Atopowe zapalenie skóry jest nazwane także wypryskiem atopowym. Jest to częsta, przewlekła i niestety nawrotowa, niezakaźna choroba zapalna, która najczęściej pojawia się we wczesnym dzieciństwie i może utrzymywać się przez całe dorosłe życie. Choroba ma różne okresy zaostrzeń i remisji. Głównymi objawami tego schorzenia są: suchość skóry, silny świąd, rumieniowe, zapalne zmiany, a w fazie przewlekłej choroby – pogrubienie (zliszajowacenie lub lichenifikacja) i złuszczanie naskórka. Zmiany atopowe występują najczęściej w okolicach zgięć łokciowych i kolanowych, skóry twarzy i szyi, ale również mogą zajmować skórę całego ciała (erytrodermia).

AZS dotyczy tylko skóry i nie ma wpływu na jakość życia osoby dotkniętej tym schorzeniem dermatologicznym.

MIT! Ta jednostka chorobowa oddziałuje na jakość życia zarówno osoby chorej, jak i osób w jej otoczeniu. Przewlekły jej przebieg oraz stale utrzymujący się świąd zdecydowanie rzutują na różne sfery życia. Zaburzenia snu, nieobecności w szkole i pracy oraz izolacja społeczna mogą być przyczyną depresji, a nawet myśli samobójczych. AZS to nie tylko kwestia fizyczna, ale też emocjonalna i psychologiczna.

Coraz częściej mówi się, że AZS to nie tylko choroba skóry, lecz dotyczy całego organizmu.

FAKT! Atopia to nadreaktywność organizmu na alergeny powszechnie występujące w środowisku. Zaliczamy do nich m.in. czynniki środowiskowe, takie jak pyłki, kurz i sierść, pozostałości proszku do prania na odzieży, konkretne pokarmy czy konserwanty zawarte w kosmetykach. Kontakt z danym alergenem powoduje, że wytwarzane zostają przeciwciała IgE odpowiedzialne za reakcję alergiczną – odpowiedź immunologiczną. Upraszczając, atopia jest to nadmierna skłonność danej osoby do reakcji alergicznej.

Osoby chore na AZS powinny rzadziej się kąpać, by nie doszło do zaostrzenia objawów chorobowych.

MIT! Osoby z AZS nie powinny przede wszystkim brać długich, gorących kąpieli i stosować silnych detergentów, które dodatkowo wysuszają skórę. Raczej preferowany jest szybki prysznic. Najlepiej jest stosować łagodne produkty nawilżające oraz emolienty bez dodatków zapachowych i konserwantów. Emolienty tworzą na skórze ochronny płaszcz lipidowy, który zapobiega utracie wody przez naskórek (TEWL), przez co zwiększa się jej nawilżanie. Wykazują najlepszą skuteczność wtedy, kiedy aplikujemy je tuż po kąpieli – wówczas jest największa zawartość wody w skórze. Regularne stosowanie preparatów nawilżająco-zmiękczających poprawia wygląd skóry i łagodzi świąd. Kluczem jest konsekwencja. Nie oznacza to jednak, że kąpiel powinna być całkowicie unikana. Ważne jest stosowanie odpowiedniej pielęgnacji po kąpieli, aby zapobiec nadmiernemu wysuszeniu.

Restrykcyjna dieta oraz unikanie czynników alergizujących pozwala na całkowite wyleczenie AZS.

MIT! Jeśli ograniczy się konkretne składniki z pożywienia, które powodują zaostrzanie zmian atopowych oraz czynniki alergizujące, np. alergeny powietrznopochodne (roztocza kurzu domowego, alergeny pyłków roślin, alergeny pochodzenia zwierzęcego, alergeny pochodzenia bakteryjnego lub grzybiczego), alergeny pokarmowe (mleko krowie, ryby, jaja kurze), warunki klimatyczne, zanieczyszczenie środowiska, czynniki psychosomatyczne (stres), czynniki hormonalne (miesiączkę, ciążę, menopauzę), jesteśmy w stanie wprowadzić chorobę w stan remisji, ale niestety nie całkowicie wyleczyć. Czasami stan remisji może trwać kilka lat, bez nawrotów. Stosowanie restrykcyjnej diety oraz unikanie czynników alergizujących może pomóc w zmniejszeniu objawów i poprawić jakość życia pacjentów, jednak całkowite wyleczenie AZS jest trudne do osiągnięcia, ponieważ jest to choroba przewlekła i złożona, która często wymaga ciągłego leczenia i pielęgnacji. Leczenie AZS obejmuje: unikanie czynników drażniących i alergizujących, prawidłową pielęgnację skóry, w tym nawilżanie i ochronę bariery naskórkowej, leczenie miejscowe i ogólne, w tym stosowanie kremów, maści i leków doustnych. Zastanawiałaś/eś się nad rolą suplementów diety w zarządzaniu stresem i AZS? Omega-3, witamina D czy probiotyki mogą wspierać zdrowie skóry i układu nerwowego. W leczeniu dorosłych pacjentów zauważono polepszenie stanu zdrowia po wprowadzeniu odpowiednich probiotyków. Ważne jest jednak, by skonsultować z lekarzem wdrożenie tego rodzaju zmian. U pacjentów z AZS często możemy zaobserwować zwiększoną przepuszczalność jelit.

