W 2021 r. zaledwie 3,2% europejskich inwestycji venture capital przypadło na Europę Środkowo-Wschodnią [2]. Kilka lat działań przekonało ekspertów do skupienia się nie tylko na dywersyfikacji geograficznej inwestycji, ale także wspieraniu firm w zakresie różnorodności płci w zespołach kierowniczych. Jak wskazuje raport „Finansowanie w regionie Europy Środkowo-Wschodniej przez pryzmat różnorodności płci i pozytywnego wpływu”, przygotowany przez European Women in VC, Experior VC i Unconventional Ventures, dysproporcje są znaczące. W 2020 r. na każde 1 euro zainwestowane w start-upy z Europy Środkowo-Wschodniej tylko 1 cent trafił do przedsięwzięć kierowanych wyłącznie przez kobiety, a 5 centów do podmiotów z zarządem mieszanym pod względem płci [3]. Inne badania potwierdzają ten trend – w ostatnich latach start-upy kierowane przez kobiety w regionie Europy Środkowo-Wschodniej nie otrzymały więcej niż 2% finansowania [4].

Dlaczego mniej środków trafia do firm prowadzonych przez kobiety?

Jedną z przyczyn jest mniejsza liczba start-upów prowadzonych wyłącznie przez kobiety w porównaniu do tych, którymi zarządzają mężczyźni lub kierownictwo mieszane pod względem płci. Według raportu „Polskie startupy 2023” największe grono kobiet znajdziemy w start-upach rozwijających innowacje z zakresu cyberbezpieczeństwa, gdzie 75% podmiotów posiada zespoły złożone co najmniej w połowie z kobiet. Na drugim miejscu znajdują się start-upy z branży fintech/insurtech. 46% spośród nich deklaruje, że kobiety stanowią ponad połowę ich zespołu [5]. – W EIT Health InnoStars jesteśmy dumni, że możemy podzielić się wieloma inspirującymi historiami z regionu Europy Środkowo-Wschodniej, gdzie kobiety-przedsiębiorczynie nie tylko wykazują się wyjątkowym przywództwem w nauce i biznesie, ale także tworzą innowacyjne rozwiązania w opiece zdrowotnej. Kobiety te często mierzą się z trudnościami na swojej drodze z powodu istniejących w branży barier systemowych. Dzięki takim inicjatywom, jak HICEE, robimy krok naprzód w usuwaniu tych barier – wyjaśnia Monika Toth, dyrektor RIS w EIT Health InnoStars.

Jak wynika z analiz przeprowadzonych przez Boston Consulting Group, w skali europejskiej tylko 1 na 10 firm założonych w 2022 r. była prowadzona wyłącznie przez kobiety [6]. Nie jest to jednak wystarczające wyjaśnienie. Dysproporcje w liczbie kobiet-przedsiębiorczyń nie są tak znaczące, jak w przypadku przepływów funduszy, biorąc pod uwagę płeć liderów. Wspomniany wcześniej raport dot. finansowania w regionie Europy Środkowo-Wschodniej pokazuje również, że mężczyźni zajmują 85% stanowisk decyzyjnych w instytucjach inwestujących w start-upy [7]. Osoby te zazwyczaj utrzymują silniejsze relacje biznesowe z przedsiębiorcami płci męskiej niż żeńskiej, a podejmując kluczowe decyzje, są bardziej skłonni kierować fundusze do firm prowadzonych przez mężczyzn.

Wspieranie przedsiębiorczości kobiet się opłaca

Działania w ramach projektu HICEE, którego liderem jest EIT Health, wiodąca europejska sieć innowatorów w dziedzinie opieki zdrowotnej i część Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii (EIT), organu Unii Europejskiej, dotyczą strukturalnych przyczyn luki inwestycyjnej venture capital w Europie Środkowo-Wschodniej. Celem projektu jest stworzenie zrównoważonych ekosystemów inwestycyjnych na wczesnym etapie, przyciągnięcie lokalnych i międzynarodowych inwestorów oraz wymiana wiedzy dla zwiększenia zaangażowania inwestorów. Pierwsze aktywności prowadzone są w Polsce, Słoweniii, na Słowacji i Węgrzech – czyli w krajach, w których swoje siedziby mają partnerzy konsorcjum, jednak jego zasięg i możliwości szkoleniowe zostaną rozszerzone także na inne regiony Europy, określane mianem wschodzących i umiarkowanych innowatorów.

Na liście priorytetów członków konsorcjum są też kwestie różnorodności płci. Po pierwsze, projekt zapewnia zróżnicowany dobór ekspertów odpowiedzialnych za ocenę start-upów, które otrzymają wsparcie w pozyskiwaniu odpowiednich źródeł kapitału. Różnorodność ta obejmie specjalizację, kraj pochodzenia i płeć. Ponadto konsorcjum będzie aktywnie zachęcać kobiety-przedsiębiorczynie do udziału w projekcie, doceniając wartość i wiedzę, które inicjatywy prowadzone przez kobiety wnoszą do branży. Partnerzy konsorcjum już teraz wdrażają podobne procedury. EIT Health, jako przykład, posiada rozbudowaną społeczność dzięki swoim innym inicjatywom. Wśród 327 start-upów należących do EIT Health w 129 to kobieta zajmuje stanowisko CEO. Z kolei polski partner w projekcie, Cobin Angels, w ramach swoich działań skupia się na promowaniu inwestycji anielskich pośród kobiet poprzez uczestnictwo w panelach dyskusyjnych promujących kobiece inwestycje, promocję klubu w kręgach kobiecych, partnerstwa z organizacjami zrzeszającymi kobiety, a także promocję inwestorek z klubu Cobin Angels na konferencjach branżowych jako przykład do naśladowania. Cobin Angels wydaje również co roku raport o rynku aniołów biznesu w Polsce – „Jak inwestują najlepsi aniołowie biznesu w Polsce? Polski rynek inwestycji anielskich”, w ramach którego zwraca uwagę na aspekty dot. równości płci, a także nagradza kobiece inwestorki w ramach ogólnopolskiego konkursu Business Angel of the Year, którego jedną z laureatek jest Olga Sobieraj. Konsorcjum ma również w planach zacieśnienie współpracy z inicjatywami typu Women2Invest, której celem jest zmniejszenie nierówności płci w biznesie.

Tego typu działania mają sens z punktu widzenia sprawiedliwości społecznej i przyczyniają się do lepszego rozwoju innowacji oraz przedsiębiorczości w Europie Środkowej. Raport „Funding in the CEE region” pokazuje również, że start-upy założone przez kobiety generują prawie dwukrotnie (96% więcej) większy przychód za każde euro otrzymane w ramach finansowania, w porównaniu do tych założonych przez mężczyzn [8]. – Ukierunkowanie wysiłków HICEE na promowaniu równości płci w innowacjach zdrowotnych wykracza poza samą ideę równouprawnienia. Chodzi także o wykorzystanie szerszego zakresu pomysłów, perspektyw i rozwiązań, które przedstawiają kobiety. Udowodniono, że zespoły charakteryzujące się różnorodnością są bardziej innowacyjne i efektywne, co skutkuje lepszymi wynikami biznesowymi. Dlatego też uwzględnienie różnorodności płci pozostaje nie tylko kwestią sprawiedliwości społecznej, ale także strategicznym imperatywem dla wspierania dynamicznego, innowacyjnego ekosystemu opieki zdrowotnej – podsumowuje Magda Krakowiak, dyrektor ds. wspierania biznesu w EIT Health.