Zgodnie z Rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r., dla każdego produktu kosmetycznego wprowadzonego na rynek Unii Europejskiej powinien być wykonany Raport Bezpieczeństwa. Raport ten zawiera analizę składu produktu oraz wyniki badania mikrobiologicznego, testu obciążeniowego i testu stabilności kosmetyku. Powyższe badania oraz cały Raport Bezpieczeństwa kosmetyku wykonywane są w Laboratorium Ekolabos.

Zakażenie produktów kosmetycznych w trakcie ich produkcji

Zakażenia mikrobiologiczne kosmetyków dzieli się na pierwotne i wtórne. Zakażenie pierwotne to każdy rodzaj kontaminacji produktu, która następuje przed wprowadzeniem go do obrotu. Może ona być skutkiem braku zachowania odpowiednich warunków sanitarnych, a także zanieczyszczenia surowców kosmetycznych lub opakowań. W celu zminimalizowania ryzyka zakażenia mikrobiologicznego producent wytwarzający kosmetyki zobowiązany jest do stosowania zasad Dobrej Praktyki Wytwarzania (GMP) opisanych w PN-EN ISO 22716: 2009. Jest to zestawienie działań wpływających na jakość wytwarzanego produktu oraz zabezpieczających producenta przed błędami i stratami. Dobra Praktyka Wytwarzania obejmuje swoimi zasadami pięć obszarów nazywanych 5P. Obszary te stanowią kolejno: Personel, Pomieszczenia, Procedury, Produkcja i Produkty.

Dobra Praktyka Wytwarzania

Wedle wspomnianej wyżej normy zarówno personel przebywający w pomieszczeniach produkcyjnych, jak i wszyscy pracownicy mający wpływ na jakość produktu powinni posiadać odpowiednie kwalifikacje. Równie ważne jest także zestawienie zakresu obowiązków i uprawnień każdego pracownika. Ponadto cały personel powinien brać udział w szkoleniach, także tych z zakresu higieny i bezpieczeństwa pracy. Pomieszczenia, w których przebiega produkcja, muszą być urządzone i skonstruowane w sposób pozwalający na utrzymywanie czystości. Środowisko produkcyjne powinno umożliwiać bezpieczne przechowywanie produktów i surowców bez ryzyka ich kontaminacji bądź zmieszania. Procedury i dokumenty powinny być sporządzane, wdrażane i przestrzegane odpowiednio dla danej produkcji. Celem tych czynności jest minimalizacja występowania błędów oraz utraty danych. Oprócz tego prowadzenie dokumentacji powinno umożliwiać odtworzenie historii każdej serii gotowego kosmetyku. Produkty i materiały wykorzystywane w produkcji kosmetyków muszą spełniać określone kryteria jakościowe. Ważne jest także, aby oznaczenia surowców, sprzętów i pomieszczeń były jednoznaczne i widoczne. Każdy etap produkcji powinien natomiast przebiegać według ustalonych procedur.

Zakażenia kosmetyków w trakcie ich użytkowania

Kosmetyk może ulec skażeniu także w trakcie jego użytkowania. Ten rodzaj zanieczyszczenia nazywany jest zakażeniem wtórnym. Odpowiednia kompozycja, konserwacja i opakowanie produktu mogą zapobiec tego rodzaju kontaminacji. Producent kosmetyków powinien pamiętać, że surowce kosmetyczne odznaczają się różną podatnością na zakażenia mikrobiologiczne. Jednym z podstawowych składowych kosmetyków jest woda, jednak jej duża zawartość w kosmetyku stwarza warunki do rozwoju drobnoustrojów. Wedle normy PN-EN ISO 29621:2017-04 produkty niskiego ryzyka mikrobiologicznego stanowią produkty o niskiej aktywności wody. Spadek aktywności wody i wzrost ciśnienia osmotycznego skutkują destabilizacją osłon komórkowych bakterii, a w efekcie ich śmiercią. Podobny mechanizm działania wykazuje obecność wysokiego stężenia alkoholu. Dlatego produkty kosmetyczne o zawartości ≥20% alkoholu odznaczają się niskim ryzykiem mikrobiologicznym. Z wysokim ryzykiem mikrobiologicznym wiąże się również korzystanie z surowców naturalnych, które wykazują małą stabilność i odporność na zakażenia. Kosmetyki powinny być także odpowiednio zakonserwowane. W ostatnich latach obserwuje się jednak trend obniżenia zawartości konserwantu lub całkowitej rezygnacji z jego stosowania. Na podatność kosmetyku na zanieczyszczenia może wpływać również wiele innych czynników, jak wartość pH czy rodzaj opakowania. W celu wykluczenia ryzyka kontaminacji gotowego kosmetyku w trakcie jego użytkowania wykonywany jest test obciążeniowy.

Test konserwacji produktów kosmetycznych

Każdy kosmetyk przed wydaniem do obrotu powinien zostać poddany testowi obciążeniowemu. Wyjątek stanowić mogą jedynie produkty niskiego ryzyka mikrobiologicznego. Obowiązek ten wynika z Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1223/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. Test konserwacji przeprowadzany jest według normy PN-EN ISO 11930:2012. Badanie polega na dodaniu do próbek produktu odpowiednio wystandaryzowanej zawiesiny każdego z wymienionych drobnoustrojów: Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Staphyloccocus aureus, Aspergillus brasiliensis i Candida albicans. Następnie po 7, 14 i 28 dniach sprawdzana jest ilość żywych drobnoustrojów w każdej z próbek. Produkt spełnia wymagania, jeżeli liczba drobnoustrojów w żadnej z próbek nie uległa zwiększeniu od czasu kontaminacji.