Biotechnologia.pl
łączymy wszystkie strony biobiznesu
Krótka historia nitrogliceryny
Dziś przypada 150 rocznica opatentowania nitrogliceryny przez szwedzkiego naukowca Alfreda Nobla Bardzo niestabilna chemicznie substancja, która początkowo znalazła zastosowanie wyłącznie jako materiał wybuchowy oraz składnik dynamitu, ma długą historię – od substancji wybuchowej do substancji aktywnej stosowanej w medycynie. Z czasem odkryto dodatkowe właściwości tego materiału, które wykorzystano do produkcji leków nasercowych

Nitrogliceryna (triazotan gliceryny), oleisty, lekko żółtawy płyn o palącym smaku został rozpowszechniony na całym świecie przez Alfreda Nobla w II połowie XIX wieku.  Związek ten charakteryzuje się dwoma dobrze opisanymi właściwościami fizyko – chemicznymi: materiał silnie niestabilny, wrażliwy na zmiany temperatury oraz wstrząsy – stosowany jako materiał wybuchowy; oraz substancja aktywnie czynna rozszerzająca naczynia krwionośne.

Pomimo tego, iż nitrogliceryna została rozpowszechniona przez Alfreda Nobla, nie jest on jej bezpośrednim wynalazcą. Pierwsze wzmianki dotyczące tego związku chemicznego pochodzą z 1847r, kiedy to włoski chemik Ascanio Sobreno opracował metodę jej syntezy (poprzez zmieszanie gliceryny z kwasem siarkowym i azotowym). On również jako pierwszy zanotował i opisał właściwości tego związku (‘gwałtowny ból głowy’ po spożyciu) – co dalej badał Constantin Hering w 1849r na grupie zdrowych ochotników. Badania nad nową substancją przerwano, ponieważ uznano ją za zbyt niebezpieczną w zastosowaniu (z powodu niestabilności związku i właściwości wybuchowych pod wpływem zmian temperatury i wstrząsów – brak możliwości transportu takiej substancji).

Potencjał nitrogliceryny jako materiału wybuchowego zainteresował Alfreda Nobla, który pomimo wielu opinii, iż taka substancja będzie eksplodowała  w sposób niekontrolowany, testował jej praktyczne wykorzystanie (w jednym z takich wybuchów zginął jego brat Emil). Przez kilka lat udoskonalał wynalazek, ponieważ wierzył w sukces opracowania metody kontrolowanego wybuchu nitrogliceryny. Przełomowym odkryciem Nobla było nasączenie krzemionki nitrogliceryną – w taki sposób powstał dynamit, stosowany do tej pory materiał wybuchowy. Wynalazek opatentowano w 1867r, bardzo szybko rozpowszechnił się na całym świecie.

Nowe zastosowanie nitrogliceryny – w medycynie – opisał kilkanaście lat po wynalezieniu dynamitu angielski lekarz William Murrell – jako pierwszy zanotował i opisał, iż doustne podanie nitrogliceryny w odpowiedniej ilości usuwa ból wieńcowy, czym potwierdził drugą charakterystyczną właściwość tego związku – substancji powodujących rozkurcz mięśni gładkich naczyń krwionośnych a tym samym spadek ciśnienia. Murrell potwierdził swoją obserwację w badaniu na pacjentach z ‘dławicą piersiową’ (wyniki analizy opublikowano w 1879 roku w czasopiśmie „Lancet”). Co istotne, Nobel chorujący na to samo schorzenie (zmarł na chorobę wieńcową), nie chciał zaakceptować nowego zastosowania dla nitrogliceryny. Uważał za ironię fakt, iż jego wynalazek – materiał wybuchowy przyjmuje jako substancję medyczną polepszającą funkcje układu krwionośnego.

Nitrogliceryna jako lek układu sercowo – naczyniowego stosowana jest skutecznie już od 125 lat. XX wiek przyniósł rozwój badań nad zastosowaniem pochodnych nitrogliceryny w medycynie oraz produkcję nowych preparatów medycznych stosowanych w leczeniu choroby wieńcowej. Mimo znacznego zwiększenia ilości preparatów stosowanych w leczeniu tych schorzeń, nitrogliceryna cieszy się do tej pory sporą  popularnością, ponieważ wielu specjalistów twierdzi, iż nitrogliceryna i jej pochodne to jedna z najlepszych grup leków stosowanych w leczeniu choroby niedokrwiennej serca.

 

Źródła

1.„A Short History Of Nitroglycerine And Nitric Oxide In Pharmacology And Physiology” Neville and Alexander Marsh; Clinical and Experimental Pharmacology and Physiology Volume 27, Issue 4, pages 313–319, April 2000

 

2.“Historia leków beta – adrenolitycznych” Meritum - Magazyn Lekarzy Okręgowej Izby Kujawsko – Pomorskiej; 2005

 

3.http://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?sid=53787600&viewopt=PubChem

 

4.http://www.drugbank.ca/drugs/DB00727

 

5.„Alfred Nobel – naukowiec, wynalazca, przedsiębiorca, pisarz i pacyfista”  Maria Jamróz-Piegza; Miesięcznik Naukowo – Techniczny Chemik:

http://www.miesiecznikchemik.pl/index.php?option=com_content&view=article&id=1871:alfred-nobel-naukowiec-wynalazca-przedsibiorca-pisarz-i-pacyfista-&catid=146:iyc2011&Itemid=344

KOMENTARZE
Newsletter