Eksperci kampanii „Akcja Kardioprotekcja” podkreślają, że pomimo iż polska kardiochirurgia jest jedną z najlepszych Europie, to w badaniu przeżywalności po incydentach sercowo-naczyniowych niestety tracimy znaczny odsetek pacjentów przez zbyt mały dostęp do kardiorehabilitacji. Nadal brakuje nam kompleksowej opieki nad pacjentem i dlatego istotne jest zwiększenie liczby pacjentów rehabilitowanych kardiologicznie, a tym samym – zwiększenie ich szans na przeżycie.

Rehabilitacja kardiologiczna w Szwecji

W Szwecji programy rehabilitacji kardiologicznej charakteryzują się długim okresem jej trwania – od 2 do 14 miesięcy. Po wypisie ze szpitala każdy pacjent ma zagwarantowaną indywidualną wizytę u pielęgniarki, a 90% z tych wizyt odbywa się w ciągu trzech tygodni od wypisu. Większość programów proponuje treningi wysiłkowe oraz grupowe sesje edukacyjne. Wszystkie programy przekazują swoje dane do krajowego rejestru SWEDEHEART. 60% z nich regularnie analizuje wyniki z tego audytu, co pomaga w podnoszeniu jakości opieki. Niemal wszystkie programy, bo aż 96%, dysponują zespołem składającym się z kardiologa, fizjoterapeuty i pielęgniarki, a 76% z nich ma również dyrektora medycznego [2]. – Udział pacjentów w rehabilitacji kardiologicznej jest wyjątkowo wysoki w porównaniu z innymi krajami Europy – uczestniczy w niej 75% wszystkich pacjentów po zawale serca w wieku powyżej 80 lat. Ogólna jakość tego typu programów oferowanych w Szwecji jest bardzo wysoka i powinna być przykładem dla krajów, które oferują mniejszy dostęp do rehabilitacji kardiologicznej – uważa prof. Piotr Jankowski, ekspert kampanii „Akcja Kardioprotekcja”. Poniżej liczba dostępnych programów rehabilitacji kardiologicznej w poszczególnych państwach na świecie.

Rehabilitacja kardiologiczna w Polsce

W Polsce kompleksową rehabilitację kardiologiczną przechodzi jedynie 25% pacjentów [3], a jedną z przyczyn jest brak edukacji, że rehabilitacja kardiologiczna powinna być formą leczenia wdrożoną jak najszybciej po przebytym incydencie sercowo-naczyniowym. – W Polsce odnotowywana jest bardzo dobra reakcja na ostry incydent wieńcowy, taki jak zawał serca, a efekty leczenia tego typu przypadków osiągają światowy poziom. Niemniej obserwując pacjentów po zdarzeniach (ich jakość życia oraz wskaźniki śmiertelności), spadamy na ostatnie miejsca w rankingach europejskich. Głównymi przyczynami tego stanu rzeczy są brak rozpoczęcia rehabilitacji kardiologicznej w odpowiednim momencie oraz niedostatecznie zorganizowana opieka nad pacjentem – akcentuje prof. dr hab. n. med. Ryszard Piotrowicz, ekspert kampanii „Akcja Kardioprotekcja”. Z danych CDC wynika, że osoby, które uczęszczają na 36 sesji z zakresu rehabilitacji kardiologicznej, mają o 47% niższe ryzyko śmierci i o 31% mniejsze ryzyko ponownego zawału serca niż osoby, które biorą udział tylko w jednej sesji [4].

„Ścieżka Pacjenta” po incydencie sercowo-naczyniowym

Pacjent kardiologiczny, który przeszedł incydent sercowo-naczyniowy, może uzyskać skierowanie na rehabilitację w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia wystawione przez lekarza z: oddziału kardiochirurgicznego, kardiologicznego, chorób wewnętrznych, poradni kardiologicznej lub poradni rehabilitacyjnej mającej umowę z NFZ. Rehabilitacja kardiologiczna może być realizowana w formie stacjonarnej, ambulatoryjnej lub jako telerehabilitacja hybrydowa, która składa się z dwóch etapów (po tygodniowym pobycie w szpitalu lub na oddziale dziennej opieki pacjent może przejść na korzystanie zdalne). Bardzo ważne jest, aby nie zwlekać z decyzją i traktować rehabilitację jako dalszy etap leczenia po przebytym zawale. Przynosi ona korzystne efekty, na czele których znajduje się m.in. modyfikacja czynników ryzyka rozwoju miażdżycy i jej powikłań (zawału serca, udaru mózgu). – Rehabilitacja powinna się rozpocząć nie później niż w ciągu 30 dni po wypisie ze szpitala, w przypadku niepowikłanej angioplastyki lub zawału – nie później niż do 56 dni – dodaje prof. Piotrowicz. 

Pojawiają się również sytuacje, w których lekarz wypisuje skierowanie pacjentowi do programu rehabilitacji, ale pacjent nie jest do niego przekonany lub nie posiada wystarczającej wiedzy, jak ważna jest kontynuacja leczenia po incydentach sercowo-naczyniowych. Naprzeciw problemowi wychodzi kampania społeczno-edukacyjna „Akcja Kardioprotekcja”, która oferuje pakiet informacji na temat kompleksowej rehabilitacji kardiologicznej. Jest ona szczegółowo opisana na stronie internetowej kampanii. Dodatkowo udostępniona została „Ścieżka Pacjenta” – przewodnik po rehabilitacji kardiologicznej, która zawiera interaktywną mapę ośrodków rehabilitacyjnych oraz szczegółowe instrukcje postępowania dla pacjentów po przebytym incydencie sercowo-naczyniowym.