Część uczelni posiadała jednostki zarządzające własnością intelektualną i transferem technologii na długo przed wejściem w życie nowych przepisów związanych ze szkolnictwem wyższym. Tradycja niektórych z nich, posiadających rozmaite nazwy, takie jak np. komórka ds. wynalazczości, sięga nawet lat 60. ubiegłego stulecia. Niektóre z nich utworzono jednak dopiero w odpowiedzi na nowe przepisy. Jednostki, które zajmują się na uczelniach i w instytutach Polskiej Akademii Nauk transferem technologii do gospodarki, nazywane są współcześnie centrami transferu technologii (CTT). Pierwsze CTT w Polsce powstało w 1995 r. we Wrocławiu.

Przedmiotem działalności CTT jest wstępna identyfikacja i ocena potencjału komercyjnego projektów badawczych, zarządzanie własnością intelektualną, komercjalizacja wyników badań naukowych i nowych technologii oraz kreowanie współpracy z biznesem.
CTT w Polsce działają jako jednostki ogólnouczelniane czy związane ściśle z inną jednostką badawczo-rozwojową lub spółki celowe, czyli spółki, w których 100% udziału posiada uczelnia lub instytut. Pierwsza polska przyuczelniana spółka celowa została utworzona w 2009 r. przy Politechnice Łódzkiej.

Silni i słabi
Dojrzałość i poziom aktywności poszczególnych centrów transferu technologii w Polsce są bardzo zróżnicowane. Można wyróżnić ośrodki młode, o małym doświadczeniu, które nie osiągają wyraźnych rezultatów w zakresie komercjalizacji technologii, oraz takie, które mogą poszczycić się dużym doświadczeniem i istotnymi wynikami. Ważne jest jednak to, że nawet te silne i duże CTT nie odnotowują na tyle licznych licencji czy wdrożeń, by te mogły stanowić dla nich istotne źródło finansowania. Takie centra utrzymują się głównie ze świadczonych usług szkoleniowo-doradczych oraz badań zleconych. Koszty funkcjonowania CTT są pokrywane w różnorodny sposób, zależnie od uczelni – jej chęci i możliwości. Często minimalny koszt funkcjonowania CTT pokrywa macierzysta uczelnia, jednak wiele CTT utrzymuje się z projektów komercyjnych i projektów finansowanych ze środków publicznych, wyłonionych na drodze konkursu, oraz świadczenia różnorodnych usług, np. wycen czy ekspertyz. Samofinansowanie dotyczy przede wszystkim tych centrów, które działają jako spółki.

Aktywne działania uczelnianych centrów transferu technologii może ograniczać niewystarczający potencjał kadrowy tego typu jednostek. Problem dotyczy relatywnie niewielkiego zatrudnienia (zdarza się nawet, że są to tylko 2 osoby) oraz braków w zakresie kompetencji kadry. Oba aspekty wynikają w znacznej mierze z ograniczeń finansowych uczelni macierzystej lub samego CTT. Wśród licznych czynników, które wpływają na proces komercjalizacji i sukcesy poszczególnych CTT, można wymienić również: poziom innowacyjności badań prowadzonych na danej uczelni macierzystej, stopień otwartości środowiska naukowego na współpracę i dzielenie się wiedzą, gotowość otoczenia do współpracy z uczelnią, dostępność rynków wchłaniających nowe rozwiązania.
Najskuteczniejsze i najbardziej rozpoznawalne CTT to te, które są niezwykle silnie powiązane ze swoim otoczeniem politycznym i gospodarczym. Dotyczy to nie tylko klientów, jakich pozyskują, ale również sponsorów i instytucji finansujących oraz organów samorządowych.

W jedności siła
Zróżnicowany poziom rozwoju i napotykane problemy z obszaru komercjalizacji zainspirowało kilka CTT w grudniu 2015 r. do zjednoczenia polskich centrów transferu technologii w formie Porozumienia Akademickich Centrów Transferu Technologii (PACTT). Misją PACTT jest:

• Integracja środowiska zawodowego zajmującego się transferem wiedzy i technologii w warunkach akademickich.
• Rozwój kompetencji zawodowych pracowników centrów transferu technologii.
• Współpraca w zakresie komercjalizacji wyników badań naukowych.
• Wspólna reprezentacja członków Porozumienia wobec organów administracji publicznej, związków pracodawców oraz innych podmiotów działających na rzecz innowacji i współpracy nauki z biznesem.

W tej chwili PACTT ma już 44 członków i wciąż sukcesywnie przyłączają się nowi. Członkowie regularnie spotykają się podczas specjalnie organizowanych konferencji, których za każdym razem gospodarzem jest inne centrum transferu technologii.

Autor: dr inż. Joanna Rydzak