Wydawać by się mogło, że broń biologiczna to niemal współczesna broń – przecież przed końcem XVII wieku nikt nie zdawał obie sprawy z istnienia bakterii, a co dopiero z ich stosowania na polu bitwy. A jednak już w czasach starożytnych korzystano z broni, którą obdarzyła nas natura.

Zatruwanie strzał toksynami pochodzenia biologicznego, podrzucanie jadowitych węży, zatruwanie studni, porzucanie zwłok żołnierzy zmarłych z powodu chorób zakaźnych – wszystkie te sposoby spełniają warunki definicji broni biologicznej, która mówi broni masowej zagłady, której ładunkiem są wirusy, bakterie, grzyby, toksyny pochodzenia mikrobiologicznego lub roślinnego oraz zwierzęta i owady będącymi ich wektorami. Sposoby te znane były i stosowane od stuleci, na długo przed tym, zanim odkryto mechanizm ich działania.

Pierwsze udokumentowane przypadki użycia broni biologicznej w czasach nieco bliższych współczesnym sięgają XIV wieku, kiedy podczas oblężenia Kaffy wrzucano do twierdzy, za pomocą katapult, ciała zmarłych na dżumę, co czyniono zresztą w późniejszym czasie, na przykład na początku XVIII wieku podczas wojny Rosji ze Szwecją. Podobne techniki stosowali Brytyjczycy podczas zdobywania Ameryki Północnej – Indianie, ze względu na kompletny brak odporności na ospę byli wyjątkowo narażeni na wywołujący ją wirus, co skrzętnie wykorzystali Brytyjczycy podczas Powstania Pontiaka, porzucając chociażby rzeczy codziennego użytku, które miały wcześniej kontakt z zarażonymi.

Czasy współczesne nie są wolne od prób wykorzystania broni biologicznej – podczas I Wojny Światowej próbowano niszczyć pola uprawne nieprzyjaciela za pomocą grzybów oraz zabijać zwierzęta oraz ludzi za pomocą bakterii wąglika czy nosacizny. Natomiast pod koniec okresu dwudziestolecia międzywojennego oraz podczas II Wojny Światowej prowadzono intensywne badania nad zastosowaniem mikroorganizmów w warunkach bojowych, co zaowocowało wytworzeniem skutecznej broni biologicznej bazującej na wągliku, tularemii, durze brzusznym, czy toksynie botulinowej. O ile nie ma udokumentowanych przypadków zastosowania broni biologicznej w walce na Starym Kontynencie, o tyle armia Cesarstwa Japonii nie miała zahamowań przed stosowaniem jej podczas wojny z Chinami czy przed eksperymentami na ludziach (Jednostka 731 w Mandżurii).

W okresie powojennym prace nad bronią biologiczną nie ustały. Dalej pracowano nad optymalizacją oraz sposobem przenoszenia zabójczych patogenów, aż do czasu Konwencji o Broni Biologicznej w 1972 roku, podczas której państwa podpisujące zobowiązały się do zaprzestania nabywania, rozwijania oraz przekazywania broni biologicznej. Pomimo konwencji, nadal prowadzone były badania nad śmiercionośnymi mikroorganizmami i ich udoskonalanie, czego dowodem jest na przykład katastrofa w Swierdłowsku, gdzie w wyniku uwolnienia przetrwalników laseczki wąglika zginęło od kilkudziesięciu do kilkuset osób czy przyznanie się przez Irak, po I wojnie w zatoce perskiej, do posiadania ponad 19 tysięcy litrów toksyny botulinowej, zdolnej do trzykrotnego zabicia całej populacji ludzkiej.

Abstrahując od (nie)oficjalnych programów wojskowych związanych z produkcją broni biologicznej, znane są również przypadki ataków terrorystycznych z zastosowaniem mikroorganizmów i ich metabolitów. W połowie lat 90 japońska sekta kilkukrotnie próbowała rozpylić toksynę botulinową w tokijskim metrze, a w 2001 roku, tydzień po ataku na World Trade Center, rozsyłane były do mediów oraz senatorów USA listy zawierające przetrwalniki wąglika.

Obecnie największe obawy związane z bronią biologiczną obejmują atak bioterrorystyczny zorganizowany przez Państwo Islamskie i powiązane z nim organizacje terrorystyczne lub wypuszczenie z laboratorium zmodyfikowanego genetycznie, odpornego na leczenie mikroorganizmu.

Rafał Madaj