Botanika

Czapetka pachnąca, inaczej goździkowiec korzenny (Syzygium aromaticum), jest drzewem należącym do rodziny Myrtaceae. Rośnie w Indonezji, Indiach, Pakistanie, Sri Lance, Seszelach, Tanzanii oraz na Madagaskarze. Osiąga wysokość do 12 m. Owoc czapetki to purpurowa jagoda. Liście z górnej strony są ciemnozielone, a od spodu jaśniejsze. Na wszystkich częściach goździkowca znajdują się gruczoły wydzielające olejek. Najwyższej jakości jest ten pozyskiwany z pąków kwiatowych.

Skład

W skład goździkowca wchodzą cząsteczki fenolowe, tj. kwasy hydroksybenzoesowe, flawonoidy, propen hydroksyfenylu, kwasy hydroksycynamonowe i eugenol. Ostatni związek jest jego główną cząsteczką bioaktywną, która występuje w największej ilości. Dodatkowo zawiera w swoim składzie kwercetynę i kempferol, należące do flawonoidów oraz kwasy fenolowe, takie jak kwas ferulowy, kawowy, elagowy i salicylowy. W pąkach kwiatowych znajduje się do 18% olejku eterycznego, w którym występuje eugenol i octan eugenolu. Olejek goździkowy jest bezbarwny lub jasnożółty i posiada wyrazisty smak. Jego skład może się różnić ze względu na rodzaj obróbki wstępnej, odmianę, proces ekstrakcji oraz warunki wzrostu.

Właściwości lecznicze

Goździkowiec posiada właściwości przeciwnowotworowe, przeciwcukrzycowe, przeciwzapalne, przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze, przeciwpierwotniacze, przeciwutleniające i przeciwzakrzepowe. Olejek goździkowy stosuje się jako środek antyseptyczny w chorobach jamy ustnej, bólach zębów oraz reumatoidalnym zapaleniu stawów. Działa rozgrzewająco, dlatego wykorzystuje się go w łagodzeniu dolegliwości mięśniowych. Jest składnikiem wielu maści rozgrzewających. Wykazuje działanie roztoczobójcze w stosunku do Dermatophagoides farina. Olejek powszechnie stosowany jest w aromaterapii, gdyż poprawia koncentrację oraz dodaje energii. Jest także składnikiem perfum – posiada intensywny, korzenny zapach. Przeprowadzone badanie in vivo wykazało, że stosowanie goździków w diecie szczurów zmniejszyło uszkodzenie tkanek ich wątroby. Inne zaś analizy dowodzą, iż dieta z dodatkiem ekstraktów z S. aromaticum obniżyła poziom insuliny, leptyny oraz lipidów wątrobowych u myszy, będącej na diecie wysokotłuszczowej. Eugenol wykazuje niezwykle silną skuteczność antybakteryjną przeciwko niektórym szczepom bakterii Gram-dodatnich i Gram-ujemnych. W połączeniu z antybiotykami, tj. gentamycyną i wankomycyną, zwiększa on swoją aktywność przeciwdrobnoustrojową. W związku z tym, że liczne badania wykazały, iż goździki i olejek goździkowy posiadają właściwości przeciwbakteryjne, przeciwgrzybicze oraz antyseptyczne, oczekuje się wzrostu zainteresowania nimi, zgodnie z trendem powrotu do naturalności.

Właściwości kosmetyczne

Związki aktywne zawarte w olejku goździkowym mogą chronić przed bakteriami i grzybami, które są przyczyną problemów skórnych, np. trądziku. Dlatego olejek goździkowy jest polecany jako składnik preparatów przeznaczonych do pielęgnacji cery trądzikowej, ale także kosmetyków do włosów. Działanie przeciwbakteryjne olejku jest przypisywane eugenolowi, który stanowi 85-92% jego składu. Jego główne składniki – eugenol i karwakrol – są odpowiedzialne za aktywność grzybobójczą w stosunku do grzybów powodujących grzybicę paznokci, tj. T. mentagrophytes i Candida albicans. Poleca się go również jako składnik receptur kosmetyków przeznaczonych do pielęgnacji stóp. Olejek goździkowy świetnie wspomaga leczenie stanów zapalnych, dlatego warto rozważyć go jako składnik kremu do twarzy. Preparat taki będzie wyciszał zmiany skórne. Ten surowiec doskonae sprawdzi się w formulacjach preparatów antycellulitowych oraz przeciwstarzeniowych. Tak samo, jak większość olejków eterycznych, może wywoływać reakcje alergiczne, dlatego przed zastosowaniem należy wykonać reakcję uczuleniową na niewielkiej powierzchni skóry. Warto dodawać go też do swych receptur kosmetycznych, gdyż będzie on zwiększał działanie konserwujące kosmetyku.