Prezes Urzędu Patentowego RP dr Alicja Adamczak podkreślała w zeszłym roku, że wedle statystyk Światowej Organizacji Własności Intelektualnej Polska zajmuje 15. miejsce według liczby zgłoszeń wynalazków do ochrony, a 18. miejsce pod względem liczby uzyskanych praw wyłącznych. Skąd taka wysoka pozycja? Być może wynika z dość przystępnych kosztów patentowania w naszym kraju. Oczywiście, dla jednego mogą one być niskie, a dla innego i tak za wysokie. Zależy to od charakteru wynalazku oraz wielu czynników rynku, a przede wszystkim od tego czy poniesiony nakład zwróci się czy nie.

Ile naprawdę kosztuje krajowy patent?

Zgłaszający swój wynalazek ma obowiązek wnieść do Urzędu Patentowego opłatę w wysokości 550 zł zwaną opłatą za zgłoszenie. Nie gwarantuje ona otrzymania patentu, a jest kosztem z tytułu z rozpoczęcia procedury związanej z nadaniem prawa wyłącznego. Z praktycznego punktu widzenia po otrzymaniu informacji o przyjęciu zgłoszenia oraz nadaniu numeru sprawie przez Urząd Patentowy możemy być spokojni o los wynalazku. Pozwala to nam na podjęcie działań związanych z wykorzystaniem własności intelektualnej, w tym próbę jego sprzedaży. Po zarejestrowaniu wniosku w Urzędzie Patentowym działania te nie mają wpływu na przebieg procedury i decyzję organu. Analizy przeprowadzone przez UP pozwalają na ocenę stopnia nowości wynalazku i zdolności patentowej.

Zgłoszenia wynalazku może dokonać każda osoba fizyczna, o ile jest w stanie odpowiednio sformułować zgłoszenie i dopełnić wszelkich formalności. W praktyce Urząd Patentowy przyjmuje zgłoszenia nie zachowujące ogólnie przyjętej formy redakcyjnej. Pewne jest jednak, że są one mniej użyteczne. Natomiast w większości przypadków wskazane jest skorzystanie z usług rzeczników patentowych, którzy mają doświadczenie i odpowiednie umiejętności pozwalające na profesjonalne zredagowanie zgłoszenia oraz często są w stanie podnieść wartość finalnego patentu i skalę ochrony. Dodatkowo, w przypadku istnienia patentów w pewnym stopniu podobnych, mogą oni doradzić o możliwościach i zakresie, w jakim istnieje szansa na udzielenie patentu. Skorzystanie z usług rzecznika patentowego to koszt minimum kilkuset złotych.

Po dokonaniu zgłoszenia Urząd Patentowy na jego rozpatrzenie ma czas nawet do 2,5 roku. W praktyce procedura trwa krócej, jednak i tak patenty w wielu postępowaniach i przy sprzyjających warunkach uzyskuje się nie wcześniej niż dopiero po 1,5 roku. W tym czasie mamy prawo pierwszeństwa do wynalazku co oznacza, że nikt nie może z niego korzystać w przypadku uzyskania ochrony. W momencie uzyskania patentu, nie mamy obowiązku wnoszenia kolejnych opłat, ale jednocześnie nie zapewnimy ochrony. Wysokość opłaty za pierwszy okres ochronny trwający trzy lata wynosi 480 zł. W tym czasie w wielu przypadkach można zweryfikować jaka jest wartość rynkowa patentu. Ochrona patentowa w Polsce może trwać do 20 lat. Warunkiem jest wnoszenie opłat za kolejne lata ochrony, które reguluje się już w cyklu rocznym. Za 4. rok ochrony należy wnieść opłatę 250 zł, za każdy kolejny rok opłata jest wyższa i przykładowo za 10. rok ochrony wynosi 650 zł, za 15. już 1.050 zł, a za 20. trzeba uiścić 1.550 zł.

W wielu branżach, gdzie droga pomiędzy wynalazkiem a komercyjnym produktem jest krótka, koszty patentowania nie są istotne – dlatego, że zyski z komercjalizacji pojawiają się już po kilku latach. Ochrona wynalazku staje się uciążliwa w przypadku np. biotechnologii i wynalazków medycznych. Z jednej strony czas niezbędny do wdrożenia produktu oraz w wielu sytuacjach konieczność prowadzenia badań klinicznych opóźnia pierwsze przychody. Z drugiej strony proces komercjalizacji limitowany jest przez brak odpowiednich funduszy, które mogą wynosić nawet kilkadziesiąt milionów złotych. Fakty te działają na niekorzyść podmiotów posiadających patent, ponieważ wyłączne wykorzystanie komercyjne wynalazku ogranicza się często do kilku lat.

Jednak z drugiej strony:

- Koszty patentowania w Polsce są tanie, – podkreśla prof. dr hab. n. med. Jan Lubiński, prezes zarządu Read-Gene S.A. oraz naukowiec Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie - oprócz tego krajowy rynek jest nam dobrze znany. Pozwala to na szybszy zwrot nakładów poniesionych na ochronę praw wyłącznych. W przypadku patentów o zasięgu światowym sprawa jest bardziej skomplikowana. Koszty ochrony są wysokie, a zwrot nakładów jest znacznie trudniejszy. Z doświadczenia wiemy, że najtrudniejsze jest opracowanie rozeznania rynku i wejście na nie. Od firmy wymaga to stworzenia całkowicie nowych struktur organizacyjnych, które zajmą się analizą rynkową i opracowaniem całego systemu logistyczno-marketingowego – dodaje.