Podstawowym błędem jest dobieranie szamponu tylko do typu naszych włosów, zapominając o skórze, a przecież głównym zadaniem tego kosmetyku jest oczyszczenie jej ze złuszczonego naskórka czy pozostałości innych produktów. Dlatego działanie szamponu musimy dostosować właśnie do stanu i potrzeb skóry głowy, starając się nie zaburzać warstwy lipidowej – naruszenie lipidów skutkuje bowiem wysuszaniem, szorstkością i podrażnieniami skóry.

Fundamentalnymi składnikami każdego szamponu są detergenty, które decydują o sile myjącej produktu. Dzięki nim szampon może być łagodny, o średniej mocy lub silny. Intensywność ich działania wynika z możliwości substancji do usunięcia niechcianych zanieczyszczeń z włosów i skóry głowy. Silne detergenty, inaczej anionowe, są najskuteczniejsze, ale też najczęściej powodują uczulenia i podrażnienia. Jeżeli szampon wywołuje u nas swędzenie, wysuszenie lub łupież, warto przyjrzeć się, czy nie zawiera właśnie tych substancji myjących. W przypadku skóry wrażliwej należy chociaż raz na 2-3 tygodnie zastosować go w celu usunięcia niedomytych pozostałości zanieczyszczeń. Jego użycie poleca się, zwłaszcza gdy włosy są mocno zabrudzone lub nadbudowane kosmetykami stylizującymi. Ponadto silne detergenty ułatwiają wnikanie odżywczych składników z odżywek oraz nadają fryzurze lekkości i objętości.

Rys. 1. Przykłady silnych detergentów

Mianem średnich detergentów nazywa się składniki, które również wywodzą się z grupy anionowej i są skuteczne w oczyszczaniu, jednak ich moc jest słabsza niż poprzedniej grupy. Są natomiast silniejsze niż detergenty łagodne, więc mogą radzić sobie na co dzień z pozostałościami kosmetyków czy też powstałym łojem.

Rys. 2. Przykłady detergentów o średniej mocy

Łagodne detergenty także sprawdzą się w usuwaniu zanieczyszczeń, ale ich działanie nie powinno uszkodzić włosów. Takie składniki nie powodują przesuszania skóry głowy lub wypadania włosów. Ze względu na słabe właściwości myjące, mogą sprawić, że włosy będą szorstkie i plączące się, przez co często w kosmetykach łączone są z olejami lub wyciągami roślinnymi. Takie produkty są idealne dla osób z wrażliwą skórą głowy lub mocno zniszczonymi włosami. Możemy je podzielić na: amfoteryczne (często spotykane w szamponach dla dzieci), niejonowe (słabo pieniące się) oraz kationowe (znajdujące się w odżywkach do mycia).

Rys. 3. Przykłady  łagodnych detergentów

Oprócz myjących detergentów szampony posiadają szereg innych składników, w tym: naprawcze, nawilżające i regenerujące – proteiny, humektanty i emolienty. Proteiny to wypełniające ubytki we włosach oraz zatrzymujące w nich wodę substancje. Spektrum ich działania zależy głównie od wielkości cząsteczek – duże proteiny zazwyczaj osiadają na powierzchni włosów, natomiast małocząsteczkowe wnikają pod łuski.

Rys. 4. Podział protein wraz z przykładami

Zmiękczanie włosów, nawilżenie i absorbowanie wody zależą od obecności w kosmetyku humektantów. Ich główną funkcją jest zatrzymanie wilgoci w miejscu ich użycia. Podstawowymi źródłami stosowanych związków są: aloes, miód, gliceryna, mocznik, kwas hialuronowy, lecytyna, nektar z agawy i kwas mlekowy. Emolienty to natomiast składniki chroniące włosy przed zniszczeniem, które natłuszczają je i wygładzają. Zapobiegają przy tym puszeniu się włosów.

Rys. 5. Przykładowe humektanty i emolienty

Dodatkowo w szamponach mogą występować składniki wspomagające, takie jak antyoksydanty, oleje, a także łagodzące i zapachowe. Nawilżająco-odżywiające oleje mogą pochodzić z roślin, nasion lub pestek.

Rys. 6. Przykłady olejów stosowanych w szamponach

Ekstrakty pochodzenia roślinnego posiadają wielokierunkowe zastosowanie, np. ekstrakt z aloesu nawilży i odżywi włosy, a ekstrakt z żeń-szenia poprawi ukrwienie skóry i nada pasmom objętości.

Rys. 7. Przykłady ekstraktów stosowanych w szamponach

Antyoksydanty w postaci witamin wspomagają regenerację oraz odżywienie skóry głowy i włosów.

Rys. 8. Przykłady antyoksydantów stosowanych w szamponach

Innymi dodatkami są składniki łagodzące (Allantoin, Arnica Montana, Panthenol). Ponadto kosmetyki do włosów zazwyczaj posiadają w swoim składzie: parabeny, alkohole i składniki zapachowe, a większość z nich nie działa pozytywnie na włosy, wręcz przeciwnie – może im bardzo zaszkodzić, powodując wysuszanie i wypadanie. Najlepiej, żeby te składniki znalazły się jak najdalej w składzie, wtedy ich ilość będzie niewielka. 

Rys. 9. Przykłady szkodliwych składników szamponów