W jaki sposób przemysł kosmetyczny zagraża środowisku?

Problemy związane z możliwym szkodliwym wpływem kosmetyków na środowisko wodne wiążą się z przedostawaniem się do ekosystemu substancji i ich akumulacją. Chemiczne filtry przeciwsłoneczne mają tendencję do bioakumulacji w organizmach wodnych oraz zanieczyszczają ich ekosystemy. Jedne z badań wykazały duże stężenie w środowiskach wodnych benzofenonu-8 i 4-metylobenzylidenokamfory, w szczególności na obszarach zurbanizowanych oraz możliwą ostrą toksyczność, którą mogą wywołać. Pozostałości po nieodpowiednio zutylizowanych kosmetykach, takie jak triklosan, tlenek cynku, nanocząstki, mikro/nanoplastik, mogą powodować uszkodzenia w obszarze wzrostu glonów oraz zaburzać równowagę obecności reaktywnych form tlenu.

Surowce roślinne – wady i zalety

Obecnie w przemyśle kosmetycznym bardzo popularnym stało się wykorzystywanie surowców pochodzenia roślinnego. Są one nieocenione pod kątem działania. Na przykład fitozwiązki obecne w wielu roślinach wykazują silne działanie przeciwutleniające, ale też wspomagają stabilizację receptury. Saponiny pochodzące z drzew długozielonych działają jako biosurfaktanty. Rośliny posiadają bogactwo cennych składników, które można izolować dla przemysłu kosmetycznego, co jest z pewnością bardziej biokompatybilną opcją w porównaniu do tych samych składników syntetyzowanych chemicznie. Olejki eteryczne stanowią zamiennik dla składników neutralizujących nieprzyjemne zapachy, np. soli glinu czy triklosanu, które są szkodliwe dla środowiska. Istnieją już pogłoski o ich niekorzystnych dla środowiska właściwościach. Proces ekstrakcji często wymaga wieloetapowych procesów, które generują dużo pokładów energii lub też rozpuszczalników organicznych, które należy później zutylizować. Zdarzają się również modyfikacje genetyczne, chemiczne i biologiczne upraw w celach czysto ekonomicznych, co nie przekłada się korzystnie na stan środowiska. Często składniki pochodzenia naturalnego bywają niestabilne – substancje olejowe szybko utleniają się i jełczeją, olejki eteryczne zaś tracą walory zapachowe. W celu zwiększenia stabilności wykorzystywana jest wiedza z dziedziny mikrokapsułkowania, nanonośników lipidowych i ekstrakcji enzymatycznej.

Zastosowanie mikroorganizmów w produkcji ekoskładników

Biosynteza pozwala na uzyskanie składników wolnych od zanieczyszczeń, bez wysokich nakładów kosztowych. Biokataliza zaś umożliwia uzyskanie składników kosmetycznych na drodze fermentacji. Są to dwie alternatywy dla procesów, które nie są przyjazne środowisku. Trwają badania na temat możliwości zastąpienia polimerów syntetycznych nanocelulozą bakteryjną, która jest polisacharydem wytwarzanym przez bakterie octowe. Jest to surowiec odnawialny i biodegradowalny. Ze względu na porowatą strukturę, nanoceluloza znajduje zastosowanie w produkcji maseczek, w połączeniu ze składnikami aktywnymi, których wchłanianie zdecydowanie poprawia. Ponadto biopolimery stanowią możliwą alternatywę do wytwarzania biodegradowalnych opakowań kosmetyków. Niektóre kwasy organiczne wykorzystywane w przemyśle perfumeryjnym można pozyskać na drodze fermentacji z udziałem bakterii. Poprzez biosyntezę z udziałem drobnoustrojów – S. cerevisiae i E. Coli – można uzyskać również monoterpenoidy: geraniol o zapachu zbliżonym do róży, limonen obecny w wielu owocach o powszechnych walorach zapachowych, nerol o działaniu antybakteryjnym. Jest to ciekawa alternatywa, ponieważ dotychczas produkcja tych składników odbywała się za pomocą ekstrakcji rozpuszczalnikami organicznymi, co powodowało zanieczyszczenie środowiska lub poprzez destylację parą wodą, co jest kosztownym procesem, a w każdym z powyższych przypadków nie otrzymuje się produktu o wysokiej czystości. Kwas szikimowy – skuteczny składnik antyperspirantów, szamponów przeciwłupieżowych i produktów przeciw łysieniu – może być otrzymany podczas procesu opartego na fermentacji glukozy. Istnieją także bakterie, które mogą wytwarzać bioaktywne pigmenty, a także biopolimery jedwabiu.

Surowce kosmetyczne pochodzenia zwierzęcego

Obecnie budzą wiele kontrowersji i są raczej wycofywane z receptur kosmetyków. Te, które do tej pory zyskują na uwadze, to: keratyna, kolagen, substancje tłuszczowe, chityna, astaksantyna, lanolina, śluz ślimaka.

Surowce otrzymane z recyklingu

Jedną ze strategii minimalizacji zanieczyszczeń pochodzących z produkcji kosmetyków i ich składowych jest wykorzystanie odpadów organicznych, np. z przemysłu spożywczego, do wytwarzania surowców kosmetycznych. Jest to idea tzw. piękna w obiegu zamkniętym. W ten sposób odpady po przetwórstwie owoców i warzyw są wykorzystywane do wytwarzania ekstraktów lub ścierniw do peelingów o wysokiej zawartości związków fenolowych. Odpady z przetwórstwa spożywczego stanowią cenne źródło surowców kosmetycznych. Wadami tego procesu są różnice w specyfikacji każdej partii, sezonowość oraz krótka trwałość. Niemniej niewątpliwymi zaletami są wyeliminowanie odpadu oraz cenne właściwości bioaktywne.

Podsumowanie

Podsumowując, możliwości w zakresie wytwarzania składowych kosmetyków z uwzględnieniem zasad zrównoważonego rozwoju są coraz większe. Warto zatem monitorować dostawców w tym zakresie oraz poszukiwać nowych rozwiązań, co przyczyni się do dbałości o środowisko. Kosmetyki przyszłości prawdopodobnie będą opierać się głównie na zastosowaniu składników zrównoważonych, biodegradowalnych i przyjaznych dla środowiska, a rolą przemysłu kosmetycznego jest weryfikacja bezpieczeństwa, czystości i braku działania toksycznego, a także opłacalności wyboru danego rozwiązania.