Zdrowotne działanie melatoniny

Melatonina jest małą (232,28 g/mol), amfifilową cząsteczką rozpuszczającą się zarówno w wodzie, jak i oleju. Dzięki takiej budowie ma silne powinowactwo do warstwy rogowej naskórka, czyli najbardziej zewnętrznej warstwy skóry. Jest to hormon wydzielany naturalnie w gruczole szyszynki człowieka, ale również w siatkówce. Jest kojarzony głównie z leczeniem zaburzeń związanych ze snem, ale mówiąc o melatoninie, trzeba też wspomnieć o stresie oksydacyjnym. Jest to brak równowagi pomiędzy wolnymi rodnikami a przeciwutleniaczami w organizmie, co w konsekwencji prowadzi do uszkodzeń na poziomie komórkowym. Wpływa to na starzenie się skóry, jak również osłabienie mieszka włosowego, powodując wypadanie włosów. Melatonina swoim działaniem wpływa więc na stres oksydacyjny i równocześnie odporność oraz infekcje bakteryjne (w tym Klebsiella pneumonie, Helicobacter pylori, Mycobacterium tuberculosis, Clostridium perfringens), wirusowe (wirusy zapalenia mózgu i układu oddechowego) i pasożytnicze (Plasmodium spp., Trypnosoma cruzi, Toxoplasma gonidii).

Melatonina w trychologii

Melatonina przede wszystkim bierze udział w procesie wzrostu oraz pigmentacji włosa. W obrębie skóry głowy receptory dla melatoniny znajdują się głównie w śródbłonku naczyniowym, gruczołach ekrynowych oraz mieszkach włosowych, co wskazuje na wyraźny wpływ tego hormonu na fizjologię włosa. Melatonina stymuluje mieszki włosowe do podziałów komórkowych, czego efektem jest szybszy wzrost włosów. Zmniejsza działanie nadreaktywnych gruczołów łojowych, które mogą wpływać na osłabienie mieszków, a w związku z tym – powodować wypadanie włosów. Produkty do pielęgnacji włosów z aktywnymi środkami zawierającymi m.in. melatoninę mają zdolność przeciwdziałania starzenia się włosa w wyniku stresu oksydacyjnego. Dodatkowo wykazano, że aplikacja zewnętrzna przyspiesza tempo wzrostu włosa. Przeprowadzone zostały również badania wpływu melatoniny stosowanej zewnętrznie na mieszek włosowy w przypadku łysienia androgenowego. 

Melatonina w kosmetologii

Badania pokazują, że melatonina wnika w zewnętrzną warstwę skóry, wzmacniając jej zdolności do odnowy i regeneracji w nocy. Receptory melatoniny obecne są w komórkach skóry: keratynocytach, fibroblastach, melanocytach. Dlatego znalazła ona zastosowanie w kosmetykach szczególnie do pielęgnacji wieczornej. Melatonina chroni skórę przed negatywnymi skutkami promieniowania słonecznego, tym samym hamując procesy starzenia się skóry. Jest efektywnym antyoksydantem – neutralizuje wolne rodniki, a także stymuluje produkcję odpowiedzialnego za sprężystość skóry kolagenu. Chroniąc skórę przed negatywnymi skutkami promieniowania słonecznego, które stymuluje powstanie przeciwutleniających metabolitów melatoniny w keratynocytach, to ta antyoksydacyjna kaskada, która nosi nazwę melatoninergicznego układu przeciwutleniającego (MAS), ma znaczenie w działaniu ochronnym skóry. Zapobiega także powstawaniu podrażnień skórnych, dlatego stosowana jest w przypadku pielęgnacji skóry z problemem łuszczycy i atopowego zapalenia skóry. Melatonina może być pomocna w terapii trądzikowej. W przebiegu trądziku pospolitego katalaza ma obniżony poziom, a melatonina działa również pośrednio poprzez zwiększenie aktywności enzymów przeciwuteniających, takich jak: dysmutaza ponadtlenkowa, katalaza peroksydaza oraz reduktaza glutationowa. Poziom melatoniny wraz z wiekiem ulega zmniejszeniu, w związku z tym kosmetyki z melatoniną zalecane są do pielęgnacji opóźniającej procesy starzenia się oraz na noc, ze względu na procesy naprawcze, które mają wtedy miejsce, m.in. uwalniany jest hormon wzrostu naskórka, który wpływa na grubość skóry, a także zachodzi synteza lipidów w ochronnej warstwie hydrolipidowej skóry. Opierając się na badaniach, stwierdza się, że melatonina jest  silniejsza niż witamina E oraz jest 5-krotnie silniejszym antyutleniaczem niż glutation.

– Od kilku lat wzrasta zainteresowanie melatoniną, jako składnikiem kosmetycznym wykorzystywanym w kosmetologii i trychologii. Naukowcy odkryli, że skóra zawiera receptory melatoniny, co sugeruje, że odgrywa ona również ważną rolę w regulacji funkcji skóry i jej strukturze. Odnosi się to także do skóry głowy. Melatonina zapobiega ponadto powstawaniu podrażnień skórnych, dlatego aplikacja daje efekty w przypadku łuszczycy i atopowego zapalenia skóry, tyczy się to też skóry głowy. Do tego jest endogennym antyoksydantem. W łysieniu androgenowym pielęgnacją melatoniną uzyskuje się duże efekty i u kobiet, i u mężczyzn. Podsumowując, warto ją aplikować profilaktycznie w kosmetykach do pielęgnacji, w tym trychologicznych – mówi Julitta Siemiątkowska, kosmetolog, fizjoterapeutka, wykładowca akademicki na kierunku Trychologia, autorka publikacji trychologicznych, m.in. pierwszej w Polsce książki związanej z trychologią (Zarys trychologii kosmetycznej), popularyzatorka trychologii kosmetycznej Polsce. Prowadziła gabinety trychologiczno-fryzjerskie w Stargardzie i Warszawie. Obecnie rozwija firmę Trichomed, która jest wyłącznym dystrybutorem marki Vivipharma w Polsce.