Czym są parastezje?

Parestezje to uczucie mrowienia lub drętwienia, które może mieć charakter tymczasowy lub przewlekły. Często towarzyszy mu wrażenie ciepła lub zimna w objętej partii, a także pieczenia i „przebiegnięcia prądu”. Objawy mogą obejmować całe ciało, ale zazwyczaj dotyczą kończyn górnych lub dolnych. Kiedy występują w nogach i stopach, mogą utrudniać poruszanie się. 

Co powoduje parestezje?

Nie zawsze możliwe jest ustalenie przyczyny parestezji. Tymczasowe drętwienie jest często spowodowane uciskiem na nerw lub krótkimi okresami słabego krążenia i ustępuje po kilku minutach. Może towarzyszyć rwie kulszowej na skutek ucisku na nerw kulszowy, który przechodzi od dolnej miednicy do pośladków i nóg lub być związane z zespołem cieśni nadgarstka – ucisku nerwu w nadgarstku, który powoduje drętwienie i mrowienie w palcach. Z kolei przewlekłe parestezje często stanowią objaw uszkodzenia nerwów, a taki stan może być związany z radikulopatią lub neuropatią.

Radikulopatia

Radikulopatia to stan, w którym nerwy ulegają uciskowi, podrażnieniu lub są objęte stanem zapalnym. Może wystąpić np. w przypadku przepukliny dysku, która naciska na nerw. Radikulopatia, która wpływa na dolną część pleców, nazywana jest radikulopatią lędźwiową i może powodować parestezje w nogach lub stopach. Z kolei radikulopatia szyjna obejmuje nerwy, które zapewniają czucie i siłę ramion. Jej objawem jest przewlekły ból szyi, osłabione dłonie i ramiona oraz drętwienie kończyn górnych. 

Neuropatia

Neuropatia występuje z powodu przewlekłego uszkodzenia nerwów. Najczęstszą przyczyną neuropatii jest hiperglikemia, czyli podwyższony poziom cukru we krwi oraz cukrzyca typu 1 i 2, choć może być spowodowana także poważnym urazem czy niedoborem witamin z grupy B. Neuropatia często towarzyszy takim chorobom, jak: reumatoidalne zapalenie stawów, stwardnienie rozsiane, guzy w mózgu lub w pobliżu nerwów, niedoczynność tarczycy czy infekcje (borelioza, HIV, półpasiec). Może stanowić także następstwo udaru mózgu lub narażenia na substancje toksyczne, takie jak chemikalia lub metale ciężkie. Uszkodzenie nerwów może ostatecznie doprowadzić do trwałego drętwienia, a nawet paraliżu.

Kto jest narażony na parestezje?

Tymczasowe parestezje mogą wystąpić u każdego i pojawiają się w wyniku wykonywania powtarzających się ruchów, które uciskają nerwy, długotrwałego siedzenia w jednej pozycji czy stosowania niezdrowej diety, która prowadzi do niedoborów witamin, szczególnie witaminy B12 i kwasu foliowego. W przypadku poważnych problemów zdrowotnych, które mogą prowadzić do radikulopatii lub neuropatii, aby uniknąć parastezji, konieczne jest uregulowanie swojego stanu oraz wdrożenie leczenia, które pozwoli na skuteczne wyeliminowanie źródła problemu. Także przyjmowanie pewnych grup leków może stanowić przyczynę parestezji. Są to np.: 

* niektóre rodzaje chemioterapii, 

* niektóre antybiotyki, 

* leki stosowane w terapii AIDS,

* niektóre metody leczenia napadów padaczkowych. 

Oprócz przebytych chorób i przyjmowanych leków znane są także inne czynniki, które zwiększają ryzyko wystąpienia parestezji i są to:

* płeć – kobiety są bardziej narażone na zespół cieśni nadgarstka, prawdopodobnie z powodu węższego kanału nerwowego,

* otyłość – nadwaga może wywierać ucisk na nerwy,

* ciąża – zwiększenie masy ciała oraz poziomu wody związane z ciążą mogą powodować obrzęk i ucisk na nerwy,

* długie przebywanie w łóżku – leżenie przez dłuższy czas może powodować ucisk nerwów i zwiększać ryzyko parestezji,

* zbyt duży wysiłek  – osoby, których praca lub hobby wymaga powtarzalnych ruchów dłoni, łokci lub stóp, są bardziej narażone na parestezje lub uszkodzenie nerwu.

Jak uniknąć parestezji?

Parestezjom nie zawsze można zapobiec, zwłaszcza gdy występuje naturalna tendencja do siadania ze skrzyżowanymi nogami czy zasypiania na rękach. Niemniej warto podjąć kroki w celu złagodzenia ucisku nerwów i poszukać rozwiązania dla swojej sytuacji. Skuteczne może okazać się unikanie powtarzających się ruchów, a w przypadku dłuższego siedzenia – częste wstawanie i poruszanie się przez kilka minut. Kluczowe jest także utrzymanie dobrej postawy i pozycji ciała oraz unikanie urazów, które mogą wystąpić w wyniku nieprawidłowego podnoszenia ciężkich rzeczy. Ważne jest również utrzymywanie prawidłowej wagi i regularne ćwiczenia, w tym siłowe i zwiększające mobilność, które pomagają w budowaniu mięśni. W przypadku często powtarzających się epizodów drętwienia lekarz może zlecić badania obrazowe, takie jak prześwietlenie rentgenowskie, rezonans magnetyczny czy tomografia komputerowa, a w zależności od wyników – skierować pacjenta do specjalisty (neurologa, ortopedy lub endokrynologa). Przewlekła parestezja może być bowiem oznaką choroby lub uszkodzenia nerwów.

Leczenie parestezji 

Leczenie parestezji zależy od jej przyczyny. Jeśli źródłem ucisku nerwów jest uraz czy zaburzenie w układzie ruchu, skuteczna może okazać się fizjoterapia lub rehabilitacja. Fizjoterapię można wykorzystać do wzmocnienia mięśni otaczających dotknięty nerw. Silniejsze mięśnie mogą pomóc złagodzić ucisk i zapobiec drętwieniu, poprawiają także elastyczność, zakres ruchu i mobilność. Gdy parestezja jest spowodowana chorobą podstawową, podjęcie jej leczenia może skutecznie złagodzić objawy parestezji. W niektórych przypadkach konieczna może być operacja chirurgiczna w celu zmniejszenia nacisku na nerw. Taki zabieg może oznaczać uwolnienie więzadła nadgarstka, usunięcie ostrogi kostnej czy zoperowanie przepukliny. Rodzaj operacji zależy od konkretnych objawów oraz ich przyczyny. Niektóre rodzaje uszkodzeń nerwów pozostają jednak nieodwracalne.