William C. Campbell urodził się w 1930 roku w Irlandii i uczył się w Stanach Zjednoczonych na Drew University w New Jersey. Satoshi Omura to absolwent Kitasato University w Tokio, urodzony w Japonii w 1935 roku. Uczeni podjęli współpracę, by zająć się tematem chorób pasożytniczych, takich jak słoniowacizna, czy ślepota rzeczna. Słoniowacizna inaczej nazywana jest obrzękiem limfatycznym. To schorzenie spowodowane utrudnionym odpływem limfy, przejawiające się nadmiernym, nienaturalnie wyglądającym obrzękiem kończyn. Słoniowaciznę wywołuje nicień Wuchereria bancrofti. Ślepota rzeczna przejawia się rozległym stanem zapalnym atakującym różne tkanki, prowadząc do ich zniszczenia. Dotyczy zwłaszcza tkanek oczu, jest drugą pod względem częstości przyczyną ślepoty na świecie. Powodują ją nicienie Onchocerca volvulus. Obie te choroby są przenoszone przez komary i muchy. Obiektem zainteresowań Satoshi Omury są produkty naturalne- ich hodowla na dużą skalę i charakteryzacja. Zajmował się on hodowlą bakterii pochodzących z gleby i udało mu się wyizolować 15 wcześniej nieznanych bakterii o przeciwpasożytniczej aktywności. Spośród nich najbardziej znaczącą okazała się bakteria Streoptomyces avermitilis. Satoshi Omura wysłał wszystkie 15 szczepów do laboratorium Williama C. Campbella, który jako ekspert do spraw biologii pasożytów zajął się analizą ich ekstraktów. Były one podawane wraz z pożywieniem myszom zainfekowanym przez pasożyty. Jeden z ekstraktów okazał się całkowicie zabijać wszystkie obecne w organizmach zwierząt pazożyty. William C. Campbell wyizolował z niego substancję bioaktywną, którą nazwał Awermektyną. Następnie dokonał kilku koniecznych modyfikacjach struktury i nowa postać substancji przyjęła nazwę Iwermektyna. Po spektakularnych sukcesach wykazanych podczas badań na zwierzętach uczeni doszli do wniosku, że czas sprawdzić jakie skutki przyniesie Iwermektyna u ludzi. Próby kliniczne przeprowadzone na pacjentach chorujących na ślepotę rzeczną wykazały, że już pojedyncza dawka leku skutkuje całkowitą redukcją obecności pasożytów.

Laureaci tegorocznej Nagrody Nobla (od lewej: William C. Campbell, Satoshi Omura, Youyou Tu. źródło:Science Magazine)

Youyou Tu urodzona w 1930 roku w Chinach studiowała w Pekinie na Beijing Medical College. Od zawsze w obszarze jej zainteresowań była medycyna tradycyjna i naturalne sposoby leczenia. Odkryła ona nadspodziewanie efektywną metodę leczenia malarii. To choroba przenoszona przez komary, której źródłem są jednokomórkowe pierwotniaki z gatunku Plasmodium. Infekcja prowadzi do rozwinięcia się gorączki, której towarzyszy poczucie zmęczenia, dreszcze, nadmierne pocenie się i wymioty. Ostatecznie malaria może doprowadzić zakażonego do zapadnięcia w śpiączkę lub śmierci. Na całym świecie ponad pół miliona osób rocznie umiera z jej powodu, przy czym najcięższe skutki malaria przynosi u dzieci. Youyou Tu analizowała rozmaite substancje naturalne i tak trafiła na przesłanki świadczące o tym, że Artemisia annua, znany jako słodki piołun ma działanie przeciwmalaryczne. Postanowiła zbadać wpływ jego ekstraktu na myszy zakażone tą chorobą. Okazało się, że ekstrakt ze słodkiego piołunu zwalcza malarię, jednak rezultaty jej badań nie były spójne. Youyou Tu wróciła zatem do poszukiwań literaturowych i w książce liczącej blisko 1700 lat odkryła przepis, który zainspirował ją do opracowania nowej metody ekstrahowania substancji aktywnej z Artemisia annua. Substancja ta nazwana została Artemizyną i po przebadaniu okazało się, że ma stuprocentową skuteczność w leczeniu malarii wśród zainfekowanych myszy i małp.

Natalia Martuzalska