W ostatnich dekadach badania naukowe w dziedzinie onkologii skupiają się na poznaniu i charakterystyce mikrośrodowiska nowotworu. Pomaga to zrozumieć patogenezę choroby, wdrażać medycynę spersonalizowaną, rozwijać metody wcześniejszego wykrywania raka oraz nawrotów. Mikrośrodowisko odpowiada za rozwój ogniska nowotworowego i jego progresję. Jest to zespół różnego typu komórek, który odpowiada za sygnalizację międzykomórkową, utrzymuje stan zapalny, zapewnia wysoki stopień odżywienia guza oraz wywiera immunosupresję.

Metoda SCIENITH skupia się na określeniu metobolicznego profilu poszczególnych rodzajów komórek składających się na środowisko rozwoju nowotworu. Łączy w sobie cytometrię przepływową, która za pomocą odpowiednich markerów skoniugowanych z fluorochromem umożliwia ustalenie składowych całej badanej populacji komórek, z charakterystyką właściwości metabolicznych poszczególnych zidentyfikowanych grup. Poziom translacji można skorelować ze stopniem przemiany materii. Środowisko nowotworowe wykazuje wysoki poziom metabolizmu z uwzględnieniem poszczególnych szlaków, które odpowiadają za wysoką proliferację komórek oraz żywotność. Tę przełomową metodę opisał dr Rafael J. Argüello z Centre D’immunologie Marseille-Luminy (Francja) w artykule pt. „SCENITH: A flow cytometry based method to functioanally profile energy metabolism with single cell resolution” w 2020 r. na łamach czasopisma „Cell Metabolism”. To odkrycie będzie rozwijane w kontekście poszerzenia ujęcia większej ilości parametrów precyzujących immunofenotypowe oraz metaboliczne właściwości komórek.

Na razie tym sposobem zostały opisane niektóre nowe fenotypy komórek układu odpornościowego pełniące ważne funkcje w nowotworach hematologicznych. Statystyki podają, że ta metoda jest stosowana w ponad 600 zespołach naukowych na świecie. Oczekujemy, że dzięki wspomnianym badaniom uda się zrealizować szereg nowych odkryć, m.in.:

• wprowadzić nowe leki skierowane na specyficzne mikrośrodowisko propagujące rozwój nowotworu (przyczyni się to do usunięcia chorobowego ogniska, obniży ryzyko powstawania przerzutów);
• opisać nowe kluczowe elementy nowotworowych szlaków metabolicznych, będące celem potencjalnych terapii (to podejście zwiększa specyficzność działania leku i obniża niepożądane skutki); aktualnie wiele chemioterapii jest opartych na inhibitorach kinaz tyrozynowych (takich jak imatynib, ibrutynib, dasatinib itd.); projektowanie nowych specyficznych inhibitorów zwiększa możliwości terapeutyczne;
• zidentyfikować ogniska macierzystych komórek nowotworowych w oparciu o profil metaboliczny, np. jak opisane już LSC (białaczkowe komórki macierzyste, z ang. leukemic stem cells) odpowiadające za nawrót choroby; pula tzw. samoodnawialnych komórek nowotworowych w chorobach hematologicznych jest uważana m.in. za źródło ponownej propagacji schorzenia; po skończonej terapii w czasie badań kontrolnych wyznacza się poziom MRD (minimalnej choroby resztkowej, z ang. minimal residue disease), który świadczy o możliwej obecności komórek rakowych (nie wywołują objawów, ale są przyczyną nawrotów).

Będzie coraz więcej nowych możliwości użycia i łączenia metod badawczych w onkologii. Dążą one do osiągnięcia terapii celowanej powodującej znikome skutki uboczne oraz rozszerzenia opcji zastosowania medycyny spersonalizowanej.