Wilk straszny – co to za zwierzę?

Wilk straszny (z łac. Canis dirus lub Aenocyon dirus) to wymarły gatunek ssaka należący do rodziny psowatych. Zamieszkiwał Amerykę Północną i Południową w okresie późnego plejstocenu (ok. 125-10 tys. lat temu), będąc jednym z najbardziej znanych drapieżników epoki lodowcowej. Cechujący się większymi rozmiarami, masywniejszą budową, grubym futrem i silniejszymi szczękami niż współczesny wilk szary wilk straszny stał się inspiracją dla fikcyjnych wilkorów z serialu Gra o tron. To właśnie ten wymarły gatunek znalazł się w centrum zainteresowania badaczy z Dallas.

Genetyka i technologia w procesie de-ekstynkcji

Naukowcy rozpoczęli badania od sekwencjonowania genomu wilka strasznego na podstawie jego skamieniałości – zęba pochodzącego sprzed 13 tys. lat i kości ucha liczącej 72 tys. lat. Następnie zmodyfikowali DNA wilka szarego – odtworzenie wilka strasznego wymagało zaledwie 20 modyfikacji w 14 genach wilka szarego, jednak wprowadzone zmiany doprowadziły do powstania szeregu istotnych różnic fenotypowych, w tym białego umaszczenia (jak u Romulusa i Remusa), większych rozmiarów ciała, silniej rozwiniętych barków, szerszej czaszki, powiększonych zębów i szczęk, bardziej umięśnionych kończyn oraz odmiennych cech wokalnych, szczególnie w zakresie wycia i skomlenia.

Do klonowania wykorzystano nieinwazyjną metodę – komórki progenitorowe z krwi (EPCs) – zamiast tradycyjnych próbek tkanek oraz wyizolowania pojedynczej komórki, jak to zwykle ma miejsce podczas klonowania. Zmodyfikowane jądro komórkowe wszczepiono do komórek jajowych, a rozwijające się zarodki umieszczono w organizmach dużych suczek psów jako matek zastępczych. Narodziny wilków – w tym Romulusa i Remusa w październiku 2024 r. oraz samicy Khaleesi w styczniu 2025 r. – zakończyły się sukcesem. Obecnie Romulus, Remus i Khaleesi żyją w chronionym ośrodku na 2 tys. akrach w USA, choć dokładna lokalizacja pozostaje tajemnicą. Mają zapewnioną opiekę weterynaryjną, odpowiednie warunki klimatyczne i dedykowaną dietę (zbliżoną do ich naturalnego sposobu odżywiania).

Czy to tylko eksperyment?

Colossal Biosciences nie zamierza zaprzestać prowadzenia badań w kierunku odtwarzania genotypów wymarłych gatunków – w planach jest także de-ekstynkcja ptaka dodo czy mamuta włochatego. Firma podkreśla, że technologie inżynierii mogą pomóc w ochronie istniejących, zagrożonych gatunków. Według Centrum Różnorodności Biologicznej do roku 2050 może dojść do utraty nawet 30% globalnej różnorodności genetycznej. Beth Shapiro, Chief Science Officer w Colossal Biosciences, oraz dyrektor generalny firmy Ben Lamm podkreślają, że inżynieria genetyczna stanowi kluczowe narzędzie w przeciwdziałaniu temu zjawisku. Przedstawiciele firmy zwracają uwagę, że technologia ta nie tylko niesie za sobą potencjał etycznego działania, lecz stanowi wręcz moralny obowiązek – sposób, w jaki ludzkość może zadośćuczynić za doprowadzenie wielu gatunków na skraj wyginięcia i odbudować relację z przyrodą.

Krótki film dotyczący omawianego w artykule przedsięwzięcia można zobaczyć poniżej:

Dalsze kierunki badań

Autorzy badania sugerują, że wykorzystana do tego eksperymentu technologia może służyć nie tylko wskrzeszaniu, ale też ratowaniu zagrożonych gatunków. Colossal Biosciences planuje dalsze eksperymenty, a najbliższym celem jest stworzenie „mamutów funkcjonalnych” – słoni azjatyckich z genami odpowiadającymi za cechy mamutów, takie jak gęste futro czy odporność na zimno. Firma zapowiada narodziny pierwszego mamuciątka na rok 2028.

Czy de-ekstynkcja wymarłych gatunków naprawdę jest możliwa?

Choć przedstawiciele firmy Colossal Biosciences szeroko omawiają sukces „wskrzeszenia” wymarłego wilka strasznego, temat budzi wiele kontrowersji w środowisku naukowym, które twierdzi, że przeprowadzone modyfikacje nie są równoznaczne z prawdziwym odtworzeniem gatunku. – Genom wilka szarego składa się z ok. 2,4 mld pojedynczych zasad. Firma Colossal twierdzi, że genomy wilka szarego i wilka strasznego są identyczne w 99,5%, ale to wciąż oznacza ponad 12,2 mln indywidualnych różnic. Tak więc wilk szary z 20 modyfikacjami w 14 genach, nawet jeśli są to kluczowe różnice, nadal pozostaje w dużym stopniu wilkiem szarym – uważa Nic Rawlence, paleontolog z Uniwersytetu Otago w Nowej Zelandii. Ponadto naukowiec podkreśla, że analizowane DNA wilka strasznego jest zbyt fragmentaryczne, aby mogło zostać faktycznie odtworzone. Krytycy wyrażają także obawy dotyczące etyki takich działań, wskazując na potencjalne problemy związane z dobrostanem zwierząt czy wykorzystaniem matek zastępczych oraz ryzykiem wprowadzenia nieprzewidzianych konsekwencji ekologicznych.

Wraz z ogłoszeniem projektu dotyczącego wilka strasznego firma Colossal poinformowała o zastosowaniu podobnych technik badawczych wobec krytycznie zagrożonego gatunku wilka rudego, czego efektem było narodzenie się czterech szczeniąt. Może to stanowić istotny krok w odbudowie populacji, której liczebność na wolności spadła poniżej 20 osobników. Należy jednak zauważyć, że prace nad genetyką wilka rudego nie wymagają równoczesnych prób odtworzenia dawno wymarłych gatunków, takich jak wilk straszny, który wyginął z przyczyn naturalnych. Eksperci sugerują zatem, aby w tej sytuacji skupić się na realnej ochronie gatunków zagrożonych.