Beta-blokery, jak ich sama nazwa wskazuje, działają poprzez blokowanie receptorów adrenergicznych beta-1 i beta-2. Powoduje to zmniejszenie częstotliwości akcji serca, obniżenie wartości ciśnienia tętniczego, śródgałkowego oraz (co jest skutkiem ubocznym) skurcz mięśni gładkich oskrzeli. Wskazaniem do ich stosowania jest głównie choroba wieńcowa i nadciśnienie tętnicze. Ze względu na łagodzenie objawów somatycznych lęku znajdują także zastosowanie w terapii nerwic czy łagodzeniu objawów odstawiennych u alkoholików. Depresja, zmora naszych czasów, można powiedzieć śmiało kolejna choroba cywilizacyjna, to także jeden z efektów ubocznych wymienionych na ulotkach niektórych beta-blokerów. Stowarzyszenie The American Heart Association twierdzi również, że depresja jest istotnie czynnikiem ryzyka u osób zagrożonych ostrym zespołem wieńcowym. Powstaje więc pytanie czy to nie czasami beta-blokery mogą w pewnym stopniu stać się przyczyną wystąpienia zaburzeń psychicznych u tej grupy pacjentów (błędne koło)?

Depresja należy obok zmęczenia i zaburzeń seksualnych do najczęściej zgłaszanych działań niepożądanych beta-adrenolityków chociaż naukowcy nie wiedzą dokładnie jaki tego patomechanizm. Początkowe doniesienia opisujące objawy depresji dotyczyły osób zażywających propranolol. Lek ma zdolność penetracji bariery krew-mózg dzięki swojej lipofilowej budowie. Już w 1967 roku British Medical Journal pisał o serii 89 przypadków pacjentów leczonych propranololem na nadciśnienie tętnicze, u których odnotowano wzrost zachorowań na depresję zależny proporcjonalnie od dawki medykamentu i czasu jego przyjmowania. Dlaczego więc po kilkudziesięciu latach wciąż nie ustalono jednoznacznie tej korelacji?  Późniejsze badania przyniosły niejednoznaczne, odmienne rezultaty co skłoniło świat naukowy do dalszych poszukiwań. Sugerowano bowiem, że prawdopodobnie dotychczasowe wyniki były fałszywie pozytywne lub negatywne.

Co przyniosły najnowsze wyniki badań? Ostatnie doświadczenia w tym zakresie prowadzone były w kilku ośrodkach z udziałem pacjentów kardiologicznych. Badacze są bardziej skłonni przyznać brak korelacji pomiędzy zażywaniem beta-blokerów a występowaniem objawów depresyjnych a nawet w niektórych przypadkach stwierdzono mniej przypadków wystąpienia choroby u osób stosujących beta-adrenolityki. Najczęściej przepisywanym lekiem jest metoprolol (77%), natomiast inne leki hydrofilowe stanowią tylko 7%. Ogólnie rzecz biorąc wyniki pacjentów przyjmujących medykamenty obu typów nie różniły się znacząco. W innym badaniu odnotowano znaczący spadek ryzyka wystąpienia depresji w rok od zawału – ogółem 49%. U osób zażywających niskie dawki beta-blokerów procent ten wynosił 36, natomiast wysokie – aż 58! Dokonana metaanaliza z 15 badań obejmująca łącznie 35 tysięcy pacjentów również nie potwierdziła opisywanej zależności. W metaanalizie uwzględniono wszystkie leki należące do opisywanej farmakologicznej.

Podsumowując w temacie jest jeszcze wiele do zrobienia. Ostateczny werdykt co do depresjogennych właściwości beta-adrenolityków nie został jeszcze przesądzony. Lekarze natomiast powinni uważać aby nie sugerować pacjentom, że ewentualne objawy depresji mogą być powodowane lekiem, wywołując być może niezamierzony efekt nocebo.