Mimo tego, iż konserwanty stosuje się zazwyczaj w niewielkich stężeniach, uważa się je za główny czynnik wywołujący alergię. Jednym z najbardziej znanych konserwantów jest metyloparaben. Jego działanie antydrobnoustrojowe jest bardzo dobrze udokumentowane. Do znanych olejków eterycznych, które działają konserwująco, należą: olejek konopny, goździkowy, z rozmarynu lekarskiego, mięty pieprzowej, drzewa herbacianego, lawendy lekarskiej, szałwii muszkatołowej oraz cynamonowca cejlońskiego. Do tej pory olejki eteryczne stosowano głównie jako składniki zapachowe.

Aktywność przeciwbakteryjna olejków eterycznych

Poszczególne olejki eteryczne wykazują różną aktywność przeciwdrobnoustrojową w stosunku do różnych bakterii. Sposób ich działania opiera się na szeregu reakcji, które w konsekwencji prowadzą do śmierci komórki. Ze względu na lipofilny charakter, olejki eteryczne łatwo przenikają przez ścianę komórkową oraz błonę cytoplazmatyczną bakterii. Różna budowa komórek bakterii (gram-dodatnich i gram-ujemnych) sprawia, iż działanie olejku eterycznego jest inne w zależności od rodzaju bakterii.

Właściwości olejków eterycznych

Różnorodność substancji zawartych w olejkach eterycznych decyduje o ich szerokim potencjale działania. Dostępne dane literaturowe potwierdzają, iż można je stosować zarówno w farmacji, jak i kosmetologii. Wykazują właściwości: antyoksydacyjne, przeciwzapalne, antycellulitowe, antybakteryjne oraz przeciwgrzybicze. Jedną z najbardziej znanych funkcji prawie wszystkich olejków jest działanie antyseptyczne. Związane jest to z zawartością w ich składzie chociażby związków fenolowych oraz tymolu i eugenolu. Ponadto olejki eteryczne są stosowane od dawna w aromaterapii – uspokajają, poprawiają nastrój, pomagają się z relaksować lub szybciej zasnąć po ciężkim dniu.

Czy olejki eteryczne i ekstrakty roślinne mogą wykazywać wyższą aktywność przeciwdrobnoustrojową niż syntetyczne konserwanty?

Przeprowadzono badanie w celu porównania działania przeciwdrobnoustrojowego ekstraktów (Matricaria chamomilla, Aloe vera, Calendula officinalis) oraz olejków eterycznych (Lavandulla officinallis, Melaleuca alternifolia, Cinnamomum zeylanicum) z metyloparabenem. Ekstrakty i olejki eteryczne o stężeniu 2,5%, a także metyloparaben o stężeniu 0,4% zostały przetestowane w stosunku do Pseudomonas aeruginosa ATCC 27853, Escherichia coli ATCC 25922, Staphylococcus aureus ATCC 29213 i Candida albicans ATCC 14053. Badanie dowiodło, że każdy z badanych ekstraktów oraz olejków eterycznych wykazał silniejszą aktywność niż metyloparaben. Aktywność ta była 0,8-1,7 i 1-3,5 razy silniejsza niż metyloparaben odpowiednio w przypadku ekstraktów i olejków. Uzyskane wyniki pokazują, iż olejki eteryczne i ekstrakty mogą być stosowane jako alternatywa dla konserwantów syntetycznych. Badanie przeprowadzone przez innych naukowców wykazało, iż olejek cynamonowy całkowicie zahamował wzrost bakterii, drożdży oraz pleśni. Jak się okazuje, zastosowanie go w stężeniu 2,5% w recepturze kosmetyku może stanowić alternatywę dla metyloparabenu w kosmetykach. Olejki eteryczne charakteryzują się mnóstwem związków chemicznych. Wśród nich wiele jest jeszcze nieodkrytych i niescharakteryzowanych. Silne właściwości hamujące w stosunku do wielu gatunków mikroorganizmów posiadają: tymol, karwakrol, anetol oraz aldehyd cynamonowy, które można znaleźć w olejkach. Substancje takie jak chamazulen, izoeugenol i α-azaron wykazują działanie hamujące wzrost S. aureus, zaś chamazulen, farnezol i α-bisabolol redukują wzrost C. albicans.

Podsumowanie

Dane literaturowe potwierdzają szeroką możliwość używania olejków eterycznych w kosmetyce i aromaterapii, ze względu na ich udokumentowane działanie. Co więcej, właściwości antybakteryjne i przeciwgrzybicze warunkują stosowanie olejków eterycznych i ekstraktów roślinnych w recepturach kosmetycznych jako konserwantów. Całkowite wyeliminowanie syntetycznych konserwantów i zastąpienie ich naturalnymi substancjami przeciwbakteryjnymi to bardzo trudne zadanie, ale z pewnością możliwe do wykonania.