Niepożądane interakcje leków to poważny problem w dzisiejszej medycynie, choć często zaniedbywany. Interakcje zachodzą nie tylko pomiędzy jednocześnie przyjmowanymi lekami, ale też między lekami a składnikami diety, suplementami i popularnymi używkami.

- Substancje obce, które dostają się do naszego organizmu, w tym również leki, ulegają metabolizmowi. Przebiega on m.in. w wątrobie przy udziale enzymów cytochromu P450, które mogą wpływać na przyspieszanie lub zwalnianie metabolizmu leków - wyjaśnia prof. Andrzej Stańczak z Zakładu Farmacji Szpitalnej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

Istotny wpływ na aktywność cytochromu P450 mają m.in. policykliczne węglowodory aromatyczne (PAH), występujące w dymie papierosowym. - Jeżeli PAH wpływają na przyspieszenie metabolizmu, to lek szybciej zostaje eliminowany z organizmu, a co za tym idzie, jego stężenie spada i działanie leku jest coraz słabsze - tłumaczy ekspert.

Interakcje substancji zawartych w dymie papierosowym z lekami są także niebezpieczna dla osób, które właśnie rzucają palnie. Nagłe odstawienie papierosów, a co za tym idzie brak zawartych w dymie tytoniowym czynników indukujących enzymy, może się przyczyniać do zmian farmakokinetyki wielu przyjmowanych leków. - Jeżeli dostarczona dawka leku jest prawidłowa i lek działa, a dana osoba odstawia papierosy, zaczyna „brakować” enzymów powodujących przyspieszenie metabolizmu, co automatycznie podnosi stężenie leku we krwi. To powoduje, że możemy wejść w zakres działań niepożądanych lub toksycznych danego leku - mówi prof. Stańczak. Przykładowo, palenie wyraźnie nasila ryzyko występowania działań niepożądanych u kobiet stosujących hormonalne środki antykoncepcyjne. U palących kobiet stosujących dwuskładnikowe środki hormonalne występuje zwiększone ryzyko chorób układu krążenia, prowadzących m.in. do zawału serca. Zagrożenie dotyczy zwłaszcza pań po 35. roku życia, stąd też WHO podaje, że u tych kobiet stosowanie doustnej, dwuskładnikowej antykoncepcji jest niedozwolone.

Co ważne, ten problem dotyczy także biernych palaczy, m.in. dzieci, które wdychając unoszący się dym tytoniowy narażone są na pochłanianie cząsteczek PAH, co może wpływać na poziom przyjmowanych przez nie leków. Badania amerykańskich naukowców wykazały, że w niektórych przypadkach dzieci palaczy powinny być inaczej leczone niż dzieci niepalących rodziców. Przykładowo, u narażonych na działanie dymu papierosowego dzieci leczonych na astmę lek rozszerzający oskrzela jest usuwany z organizmu o 50% szybciej, a więc działa krócej, przez co jest mniej skuteczny.

Do najpopularniejszych leków, które wchodzą w interakcje ze składnikami dymu tytoniowego należą m.in. popularny betabloker stosowany w nadciśnieniu tętniczym - propranolol, takryna stosowana w chorobie Alzheimera, klozapina i memantyna stosowane m.in. w zaburzeniach pamięci, a także leki stosowane w chorobie wrzodowej, np. cymetydyna, famotydyna i wiele innych leków z tej grupy. Do leków, których stężenie we krwi spada pod wpływem dymu papierosowego należą leki stosowane w zaburzeniach psychicznych takich jak schizofrenia, depresja, a także leki nasenne oraz wziewne preparaty stosowane w leczeniu astmy. Mniejszą skuteczność wykazują również niektóre leki stosowane u pacjentów z chorobą nowotworową, mniej skuteczna jest także w ich przypadku chemioterapia oraz radioterapia.

Zważając więc na ryzyko wystąpienia działań niepożądanych a nawet toksycznych, przed rozpoczęciem jakiejkolwiek farmakoterapii warto poinformować lekarza lub farmaceutę o paleniu wyrobów nikotynowych lub o planach ich rzucenia, co ułatwi dostosowanie odpowiedniej dawki leku. Istotne są również informacje o innych przyjmowanych używkach, takich jak alkohol czy kofeina zawarta w kawie i napojach energetyzujących.