IMI to największy w historii projekt badawczy w obszarze biomedycznym, działający na zasadach partnerstwa publiczno-prywatnego zawartego pomiędzy Unią Europejską a przemysłem farmaceutycznym. Dzięki współpracy Komisji Europejskiej i Europejskiej Federacji Przemysłu i Stowarzyszeń Farmaceutycznych EFPIA możliwa jest jedyna w swoim rodzaju współpraca firm farmaceutycznych nad innowacjami na rynkach lokalnych. Jedynie pełna współpraca sektora publicznego oraz prywatnego są w stanie przynieść realne zmiany i postęp na rynku innowacyjnych leków, a także bezpośrednio przełożyć się na poprawę sytuacji pacjentów. Te same działania prowadzone osobno nie rozwiążą wyzwań, przed jakimi stoi dzisiejszy system ochrony zdrowia.

— Projekty realizowane dotychczas w ramach IMI już przynoszą wymierne efekty. Dlatego kolejnym, oczywistym dla nas krokiem jest kontynuacja zawartego partnerstwa publiczno-prywatnego z Komisją Europejską z łącznym budżetem 3 mld €. Wierzymy, że część tych pieniędzy z IMI2 będzie wykorzystana także przez polskich badaczy — powiedziała Magda Chlebus, Director Science Policy, EFPIA.

Dlaczego warto?

Projekt IMI oraz jego druga odsłona - IMI2 - to doskonała okazja do połączenia sił wielu różnych podmiotów, w tym działów medycznych oraz R&D, w dążeniu do wspólnego celu - poprawy jakości zdrowia publicznego. Partnerstwo publiczno-prywatne okazało się doskonałym rozwiązaniem wspierającym ośrodki R&D w Europie. Dzięki niemu dużo łatwiej pokonać przeszkody i podjąć wyzwania stawiane przed środowiskiem naukowym i aktorami polityki ochrony zdrowia.

— Wchodzimy w okres nowej perspektywy finansowej która alokuje na potrzeby nauk podstawowych i stosowanych kwotę ponad 5 mld €. Niebawem rusza program Horyzont 2020, a budżety NCN i NCBR rosną z roku na rok. Pieniędzy będzie naprawdę dużo a w tej chwili naszą największą troską jest to, aby te pieniądze zostały jak najlepiej wydane. W Krajowym Programie Badań wśród 7 priorytetów określających to na co będą wydawane pieniądze z budżetu państwa znajdują się kwestie związane z badaniami biomedycznymi, nowymi produktami medycznymi i ochroną zdrowia. Ponadto kwestie te będą też filarem programu inteligentnej specjalizacji, czyli wspierania obszarów o największym potencjale rozwoju.  Póki co Polska ma słabą reprezentację w IMI, mimo iż polski przemysł biomedyczny jest szanowany na arenie europejskiej.  Liczę na to, że uda nam się tę sytuację zmienić. Jest to największa szansa na fundusze na badania w historii i zapewne długo taka szansa się nie powtórzy. Warto z niej skorzystać. — mówił Mateusz Gaczyński, Dyrektor Departamentu Strategii Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Przez ostatnie lata udało się dokonać wiele, a każdy sukces to konkretne korzyści dla pacjentów. Wciąż jednak istnieją obszary terapeutyczne i choroby, wobec których lekarze pozostają bezradni. Dlatego właśnie tak istotna jest ciągła praca nad innowacyjnymi lekami, szczepionkami i terapiami. Wśród najważniejszych obszarów terapeutycznych wspieranych przez granty IMI oraz IMI2, należą choroby nowotworowe, wzrastająca antybiotykooporność bakterii, czy choroba Alzheimera.

— Innowacje to niezbędny warunek rozwoju medycyny. Polscy naukowcy i przedsiębiorcy mają ogromny potencjał, który warto wykorzystać ubiegając się o finansowanie w ramach 11 konkursu IMI. Jako INFARMA jesteśmy przekonani, że bliska współpraca przemysłu farmaceutycznego ze świetnie przygotowanymi przedstawicielami polskiej nauki przyniesie znakomite efekty, a w dalszej perspektywie konkretne korzyści dla pacjentów. Inicjatywa IMI doskonale wpisuje się również w plany polskiego rządu odnośnie innowacyjnej gospodarki, która jest priorytetem w nowej perspektywie finansowej UE. Innowacyjna gospodarka to strategiczny kierunek, jeśli wzrost gospodarczy ma być trwały i generować wartość dodaną dla polskiego społeczeństwa — powiedział Paweł Sztwiertnia, Dyrektor Generalny INFARMA. 