U osób, które chorują na atopowe zapalenie skóry, istnieje zwiększone ryzyko infekcji bakteryjnych, wirusowych i grzybiczych.

FAKT! Niestety muszę się z tym zgodzić. Osoby z atopowym zapaleniem skóry mają uszkodzoną barierę hydrolipidową (BHL), co sprawia, że są one bardziej podatne na różne zakażenia typu bakteryjnego, grzybiczego i wirusowego. Skóra staje się bardziej wrażliwa na działanie czynników zewnętrznych. W naskórku pacjentów zmniejsza się zawartość lipidów, a to prowadzi do zwiększonej utraty cząsteczek wody oraz zmniejszonego jej wiązania, przez co skóra staje się mniej elastyczna, sucha, a naskórek wykazuje zwiększoną podatność na mikrourazy na skutek drapania (świądu), co w konsekwencji może doprowadzić do rozwoju m.in. infekcji grzybiczych. Rozwojowi infekcji u pacjentów sprzyja niestety przewlekłe stosowanie miejscowych glikokortykosteroidów, które przy długim używaniu „ścieńczają” naskórek i uszkadzają barierę hydrolipidową. Ważne jest, aby dbać o odpowiednią pielęgnację skóry i unikać czynników, które mogą nasilić objawy choroby.

Wystarczy często nawilżać skórę, a suchość skóry przy AZS ustąpi.

MIT! AZS to złożona jednostka chorobowa, na którą wpływa wiele czynników. Częste nawilżanie skóry jest niezwykle ważne dla osób z AZS, ale samo w sobie może nie wystarczyć. Suchość skóry przy tym schorzeniu wymaga wieloaspektowego podejścia. Trzeba zadbać o dietę, ograniczenie czynników wyzwalających (triggerów), pamiętać o nawilżaniu i zmiękczaniu naskórka. Regularne nawilżanie powinno obejmować stosowanie emolientów i kremów nawilżających kilka razy dziennie, zwłaszcza po kąpieli, aby utrzymać wilgoć w skórze. Pamiętajmy o delikatnym myciu i używaniu łagodnych, bezzapachowych środków myjących, które nie podrażniają skóry. Dodatkowo warto unikać drażniących czynników, które mogą nasilić objawy, takich jak perfumy, barwniki czy gorąca woda. W razie potrzeby należy wdrożyć leczenie farmakologiczne – stosowanie maści sterydowych lub innych leków przepisanych przez lekarza.

Długotrwały, przewlekły stres może prowadzić do nasilenia problemów skórnych, w tym AZS.

FAKT! Długotrwały, przewlekły stres może prowadzić do nasilenia problemów skórnych, w tym przypadku atopowego zapalenia skóry. Stres wpływa na układ immunologiczny skóry. Osoby chorujące codziennie zmagają się z dyskomfortem i stresem związanym z objawami schorzenia, a niestety to właśnie stres indukuje i nasila objawy – koło się zamyka. Dlatego warto zadbać o zdrowie psychiczne (poprzez terapię lub leczenie farmakologiczne). Zarządzanie stresem może naprawdę pomóc w łagodzeniu objawów tej choroby. Wzrost poziomu kortyzolu (hormonu stresu) może osłabić barierę ochronną skóry, prowadząc do jej wysuszenia, podrażnienia i większej podatności na infekcje. Redukcja stresu to kluczowy element w radzeniu sobie z chorobą. Techniki, takie jak medytacja, ćwiczenia fizyczne, odpowiednia ilość snu i zdrowa dieta, mogą pomóc.

--

Alicja Rusinowicz – magister kosmetologii. Ukończyła studia na Uniwersytecie Medycznym w Poznaniu. Zajmuje się skórami problematycznymi, kierując się holistycznym podejściem do klienta. Interesuje się medycyną (dermatologią, medycyną estetyczną), trychologią i psychologią. Doświadczenie zawodowe zdobyła, pracując w uznanych, warszawskich klinikach: trychologicznych, medycyny estetycznej, chirurgii plastycznej i chirurgii odtwórczej włosów.