Jak powstają wyciągi roślinne?

Wyciągi roślinne otrzymuje się w wyniku maceracji roz­puszczalnikami (np. woda, etanol, metanol, woda-alkohol, glicerol) rozdrobnionego surowca roślinnego. Do produkcji kosmetyków wykorzystuje się ekstrakty z roślin, ale nie­rzadko do formulacji dodaje się tylko określony składnik chemiczny, wyekstrahowany z mieszaniny (np. azjatykozyd z wąkroty azjatyckiej). W trakcie ich wytwarzania niezwykle istotny jest sposób produkcji, co wiąże się z ich jakością. Jeże­li w otrzymanym ekstrakcie stężenie głównych składników aktywnych będzie zbyt niskie, produkty kosmetyczne nie będą wykazywały deklarowanego działania. Bowiem za efekt biologiczny bardzo często odpowiada cały ekstrakt, składający się najczęściej z mieszaniny około 100 substan­cji chemicznych. To, jak będzie działał dany wyciąg na skórę, niejednokrotnie zależy od synergicznego działania wszystkich substancji chemicznych oraz od odpowied­niego stężenia poszczególnych składników np. ekstrakty z zielonej herbaty muszą być bogate w polifenole, gdyż to głównie one odpowiadają za jej aktywność. Tylko właściwie przygotowane wyciągi i kosmetyki stworzone na ich bazie, będą posiadały oczekiwaną aktywność i nie będą wykazywały działań niepożądanych. Ekstrakty roślinne otrzymuje się z roślin znanych i wykorzystywanych w me­dycynie od wieków, ale wraz z rosnącymi wymaganiami konsumentów poszukuje się coraz to bardziej egzotycz­nych gatunków. W celu ich ochrony, do otrzymywania cennych składników wykorzystuje się coraz częściej ho­dowle roślinnych kultur in vitro.

Jakie mają zastosowanie?

Niektóre ekstrakty roślinne są wykorzystywane w prepa­ratach kosmetycznych jako substancje promieniochronne. W tym celu stosuje się ekstrakty z m.in.: kwiatostanów kocanki piaskowej, kwiatostanu rumianku lekarskiego, kory kruszyny europejskiej, korzeni tarczycy bajkalskiej, liści zielonej herbaty, liści aloesu, korzenia ratanii. Niestety wyciągi roślinne posiadają niski współczynnik absorpcji promieniowania ultrafioletowego lub są dodawane do preparatów w zbyt niskich stężeniach, dlatego nie mogą być wykorzystywane w kosmetykach o wysokiej ochronie przeciwsłonecznej. Świetnie jednak sprawdzą się w prepa­ratach do codziennej pielęgnacji skóry lub jako uzupełnie­nie filtrów syntetycznych.

Wyciągi roślinne można nazwać wielofunkcyjnymi składnikami kosmetycznymi. Bardzo często mają one sze­roką gamę zastosowań, np. ekstrakty o działaniu promie­niochronnym, pomimo niezbyt wysokiego współczynnika absorpcji promieni uv, mogą posiadać silne właściwości antyoksydacyjne, przeciwzapalne, antymutagenne i prze­ciwnowotworowe. To oznacza, że nie tylko będą chroniły przed szkodliwym promieniowaniem ultrafioletowym, ale również będą neutralizowały, powstające pod wpływem promieniowania, wolne rodniki i zapobiegały powstawa­niu procesów nowotworowych w skórze. Pomimo silnej aktywności biologicznej ekstraktów roślinnych, nie można zapominać, że również substancje pochodzenia natural­nego mogą wykazywać działanie alergizujące, spotykane szczególnie w przypadku osób nadwrażliwych.

Magdalena Wyszkowska-Kolatko, dziennikarz portalu Biotechnologia.pl