Polska jest słabo reprezentowana w IMI

Z Polski jednak wciąż napływa stosunkowo mało aplikacji. W ramach pierwszych ośmiu grantów, na które IMI miało do rozdysponowania wśród naukowców i instytucji europejskich, ponad 700 milionów €, do Polski trafiło niespełna 0,1% tej kwoty, czyli niecałe 700 tysięcy €. Co więcej, na 40 realizowane z tych pieniędzy projekty, w zaledwie czterech uczestniczyły jednostki naukowe z naszego kraju. Daleko nam do pionierów w pozyskiwaniu funduszy na badania naukowe jakimi są Brytyjczycy, którzy za pieniądze z grantów IMI przeprowadzili uczestniczą we wszystkich projektach IMI i uzyskali już ponad 160 milinów €. Stąd właśnie zrodziła się idea zorganizowania konferencji poświęconej pozyskiwaniu funduszy na badania biomedyczne z IMI.

— Dzisiejsza konferencja ma nie tylko zachęcić potencjalnych beneficjentów, ale też wytłumaczyć ewentualne wątpliwości w wypełnianiu całej dokumentacji niezbędnej do przygotowania zgłoszenia. Wierzę, że współpraca i zaangażowanie IMI, EFPIA, INFARMY oraz Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego pomoże w skutecznym dotarciu do badaczy i udowodni, jak wiele mają oni do zaoferowania światu nauki. Jako INFRAMA chcemy pomagać wnioskodawcom przy składaniu wniosków, aby dotacje europejskie wróciły do Polski. Zaczniemy przede wszystkim od rozpowszechniania informacji nt. IMI wśród potencjalnych wnioskodawców publicznych tj.  w środowisku akademickim, w ośrodkach klinicznych, wśród pacjentów, Małych i Średnich Przedsiębiorstw, urzędów regulacyjnych. Musimy pamiętać, ze pozostało raptem trzy miesiące na wejście do międzynarodowego konsorcjum w ramach IMI 1. Planujemy opublikować na stronach INFARMA informacje o konkursach oraz zorganizować serię webinariów o IMI. Będziemy ponadto wspierać organizację wszelkiego rodzaju dni, warsztatów, czy szkoleń informacyjnych. —  dodał Paweł Sztwiertnia.

Polska ma silną tradycję w badaniach biomedycznych dlatego też IMI chce zachęcić naukowców z uniwersytetów, instytutów naukowych oraz małych i średnich przedsiębiorstw, jak również przedstawicieli grup pacjentów, do składania podań do udziału w nowych, ciekawych projektach w ramach jedenastego naboru wniosków o dotacje.

— Poprzez uczestnictwo w projektach Innovative Medicines Initiative (IMI) badacze uniwersyteccy mają unikatową szansą na współpracę z najlepszymi naukowcami z całej Europy, a także na realizację badań biomedycznych nad lekami przyszłości na najwyższym poziomie – powiedziała Magda Gunn, PhD Scientific Project Manager w IMI.

— IMI daje olbrzymie możliwości. Przemysł farmaceutyczny i rozwijanie nowych leków to obszary, które bardzo dynamicznie się zmieniają. Każdy kto w tym uczestniczy lub chciałby uczestniczyć ale używa przestarzałych technologii - przepadnie. Staroświeckość w metodologii badań i rozwoju znacznie ogranicza możliwości i hamuje potencjał. IMI nastawione jest wyłącznie na zupełnie nowoczesne podejście do ochrony zdrowia i rozwoju związanych z tym technologii. — powiedział Maciej Bagiński, IMI State Representative.

Granty na badania biomedyczne, zwłaszcza takie, które mogą mieć realny wpływ na przebieg całego procesu badawczego, są niezwykle cennym wsparciem dla polskich badaczy. Rzeczywistość, w której się dziś znajdują to brak specjalizacji oraz brak jednoznacznie określonych mechanizmów wsparcia ze strony państwa.

Jako kierownik polskiego zespołu biorącego udział w projekcie finansowanym z ramienia IMI mogę stwierdzić, iż są to projekty o najwyższym stopniu innowacyjności, choć - trzeba być tego świadomym - iż są one wymagające pod względem organizacyjnym. Jako osoba odpowiedzialna za rozwój nauki na Warszawskim Uniwersytecie Medycznym wiem, iż ponadnarodowe projekty badawcze o dużym zasięgu gdzie każdy zespół wnosi swoją specjalizację stanowią przyszłość nauki. Aby uprawiać naukę na najwyższym światowym poziomie musimy, jako polscy naukowcy stać się liczącymi uczestnikami takich inicjatyw – powiedział prof. dr hab. n. med. Sławomir Majewski Prorektor do spraw Nauki i Współpracy z Zagranicą Warszawski Uniwersytet Medyczny, Projekt BASTION.

