodowego

Rodząca ma prawo do poszanowania swojej godności i intymności oraz może domagać się wyczerpujących informacji na temat toczących się działań, procedur czy realizacji planu porodu. Powinna być także poinformowana o dostępnych metodach łagodzenia bólu, mając jednocześnie możliwość decyzji o podejściu niefarmakologicznym, ze wskazaniem na ruch, masaż, immersję wodną, a nawet akupunkturę lub akupresurę. Ingerencja w poród fizjologiczny jest dopuszczalna tylko w uzasadnionych przypadkach. Jeśli nie ma medycznych wskazań, personel medyczny powinien wystrzegać się niepotrzebnego przekłuwania pęcherza płodowego, aplikowania oksytocyny, opioidów, nacinania krocza czy przeprowadzenia porodu przez cesarskie cięcie. Rodząca decyduje także w kwestii golenia krocza i lewatywy oraz pozycji wygodnej do parcia, które powinno przebiegać w sposób spontaniczny, a nie wymuszony. W trakcie porodu może jej towarzyszyć bliska, dowolnie wskazana przez nią osoba. Nie musi to być partner, może to być np. mama czy przyjaciółka.

Opieka nad noworodkiem

Wspólne chwile z maluszkiem są kluczowe od momentu narodzin, dlatego jeśli stan mamy i dziecka na to pozwala, zaleca się kontakt skóra do skóry na około dwie godziny – jest to czas na wzajemne oswajanie się z sytuacją oraz zainicjowanie karmienia. Ocena stanu dziecka w oparciu o skalę APGAR powinna odbyć się podczas gdy leży ono na brzuchu mamy. Noworodek powinien otrzymać witaminę K, witaminę D, szczepienia obowiązkowe oraz mieć zabezpieczony przedni odcinek oka (zabieg Credego). W ciągu pierwszych 12 godzin życia dziecko powinno zostać poddane dokładnemu badaniu przez lekarza pediatrę lub neonatologa. Mama ma prawo być przy wszystkich zabiegach, jakie będą miały miejsce. 

Jeśli z jakichś powodów dziecko nie będzie mogło być karmione mlekiem matki, zaleca się podawanie mleka z banku mleka, a nie glukozy, wody, mieszanki czy mleka modyfikowanego, które może być podawane wyłącznie na skutek zalecenia lekarza w medycznie uzasadnionych przypadkach lub na wyraźną prośbę matki. Po powrocie do domu powinna odwiedzić kobietę wybrana przez nią położna środowiskowa. Powinno mieć to miejsce w ciągu 48 godzin. Według obecnych standardów mama ma prawo do nie mniej niż czterech wizyt patronażowych, podczas których może liczyć na pomoc położnej w karmieniu piersią oraz pielęgnacji maleństwa.

Określenie standardów opieki okołoporodowej to ważny krok w zakresie dbałości o prawa przysługujące ciężarnym. Dokument powstał w oparciu o konsultacje specjalistów z różnych środowisk z uwzględnieniem wytycznych WHO oraz osiągnięć współczesnej medycyny, dlatego warto zapoznać się z jego kompletną treścią i odpowiednio przygotować się do tego wyjątkowego wydarzenia, jakim są narodziny dziecka.

Wsparcie prawidłowej laktacji

Nowe standardy opieki okołoporodowej kładą duży nacisk na karmienie piersią oraz podawanie dziecku mleka z banków mleka kobiecego w przypadku wcześniaków, które nie mogą być karmione mlekiem biologicznej matki. Do wsparcia laktacji zaliczono również edukację przedporodową, wzmocnienie znaczenia nieprzerwanego kontaktu matki z dzieckiem bezpośrednio po porodzie, dostarczanie matce przez położną spójnych informacji w zakresie laktacji, a nawet podawanie dziecku na zlecenie lekarza lub zgodnie z decyzją matki sztucznego mleka.

Czy standardy opieki okołoporodowej są potrzebne?

Standardy wyraźnie wskazują nam, jak należy postępować w opiece okołoporodowej. Każdej jednostce medycznej, która ma do czynienia z ciężarną, rodzącą czy położnicą, powinno zależeć na spełnieniu standardów opieki okołoporodowej. Dokument ten to rozporządzenie ministerialne, a więc pacjentka może się na nie powołać, jeśli szpital niewystarczająco zadba o nią lub dziecko podczas ciąży, porodu i połogu. Spełnianie standardów opieki okołoporodowej świadczy o profesjonalizmie oraz jakości świadczonych usług i sprzyja doskonaleniu opieki nad pacjentką i noworodkiem. Dzięki rozporządzeniu personel medyczny może również uzasadnić konieczność zakupu sprzętu do sali porodowej. Standardy opieki okołoporodowej to potrzebny dokument, który pozwala na uporządkowanie przepisów istotnych z punktu widzenia zarówno personelu medycznego, jak i pacjentki. Dzięki częstym aktualizacjom możliwe jest stworzenie jak najlepszych warunków ciąży, porodu i połogu. Więcej informacji oraz treść rozporządzenia o standardach opieki okołoporodowej znajdują się na portalu gov.pl.