Enzymy jako biokatalizatory biorą udział w przemianie materii wszystkich istot żywych. Mogą być otrzymywane z materiału biologicznego: z roślin wyższych, zwierząt i mikroorganizmów (bakterii i grzybów niższych). Technika ich otrzymywania jest różnorodna i podobna do pozyskiwania substancji białkowych. Podstawowymi czynnikami w tym procesie są: ekstrakcja w niskich temperaturach, oczyszczenie przez dializę lub sączenie molekularne oraz liofilizacja. Niektóre enzymy zachowują stosunkowo dużą trwałość w niskich temperaturach. Enzymy działające w najprostszych i najbardziej złożonych organizmach są podobne. Nazwa enzymu wywodzi się od substratu , na który działa, lub od typu wywoływanej reakcji. Enzymy zachowują swoją aktywność jedynie w środowisku wodnym w określonych warunkach pH i temperatury. Procesy enzymatyczne są hamowane przez suszenie roślin, jednak przy odpowiedniej wilgotności mogą przebiegać dalej.

W kosmetykach wykorzystuje się zarówno enzymy pozyskiwane z wyciągów roślinnych, jak i enzymy zwierzęce. W preparatach kosmetycznych rzadko stosowane są enzymy w czystej postaci. Próbowano wykorzystać np. papainę, pepsynę czy rybonukleazę, jednak obecnie zamiast nich stosuje się, jako składniki kosmetyków, aktywne wyciągi roślin i tkanek zwierzęcych.

Z punktu widzenia kosmetologii najważniejsze są te enzymy, które wpływają na wygląd i stan skóry. Do takich enzymów należą przede wszystkim kolagenaza i elastaza, rozkładające podstawowe białka budujące skórę, a więc kolagen i elastynę. Enzymy wpływają na wiązania peptydowe pomiędzy komórkami zewnętrznej warstwy naskórka, pozwalając składnikom aktywnym wnikać głębiej.

Przykłady kosmetyków zwierających enzymy:

Peelingi i maski enzymatyczne – zawierają enzymy hydrolizujące białka, w tym również główny składnik warstwy rogowej naskórka – keratynę. Do tego typu kosmetyków wykorzystuje się najczęściej enzymy pozyskiwane z roślin. Do związków tych należą papaina z papai, bromelina z ananasa. Peelingi zawierają również enzymy lipolityczne. Biokatalizatory te przyspieszają przemiany chemiczne w skórze: zapewniają efekt łagodnego złuszczania poprzez usuwanie mieszaniny łoju i płytki rogowej naskórka. Główną zaletą peelingów enzymatycznych jest to, że nadają się również do cery wrażliwej czy naczyniowej. Likwidowany jest efekt „tarcia” przy zachowaniu właściwości złuszczających.

Preparaty rozjaśniające przebarwienia – zawierają zarówno enzymy zwierzęce (np. trzustkowe), jak i układy pochodzenia roślinnego (wyciąg z ananasa, ogórka, papai, banana). Jednym ze związków, który od dawna znany jest jako środek o silnych właściwościach wybielających jest nadtlenek wodoru, wytwarzany przez układ enzymatyczny oksydaza-peroksydaza.

Kremy – zawierają enzymy o wielostronnym działaniu, które:

- usuwają obumarłe komórki;

- dotleniają i dostarczają energię do komórek;

- gromadzą energię;

- odnawiają komórki;

- biorą udział w tworzeniu kolagenu i elastyny.

Specjalnie dobrane enzymy o odpowiedniej sile działania przyczyniają się do uzyskania natychmiastowego efektu zabiegu. Enzymy stosowane w kremach to m.in.: SOD (dysmutaza nadtlenkowa) likwidująca wolne rodniki oraz roślinne enzymy oddechowe, które wspomagają kojenie i gojenie mikrourazów skóry.

Gatunki roślin dostarczających enzymów stosowanych w kosmetykach:

• Aloe vera L. – aloes zwyczajny
• Ananas comosus MERR. – ananas jadalny
• Carica papaya L. – melonowiec właściwy (papaja)
• Centella asiatica (L.) URBAN – wąkrota azjatycka
• Coffea arabica L. – kawa arabska
• Ficus carica L. – figowiec pospolity
• Garcinia camgogia (GAERTN.) DESR. – drzewo tamaryndowca
• Gymnema sylvestre R.BR. – Gurmar

Oprócz enzymów w kosmetykach wykorzystuje się również inhibitory pewnych enzymów hamujące przebieg niekorzystnych, z punktu widzenia kosmetyki procesów metabolicznych. Są to substancje niebiałkowe. Przykładem mogą być np. inhibitory enzymów dodawane do past do zębów hamujące rozwój próchnicy, inhibitory tyrozynazy np. kwas kojowy, hamujące nasiloną biosyntezę melaniny – stosowane w kosmetologii jako środki wybielające skórę. Na tej samej zasadzie w kosmetyce znalzały zastosowanie aktywatory enzymów, m.in. aromatazy. Są to np. związki występujące w korzeniach piwonii chińskich.