Głos naukowca

Podczas Konferencji padło też sporo słów zmuszających do refleksji nad polskim systemem wspierania nauki i badań stosowanych. Kierownik Projektu BASTION, prof. Jakub Gołąb do obecnych możliwości uczestnictwa Polski w konsorcjach działających w ramach IMI podchodzi z dużą dozą ostrożności

— Polski potencjał badawczy niewątpliwie się zwiększa ale jest to proces ewolucyjny i nie da się przeprowadzić go na siłę, z dnia na dzień, choćby nie wiadomo jak dużo pieniędzy wpompować w polską naukę. Nauka wymaga warsztatu, opracowania narzędzi badawczych i ale przede wszystkim budowania kompetencji u ludzi. Nie tylko naukowców. Niesamowicie ważny jest również rozwój zespołów administracyjnych wspomagających naukowców. W Polsce brak jest programów wspierających rozwój administracji. A nie rozwiniemy się bardziej bez takiej pomocy. Mogę na przykład dokonać wspaniałego odkrycia naukowego o potencjale aplikacyjnym, ale nie zajmę się komercjalizacją ponieważ musiał bym zostawić dalsze badania na boku. W tym aspekcie brak jest wsparcia ze strony uczelni, a także osób, które potrafiłyby dalej zająć się efektywną komercjalizacją. To jest gigantyczny problem. A kształcenie takich osób jest czasochłonne i zajmie jeszcze kilka lat. 

Słyszymy, że w nowej perspektywie finansowej będzie finansowana głównie komercjalizacja wyników badań naukowych. Wobec tego kto będzie finansował same badania naukowe? Pieniądze mają iść na zastosowanie wyników badań w praktyce. Ale kto te badania ma robić i za jakie fundusze? Aby rozwinęły się badania komercyjne trzeba najpierw sfinansować badania podstawowe i zbudować zespoły badaczy o ogromnych kompetencjach, zbudować kontakty z naukowcami na całym świecie. W Polsce istnieje ogromna wyrwa w finansowaniu nauki. NCN finansuje wyłącznie badania podstawowe. Te badania wręcz nie mogą być nastawione na zastosowanie praktyczne. NCN jeżeli tylko we wniosku grantowym widzi, że coś może mieć praktyczne zastosowanie to taki wniosek odrzuca z powodów formalnych. NCBR z kolei w myśl ustawy ma finansować badania stosowe czyli badania podstawowe, które mają być wykorzystane w praktyce i powinny prowadzić do powstania komercjalizowanych wynalazków. NCBR jednakże nie realizuje tego celu. Istniejące programy są zbyt krótkie i zbyt mało dofinansowane w stosunku do potrzeb.

W USA głównym źródłem finansowania badań z dziedziny biomedycyny jest NIH – czyli Narodowy Instytut Zdrowia. W Polsce Ministerstwo Zdrowia w ogóle nie chce na ten temat rozmawiać.

Chcemy finansować komercjalizację badań stosowanych ale nie finansujemy samych badań. Dlatego tym bardziej optymistyczne jest, że istnieją takie inicjatywy jak IMI. Na razie reprezentacja polskich zespołów badawczych jest nieliczna, ale wierzę że będzie ich więcej. Z roku na rok.

Po tej wypowiedzi Magda Chlebus dodała — IMI jest źródłem finansowania właśnie badań stosowanych i może uzupełnić tę lukę o której opowiadał prof. Gołąb. I jest to tak naprawdę jeszcze jeden dodatkowy powód aby się o te finanse starać.

Czas ucieka

W ramach jedenastu konkursów IMI1 w projekty badawcze realizowane przez partnerów publicznych i prywatnych łącznie zainwestowanych zostanie około 2 mld euro. Jedenasta już tura naboru wniosków, która ogłoszona została 13 grudnia 2013 roku, obejmuje 8 obszarów: artretyzm, choroba Alzheimera, onkologia, choroby przenoszone przez zwierzęta, nowe narzędzia wspierające rozwój leków, oporność antybakteryjną (dwa tematy) oraz wpływ medycyny na środowisko. Budżet przeznaczony na dotacje dla potencjalnych beneficjentów wynosi w tym roku około 170 mln Euro. Aplikacje przyjmowane będą do 8 kwietnia 2014 roku.

Więcej informacji:

Wiecej informacji na temat IMI:  www.imi.europa.eu
IMI 11 nabór na wnioski o dotacje: http://www.imi.europa.eu/content/stage-1-11

Związek Pracodawców Innowacyjnych Firm Farmaceutycznych INFARMA - www.infarma.pl