Wyróżniamy 3 główne typy cukrzycy:

1. Cukrzyca typu pierwszego, tzw. cukrzyca insulinozależna, spowodowana jest uszkodzeniem wysp Langerhansa w trzustce, gdzie produkowana jest insulina. Powoduje to brak lub niewystarczającą ilość insuliny w organizmie.
2. Cukrzyca typu drugiego, tzw. cukrzyca insulinooporna, w której poziom insuliny może być prawidłowy lub nawet podwyższony, ale tkanki są na nią niewrażliwe.
3. Cukrzyca ciężarnych, czyli każda nietolerancja glukozy zdiagnozowana po raz pierwszy w okresie ciąży. Zazwyczaj samoistnie przechodzi po urodzeniu dziecka. W tym czasie występuje fizjologiczne zmniejszenie wrażliwości na insulinę.

Zespół stopy cukrzycowej należy do grupy powikłań cukrzycy, dotyczy ono wszystkich jej typów i dotyka nawet kilkanaście procent diabetyków. Uważa się, że schorzenie to wywołane jest przez neuropatię obwodową, mikro i makroangiopatie, a także utrudnione gojenie ran. Zaburzenie czucia, spowodowane uszkodzeniem nerwów, skutkuje obniżonym stopniem odczuwania bólu czy temperatury u osób z zespołem stopy cukrzycowej. Dysfunkcja ta w połączeniu z nieprawidłowym obciążeniem stóp (wywołanym, np. noszeniem niewygodnego obuwia) prowadzi do powstania otarć, ran czy modzeli w miejscach ciągłego ucisku. Utworzone w ten sposób rany trudno się goją i mają tendencję do infekcji grzybiczych. Dodatkowo zaburzenia krążenia powodują niedostateczne ukrwienie i utlenowanie tkanek, co może w konsekwencji doprowadzić nie tylko do owrzodzeń, ale także martwicy, a w najgorszym wypadku zakończyć się amputacją stopy lub jej części. Leczenie tego schorzenia jest długotrwałe i uciążliwe dla pacjenta, a także wymaga konsultacji i opieki wielu specjalistów, m.in. diabetologa, podologa, fizjoterapeuty, ortopedy, szewca, a niekiedy chirurga.

Należy pamiętać, że osoba chora na cukrzycę, w gabinecie podologicznym, jest pacjentem wysokiego ryzyka nawet, jeśli nie ma żadnych widocznych, niepokojących zmian w obrębie stóp. Powinna więc otrzymać specjalistyczną opiekę, a wszelkie zabiegi muszą być przeprowadzane niezwykle ostrożnie. Zakres procedur wykonywanych na stopie cukrzycowej jest praktycznie taki sam jak na zdrowej, czyli m.in.:

• Kosmetyczny i leczniczy pedicure.

Nawet klasyczne obcinanie płytki paznokciowej wymaga tu więcej uwagi. Nie powinny być one zbyt długie, ani zbyt krótkie, ponieważ muszą chronić opuszki palców przed uszkodzeniem. Należy zawsze skracać paznokcie na prosto i nie wycinać bocznych brzegów, bo może to spowodować jego wrastanie.

• Usuwanie wszelkiego rodzaju hiperkeratoz naskórka, jak np. pękające pięty, modzele odciski.

Zabiegi te polegają głównie na zmiękczaniu i ścieraniu naskórka przy użyciu tarki bądź frezerki z drobnoziarnistymi frezami. W trakcie należy kontrolować głębokość złuszczenia, aby nie doszło do wysięku.

• Korekta wrastających paznokci.

Wrastanie paznokci u osób z zespołem stopy cukrzycowej jest trudne do wyleczenia szczególnie, jeśli doszło już do uszkodzenia skóry. Powstała rana nie tylko nie chce się goić, ale również łatwo podlega infekcjom. Jeśli jest to początkowe stadium, bez naruszenia ciągłości tkanki, należy bardzo ostrożne używać narzędzi, aby nie skaleczyć zdrowej skóry.

• Zakładanie opatrunków.

W przypadku wszelkich uszkodzeń skóry, np. przypadkowych podczas zabiegu lub rozpadlin, powstających przy pękających piętach albo zaawansowanego stanu wrastania paznokcia, zakładane są jałowe opatrunki. Często zawierają one substancje o działaniu antyseptycznym, np. srebro.

• Masaż stóp.

Na zakończenie zabiegu dobrze jest wykonać specjalistyczny masaż stóp, który poprawi jej ukrwienie.

Dodatkowo przed rozpoczęciem każdego zabiegu podologicznego u diabetyka, należy dokładnie obejrzeć stopy i sprawdzić temperaturę wody, w jakiej będą namaczane, nie może być ona zbyt ciepła. Nie należy również bardzo długo moczyć stóp by nie doszło do maceracji naskórka, a następnie trzeba bardzo dokładnie je osuszyć, ze szczególnym uwzględnieniem przestrzeni międzypalcowych. Najważniejszą rzeczą w opracowywaniu stopy cukrzycowej jest bezwzględna sterylność sprzętów, należy bowiem pamiętać o dużej podatności diabetyków na infekcje. Drugą sprawą jest bardzo ostrożne używanie ostrych narzędzi, ponieważ rany u cukrzyków goją się ciężko i długo. Pielęgnacja stóp cukrzycowych powinna być częstsza niż normalnie i dobrze, gdy używane są w tym celu preparaty niosące dodatkowe dla niej korzyści. Należą do nich m.in. substancje o działaniu antyseptycznym, nawilżającym, natłuszczającym czy łagodzącym jak, np.: srebro, propolis, gliceryna, mocznik, witaminy czy alantoina.

Wizyta raz na jakiś czas w gabinecie podologicznym nie jest wystarczająca, najważniejsze jest samodzielne dbanie i sprawdzanie stóp każdego dnia.

10 przykazań dla osób z zespołem stopy cukrzycowej:

1. Myć stopy codziennie w temperaturze około 37˚C, nie namaczać ich zbyt długo.
2. Zawsze starannie osuszać stopy z uwzględnieniem przestrzeni międzypalcowych.
3. Nie chodzić na boso, ani w butach bez skarpetek.
4. Nosić nieuciskające skarpetki, z odpowiedniego, oddychającego materiału.
5. Nosić odpowiednie obuwie, o właściwym rozmiarze, nie za ciasne, stosować specjalistyczne wkładki, jeśli jest taka potrzeba, nie pożyczać butów!
6. Codziennie dokładnie oglądać stopy i sprawdzać czy w butach nie ma, np. kamyków.
7. Natłuszczać stopy.
8. Gimnastykować stopy.
9. Pedicure wykonywać u specjalisty lub robić to bardzo ostrożnie.
10. Nie palić papierosów.

​

Arleta Stanek