Laureatka Nagrody Prezesa Rady Ministrów w kategorii „Wyróżniająca się rozprawa doktorska” chce przyczynić się do wdrożenia pierwszego na świecie systemu oczyszczania ścieków szpitalnych, opartego na grzybach. Swoje badania prowadziła pod opieką naukową dr hab. inż. Wioletty Przystaś. Nagrodzona praca nosi tytuł „Badania ekotoksyczności wybranych leków cytostatycznych i możliwości wykorzystania grzybów do ich usuwania”. – W mojej pracy doktorskiej zajęłam się tematem toksyczności wybranych leków przeciwnowotworowych obecnych w wodach oraz dokonałam oceny przydatności wytypowanych gatunków grzybów do usuwania tych substancji ze środowiska. Biodegradacji cytostatyków przez grzyby towarzyszy ich detoksykacja – mówi dr inż. Marcelina Jureczko, cytowana w materiale prasowym uczelni.

Skąd toksyny w wodzie? 

Jak wyjaśnia dr inż. Jureczko, coraz więcej osób choruje na raka, a to zwiększa zużycie cytostatyków, czyli leków antynowotworowych. Leki te nie są w pełni metabolizowane w organizmach pacjentów, a więc są przez nich wydalane. Wraz ze ściekami komunalnymi oraz tymi, które pochodzą z fabryk zajmujących się ich produkcją leków, toksyny trafiają do oczyszczalni, gdzie również nie udaje się ich skutecznie wyeliminować. Przedostają się do środowiska. – Obecność cytostatyków w wodach powierzchniowych gruntowych czy pitnych niesie za sobą niebezpieczne toksykologiczne konsekwencje dla roślin, zwierząt i zdrowia ludzi – ocenia badaczka w wypowiedzi udostępnionej przez Politechnikę Śląską. 

Dr Jureczko przeprowadziła wiele eksperymentów zmierzających do skutecznego usuwania farmaceutyków. – Tu z pomocą przyszły mi grzyby, które produkują wiele nisko specyficznych enzymów zdolnych do rozkładu związków o skomplikowanej budowie aromatycznej – dodaje. Okazało się, że grzyby białej zgnilizny drewna najszybciej eliminują cytostatyki ze środowiska w porównaniu z innymi metodami usuwania tych związków prezentowanymi jak dotąd. Śląska badaczka jako pierwsza na świecie dowiodła, że biomasa grzybów może być stosowana docelowo jako efektywny sorbent badanych substancji – podkreślono w informacji prasowej. Dr Jureczko poszerzyła dane o toksyczności cytostatyków, ustaliła wpływ leków na środowisko oraz wykazała, że grzyby białej zgnilizny drewna usuwają cytostatyki ze środowiska na drodze sorpcji i biologicznej degradacji.

Nagrodę Prezesa Rady Ministrów w kategorii „Wyróżniająca się rozprawa doktorska” otrzymało 25 osób z całej Polski. Dr inż. Marcelina Jureczko kieruje obecnie grantem NCN w ramach konkursu Preludium. W projekcie sprawdza, jakich warunków potrzebują grzyby, aby usuwać leki z wód szybciej, lepiej i efektywniej. Wcześniej odbyła staż w hiszpańskim Institute of Environmental Assessment and Water Research, Spanish Council for Scientific Research w Barcelonie, gdzie identyfikowała produkty transformacji leków cytostatycznych w próbkach traktowanych przez grzyby.

PAP – Nauka w Polsce